الهه جعفرزاده: در ماه‌های اخیر، جمعی از دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه پیام‌نور در پی مشکلات جدی در برگزاری آزمون جامع خود، دست به اعتراض و تجمع مقابل این دانشگاه زده‌اند. این دانشجویان، که در سال ۱۴۰۱ بر اساس فراخوان رسمی دانشگاه و از طریق مصاحبه پذیرش شده‌اند، می‌گویند روند پذیرش و تحصیلشان کاملاً قانونی و مطابق رویه‌های دانشگاه و وزارت علوم بوده است. با این وجود، برگزاری آزمون جامع به دفعات به تعویق افتاده و به دانشجویان داخلی اعلام شده است که ثبت‌نام آنان «غیرقانونی» بوده، در حالی که آزمون‌های مشابه برای دانشجویان واحدهای خارج از کشور برگزار شده است.
«با دعوت رسمی آمدیم»
مصاحبه این دانشجویان توسط اعضای هیئت علمی یا حتی شخص رئیس وقت دانشگاه پیام‌نور انجام شده، ثبت‌نام در سامانه گلستان صورت گرفته و شهریه‌های ثابت و متغیر به‌صورت رسمی پرداخت شده است. بسیاری از آنها در رشته‌های مختلف، اعم از روانشناسی، حقوق، مدیریت و …، دو الی سه ترم تحصیل کرده، کلاس‌ها و دروس را گذرانده و اکنون پس از بیش از دو سال، در آستانه آزمون جامع متوقف مانده‌اند.
یکی از دانشجویان رشته روانشناسی سلامت دانشگاه پیام نور، ضمن ابراز نارضایتی از این وقفه، به یولن می‌گوید: «فراخوان سال ۱۴۰۱ به‌طور رسمی اعلام شده بود و دانشگاه صراحتاً اعلام کرد که دانشجویان با معدل بالا می‌توانند بدون کنکور و تنها از طریق مصاحبه پذیرش شوند. ما نیز مصاحبه را با اعضای هیئت علمی گذراندیم، پذیرش در سامانه رسمی دانشگاه ثبت شد، کلاس‌ها نیز به شکل مجازی و از طریق سامانه‌های پیام‌نور برگزار شد. یعنی همه‌چیز طبق روال رسمی پیش رفت، چون ما با دعوت رسمی قدم در این راه گذاشتیم.»
دانشجوی دیگری که در رشته حقوق خصوصی تحصیل می‌کند نیز تجربه مشابهی دارد؛ او پس از ارائه توصیه‌نامه‌های اساتید، برای مصاحبه به واحد بین‌الملل معرفی شده و مصاحبه‌اش را شخص رئیس وقت دانشگاه انجام داده است؛ مصاحبه‌ای یک‌ساعته که به گفته او «ضبط هم شد». این دانشجو تأکید می‌کند که حتی کد تأیید صلاحیت وزارت علوم نیز دریافت کرده است.
او اضافه می‌کند: «پس از اطلاع از ضرورت داشتن اقامت کشور دیگر، از آنجا که اقامت ترکیه داشتم، به واحد ترکیه معرفی شدم و تمام مراحل ثبت‌نام مطابق روال رسمی انجام شد.»
شهریه و هزینه‌ها/ «تمام پرداخت‌ها رسمی و شفاف بود»
موضوع شهریه و هزینه‌های تحصیلی یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های دانشجویان دکتری پیام‌نور است. دانشجویان می‌گویند تمام پرداخت‌ها از ابتدا طبق روال رسمی دانشگاه انجام شده و هیچ نشانه‌ای از غیرقانونی بودن روند پذیرش وجود نداشته است.
دانشجوی رشته روانشناسی سلامت می‌گوید: «شهریه ثابت را در سامانه گلستان پرداخت کردیم و شهریه متغیر برای واحدها هم به یورو پرداخت شد.» او تأکید می‌کند که همه هزینه‌ها به‌صورت رسمی ثبت شده و هیچ‌گونه مشکلی از نظر مالی وجود نداشته است.
دانشجوی رشته حقوق، بنا به تجربه خود، جزئیات بیشتری ارائه می‌دهد: «ترمی حداقل ۱۴۶۰ یورو شهریه متغیر پرداخت می‌کردیم و علاوه بر آن شهریه ثابت هم، در رشته حقوق، حدود ۴۲ میلیون تومان بود. تمام پرداخت‌ها در سامانه گلستان ثبت شده و با حسن نیت و اطمینان کامل به قانونی بودن روند، انجام شد.»
به گفته دانشجویان، این پرداخت‌های سنگین نه تنها نشان‌دهنده تلاش و سرمایه‌گذاری دانشجویان است، بلکه بر اهمیت حفظ حقوق آنان و جلوگیری از قربانی شدن به دلیل تخلفات اداری نیز تأکید می‌کند.
مسیر تحصیل و توقف در آزمون جامع/ «به ما می‌گویند غیرقانونی هستید»
هر دو دانشجو روایت مشابهی از روند برگزاری آزمون جامع دارند: «تاریخ آزمون چندین بار تعیین و سپس لغو شده است، حتی اسفند سال گذشته که قرار بود آزمون برگزار شود، مجدداً لغو شد و همچنان اجازه شرکت در آزمون جامع برای بسیاری از دانشجویان صادر نشده است.»
دانشجوی روانشناسی می‌گوید: مسئولان دانشگاه ابتدا علت تعویق را مشخص نمی‌کردند، اما در تجمع دانشجویان یکی از مدیران دانشگاه به آنان گفته است: «شما کلاً غیرقانونی هستید». او می‌پرسد اگر چنین بوده، چرا دانشگاه در سال ۱۴۰۱ بدون اطلاع‌رسانی اقدام به پذیرش کرده است؟
دانشجوی حقوق نیز گزارش می‌دهد که دانشجویان درست پیش از آزمون جامع، پیامی مبنی بر لغو آزمون، بدون توضیح دقیق، دریافت کرده‌اند و دانشگاه اعلام کرده برخی کارمندان در ثبت‌نام‌ها تخلف کرده‌اند. با این حال، او می‌گوید: «دانشجویی که با حسن نیت وارد شده و همه مراحل رسمی را طی کرده، نباید قربانی تخلف کارکنان شود».
دانشگاه متخلف است یا دانشجو؟
دانشجویان می‌گویند در پیگیری وضعیت خود با تضاد آشکار در مواضع مسئولان مواجه شده‌اند و هر نهاد یا مقام، مسئولیت را به دیگری منتقل می‌کند. به گفته آنان، «وزارت علوم، دانشگاه پیام‌نور و شورای گسترش، هرکدام بخش‌هایی از مسئولیت را به گردن دیگری می‌اندازند و پاسخی شفاف ارائه نمی‌دهند.»
دانشجوی رشته روانشناسی در روایت خود اشاره می‌کند: «در جلسات مجلس، با حضور اعضای کمیسیون آموزش عالی، نمایندگان به نفع دانشجویان رأی داده و تأکید کرده‌اند که «تخلف از سوی دانشگاه بوده، نه دانشجو». با این حال، برخی مسئولان وزارت علوم همچنان از صدور مجوز آزمون جامع خودداری می‌کنند.»
به گفته هر دو دانشجو، رفتارهای متناقض و عدم هماهنگی میان نهادهای متولی باعث سردرگمی، بلاتکلیفی و افزایش فشار روانی بر دانشجویان شده است. آنان تأکید می‌کنند که انتظار دارند مسئولان اجرای قانون را برعهده گرفته و از حقوق دانشجویانی که با حسن نیت وارد دانشگاه شده‌اند، حمایت کنند.
تناقض در برخورد با واحدهای خارج از کشور
یکی دیگر از مهم‌ترین دغدغه‌های دانشجویان، عدم هماهنگی و تناقض در نحوه برخورد با واحدهای خارج از کشور است. آنان می‌گویند اگر پذیرش این دوره در دانشگاه پیام‌نور غیرقانونی بوده، تمام دانشجویان هم‌دوره، از جمله آنهایی که در واحدهای دبی و ترکیه حضور دارند، باید وضعیت مشابهی داشته باشند.
دانشجوی رشته حقوق دانشگاه پیام نور به یولن توضیح می‌دهد که آزمون جامع دانشجویان واحد دبی در روز مقرر برگزار شده است، در حالی که دانشجویان داخلی از شرکت در آزمون منع شده‌اند. او می‌گوید: «چطور ممکن است دو نفر که در یک روز توسط همان افراد مصاحبه شده‌اند، یکی قانونی باشد و دیگری غیرقانونی؟ این اختلاف‌ها بی‌عدالتی و بی‌برنامگی سیستم را نشان می‌دهد.»
دانشجوی دیگر نیز ضمن تأیید این نکته، می‌گوید: «ما اعتراض کردیم که چرا در دانشگاه امارات آزمون برگزار می‌شود، اما به ما اجازه ورود ندادند و هیچ مجوزی به ما نشان داده نشد.»
بلاتکلیفی و پیامدها
دانشجویان می‌گویند بلاتکلیفی بیش از یک‌سال گذشته فشار روانی و اجتماعی شدیدی بر آنان وارد کرده است؛ دانشجویان شاغل در دانشگاه‌ها و مراکز رسمی که عنوان «دانشجوی دکتری» را درج کرده بودند، اکنون در موقعیت دشوار قرار گرفته‌اند. برخی برای حضور در کنفرانس‌ها و سمینارهای خارج از کشور درخواست داده‌اند، اما با رد شدن پرونده مواجه شده‌اند چون «دانشجو محسوب نمی‌شوند». برخی مشمولان سربازی هم با مشکل قانونی مواجه شده‌اند. تعدادی از دانشجویان ارشد که حتی دفاع پایان‌نامه داشته‌اند، مجوز صدور دانشنامه دریافت نمی‌کنند. این تنها بخشی از مشکلاتی است که دانشجویان با آن مواجه هستند.
آنها معتقدند که تلاش و سرمایه‌گذاری چندساله آنها نباید به دلیل تخلفات داخلی مدیران دانشگاه از بین برود. همان‌طور که یکی از دانشجویان می‌گوید: «هرگونه تخلف باید متوجه مسئولان مربوط باشد، نه دانشجویانی که با حسن نیت وارد فرآیند رسمی شده‌اند.»
دانشجویان هم‌چنین خواستار صدور سریع مجوز آزمون جامع و شفاف‌سازی وضعیت تحصیلی خود هستند تا بلاتکلیفی پایان یابد و بتوانند مسیر تحصیلی و حرفه‌ای خود را ادامه دهند.
