یولن – زهره نوروزپور: سیدعباس عراقچی وزیرخارجه کشورمان شنبه شب در گفتگوی ویژه خبری گزارشی از وضعیت سیاست خارجی کشور و مواضع کلان کشور در حوزه مسائل مختلف ارائه داد.
او در این مصاحبه به تمامی حواشی ایجاد شده در هفته های اخیر پاسخ داد و گفت که فعلا هیچ مذاکره ای چه با طرف اروپایی و چه طرف آمریکایی در کار نیست. عراقچی با اشاره به بدعهدی امریکا در حین مذاکره با تیم ویتکاف در عمان که در جلسه ششم مذاکره جنگ ۱۲ روزه آغاز شد اشاره کرد و گفت که این تنها بدعهدی آمریکا نبود بلکه پیش از این نیز آمریکایی‌ها بودند که از توافق ۲۰۱۵ موسوم به برجام خارج شدند.
وزیر خارجه کشورمان در این گفتگو بیان کرد که توافق قاهره، بین تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیگر با اجرای اسنپ بک عملا کارایی خود را از دست داد و همکاری با آژانس نیز در حیطه تصمیم شورای عالی امنیت ملی است.
عراقچی به حواشی مذاکره و تماس های مکرر با ویتکاف نیز پاسخ داد و گفت که درباره صلح غزه ایران نقشی نداشته‌است و ما تماسی با طرف آمریکایی دراین باره نداشت ایم. درهمین حال که روز دوشنبه شرم الشیخ مصر میزبان ۲۰ کشور برای امضای توافق صلح غزه هستند خبرنگار آکسیوس اعلام کرد که ایران نیز در این نشست دعوت شده‌است. خبرگزاری ایرنا دیشب گزارش داد که ایران به دعوت مصر از رئیس جمهور برای شرکت در این جلسه پاسخ منفی داده‌است، اما دعوت دیگری از وزیر امور خارجه برای شرکت در این اجلاس صورت گرفته‌است.
کوروش احمدی دیپلمات اسبق کشورمان در سازمان ملل و وزارت خارجه دراینباره به یولن گفت که ایران باید این دعوت را در هر سطحی که ممکن باشد، بپذیرد. او همچنین سیاست کلان نظام که از سوی عراقچی در گفتگوی ویژه خبری مطرح شد را برای ما تحلیل کرد که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
ترامپ رویا فروشی می‌کند
*** ترامپ گفته است ایران از صلح غزه حمایت می کند ، او حتی قبل تر هم گفت که ایران هم ممکن است به توافق ابراهیم بپیوندد. عراقچی در گفتگوی ویژه خبری ارتباط با امریکا و اظهارات ترامپ و ارتباط با ویتکاف را از اساس کذب خواند. این تناقض پیام ها چه معنایی برای شهروند ایرانی که حقیقتا میان حقیقت و دروغ گیج شده است چیست؟++
ما اینجا با مواضع متفاوت طرفین یک مناقشه مواجه هستیم. علاوه بر اصل اختلاف و تاریخچه آن، نفس روابط عمومی در اظهارات علنی و رسانه ای مقامات نیز همیشه مهم است.
در صحبت های عمومی، هر یک از دو طرف توجه دارند که با مخاطبان متعددی در داخل کشور خود و در خارج مواجه هستند و به این دلیل، جنبه های تبلیغاتی را نیز در اظهارات خود در نظر می‌گیرند.
ترامپ وقتی از امکان پیوستن ایران به پیمان ابراهیم می گوید، توجه دارد که چنین چیز در شرایط کنونی و با داده های کنونی امکان ندارد. با این حال او شاید به نوعی قصد افق‌گشائی دارد و از آمال و آرزوهایی حرف می زند که طی دوره اول ریاست جمهوری اش و ۹ ماه اخیر در سر داشته‌است. شاید فکر می کند که ایران باید مرحله نهایی در طرح موسوم به پیمان ابراهیم باشد و در چنان نقطه‌ای است که تصور می‌کند که طرحش کاملا موفق خواهد بود.
ضمن اینکه او مسیری را نیز ترسیم می‌کند که نهایت آن مثلا مشارکت ایران در پیمان ابراهیم خواهد بود.
بعلاوه، ترامپ به پایگاه رای خود در داخل آمریکا نیز توجه دارد و قصد فروش رویاهایش به انها را نیز دارد. البته در مورد شخص ترامپ در مقایسه با سیاستمداران حرفه‌ای و کلاسیک باید به این واقعیت نیز توجه داشته‌باشیم که او به فرایند تصمیم‌گیری‌های معمول در دولت‌های نرمال کاملا بی‌توجه است و همه چیز را شخصی‌سازی کرده‌است. در نتیجه هر فکری به ذهنش می رسد را بیان می کند و به همین دلیل دائم دچار ضد و نقیض گویی است و کاملا می تواند امروز حرفی بزند و فردا حرفی کاملا متفاوت.
مهم این است که ایران این دعوت را با خشم و عصبانیت رد نکند
*** همزمان با اظهارات عراقچی در صدا و سیما یک خبرنگار مستقر در واشنگتن نیز مدعی شد که ایران حتی به نشست صلح شرم الشیخ دعوت شده‌است که این خبر بعدا تایید شد. در این باره چه پیشنهادی به دستگاه دیپلماسی دارید ایا ایران باید دعوت را بپذیرد؟
این دعوت صحت دارد و انجام شده است. اینکه من چه پیشنهادی دارم، خب من قطعا موافقم که ایران در این اجلاس شرکت کند. البته صرف اینکه از ایران برای شرکت در این اجلاس دعوت شده، امر مهمی است. ده‌ها رئیس کشور از سراسر جهان قرار است در این کنفرانس شرکت کنند و قرار است در آن موضوعات اساسی و مهمی در ارتباط با آینده فلسطین و آینده منطقه مورد بحث قرار گیرد.
ضمن اینکه تا این لحظه هنوز مشخص نیست که نتانیاهو در آن شرکت خواهد کرد یا خیر. اما این که نظام سیاسی ما با توجه به مواضع خاصی که طی چند دهه اخیر داشته بتواند چنین دعوتی را قبول کند یا خیر باید صبر کرد و دید.
اما آنچه که مهم است این است این دعوت بلافاصله رد نشده‌است و مقامات ما گفتند که در مورد آن فکر خواهند کرد. به هر حال اگر ایران نتواند در سطح بالا در این نشست شرکت کند، شرکت در سطحی پائین حتما مفید خواهد بود و مهم این است که ایران این دعوت را با خشم و عصبانیت رد نکند.
ایران امکانات و آن ابزار ادوار گذشته را ندارد
*** موضع عراقچی درباره مقاومت در منطقه در گفتگوی ویژه خبری را چه طور ارزیابی می کنید؟ سیاست‌های منطقه‌ای ایران کانون اختلاف با آمریکا محسوب می‌شود. آیا پافشاری وزیر خارجه بر موضع ایران تاثیری بر روند تحولات منطقه و روابط با غرب خواهد گذاشت؟
من هیچگاه موضع رسمی از سوی آمریکا مشاهده نکرده‌ام که قطع حمایت ایران از مقاومت را به عنوان پیش‌شرط برای مذاکرات تعیین کند.
بطور کلی ایران و هر کشور دیگری حق دارد از مقاومت در برابر اشغال حمایت کند. البته ممکن است در صورت حمایت مسلحانه و مالی از برخی گروه ها تنش را بالا بگیرد. اما حداقل بسیار بعید می دانم که چنین چیزی پیش شرط برای مذاکره باشد.
ممکن است آمریکا بخواهد در جریان یک مذاکرات جامع در این مورد نیز نظراتی را مطرح کند. اما در آن صورت ایران نیز می تواند نظرات خودش را بیان کند و طرفین نهایتا به توافق برسند یا نرسند.
اساسا عرف مذاکرات بین المللی این گونه نیست که مثلا دو وزیر خارجه یا دو رئیس کشور که قرار است با هم مذاکره کنند، از قبل به هم اطلاع دهند که راجع به چه چیزهایی حاضر به مذاکره نیستند.
در یک مذاکره هر طرف هر مطلبی را که مایل است، مطرح می کند. اینکه موافقتی هم می شود یا نمی شود طبعا امری علیهده است.
اینکه آیا پافشاری وزیر خارجه بر موضع ایران تاثیری هم بر روند اوضاع در منطقه خواهد داشت یا خیر، واقعیت این است که امکانات و ابزارهای ایران طی دو سال گذشته کمتر و ضعیف تر شده است. ایران در دوره هایی از جمله در دهه ۱۹۹۰ توانست بر روندها در منطقه تاثیر قابل توجهی داشته باشد، اما واقعبینانه اگر نگاه کنیم بعد از تضعیف گروه های همسو با ایران در منطقه و بعد از فروپاشی دولت اسد در سوریه، جنگ ۱۲ روزه و … ایران ممکن است اکنون آن امکانات و آن ابزار ادوار گذشته را نداشته باشد. و از این جهت بسیار مهم است که ایران با توجه به شرایط جدید فکر کند و تصمیم بگیرد.
وضعیت نه جنگ نه صلح خسارت‌زا است
*** وزیر امور خارجه در گفتگوی ویژه خبری از اساس احتمال ورود به مذاکرات جامع با غرب را رد کرد و در عین حال اصل مذاکره با اروپا را نیز زیر سوال برد و تاکید کرد که در شرایط فعلی نتیجه مذاکره با آمریکا هم بن‌بست است. فکر می‌کنید با این موضع‌گیری آیا دورنمایی از دیپلماسی با غرب وجود دارد؟
اینجا شاید ایراد از کار خبرنگار بوده که گویا صحبت از «توافق جامع» کرده، توافق جامع معنی ندارد. صحبت از «مذاکره جامع» است. در هر مذاکره ای دو طرف راجع به هر موضوعی که مایل به طرح شان هستند، صحبت می کنند. حال ممکن است در مواردی توافقی هم حاصل شود و در مواردی توافقی حاصل نشود.
اما اینکه به طرف مقابل بگوییم که در مذاکره چه چیزی را حق داری مطرح کنی چه چیزی را حق نداری، اصلا معمول نیست و از نزاکت دیپلماتیک هم به دور است. در صورت امکان طرح هر موضوعی، طبعا طرفین به صورت مستقیم و دست اول از مواضع و نظرات یکدیگر مطلع می شوند که بسیار می تواند راهگشا و مفید و مثبت باشد و احیانا کمک به نزدیک شدن دیدگاه‌های طرفین در مراحل آینده بکند.
در مورد عدم مذاکره، واقعیت این است که در جریان مناقشه یا بحرانی بین دو کشور دو راه بیشتر وجود ندارد: جنگ یا دیپلماسی. اگر قرار به جنگ نیست یا ما امکانات لازم برای جنگ را نداریم در نتیجه راهی جز مذاکره باقی نمی ماند.
البته در موضوع ما اگر جنگ نشود و مذاکره هم نکنیم، در آن صورت با شرایط تحریمی مواجه خواهیم ماند و آن نیز تحریم هایی که احتمالا رو به افزایش خواهد بود. ادامه و افزایش تحریم‌ها در شرایط که ایران با نوعی تعلیق و وضعیت نه جنگ نه صلح مواجه است و از بهار گذشته یعنی قبل از جنگ ۱۲ روزه اقتصاد وارد دوره رکود شده، روشن است که بسیار خسارت زا خواهد بود.
مشکل اصلی که بین ایران و آمریکا است حل شود، اروپا نیز از توافق احتمالی تبعیت خواهد کرد
*** ارزیابی شما از اظهارات وزیر امور خارجه در مورد رد پیشنهاد ایران برای نشست چندجانبه با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ چیست؟
فکر می کنم عدم پذیرش درخواست ملاقات مستقیم بین ایران و آمریکا دنباله اکراه ایران به مذاکره دو جانبه و مستقیم با آمریکا است. همین موضوع به یکی از دلایل اصلی شکل گیری گروه ۱+۵ و مذاکره ایران با چنان گروهی در گذشته تبدیل شد.
واقعیت این است که هم در آن زمان و هم در حال حاضر طرف ما عمدتا آمریکا است و اتحادیه اروپا هم به خاطر تحریمٰهای اتحادیه تا حدودی نقش دارد. اما روسیه و چین که ما را تحریم نکرده اند، حضورشان در مذاکرات بلاموضوع است.
اگر مشکل اصلی که بین ایران و آمریکا است حل شود، اروپا نیز از توافق احتمالی تبعیت خواهد کرد. لذا آنچه مهم است این است که مذاکراتی بین ایران و آمریکا انجام شود. به این دلیل فکر می کنم در شرایطی که اتحادیه اروپا نیز خواستار مذاکره ما با آمریکا شده است، تلاش برای بازسازی و فعال کردن فرمت ۱+۵ در این مقطع زمانی دیگر موضعیتی ندارد. البته اگر قرار بر مذاکره مشترک با اروپا و ویتکاف می بود، احتمالا نمی شد که چین و روسیه حضور نداشته باشند. احتمالا این نیز یکی از مشکلات بوده است.
دعوت از ایران برای شرکت در نشست شرم الشیخ و پیام نتانیاهو از طریق پوتین به ایران را نباید از نظر دور داشت
*** برخی تحلیل‌گران و رسانه‌ها در تحلیل توافق اتش بس غزه می گویند که پایان جنگ غزه، زمینه‌ساز حمله به ایران است. نظر شما چیست تا چه اندازه وقوع جنگ و درگیری را محتمل می دانید؟
من اینطور فکر نمی کنم. ظاهر قضیه این است که اسرائیل سرش در غزه خلوت می شود و متوجه ایران می شود. البته در خوی جنگ طلبانه اسرائیل تردیدی نیست اما به اعتقاد من اسرائیل بدون اجازه و بدون حمایت فعال آمریکا دست به جنگ علیه ایران نخواهد زد.
ترامپ هم بعید می دانم که در شرایط کنونی و بعد از طرح این ادعا که سایت های هسته ای ایران را نابود کرده است، راهی برای توجیه یک جنگ دیگر علیه ایران داشته باشد. ترامپ در حمله محدود قبلی نیز بسیار مورد انتقاد بخش مهمی از پایگاه اجتماعی‌اش در داخل آمریکا قرار گرفت
به علاوه، مهم‌تر این است که ترامپ به ثبات و کاهش تنش در منطقه خاورمیانه نیاز دارد تا بتواند بر چین که اولویت اولش است متمرکز شود. در این رابطه، ترامپ ترجیح می‌دهد که بلکه ایران را اندکی از چین و از روسیه دور کند.
در این زمینه دعوت از ایران برای شرکت در نشست شرم الشیخ و پیام نتانیاهو از طریق پوتین به ایران را نباید از نظر دور داشت.
۳۱۵
