« امیرحمزه مالمیر» در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی یولن درباره عدم نمایانگری کافی شاخص کل بورس از وضعیت بازار سهام اظهار کرد: این مساله به عنوان دغدغه اصلی فعالان بازار سرمایه تلقی می‌شود و به نظر می‌رسد باید با روایت عوامل تشکیل‌دهنده شاخص‌های مختلف پیشنهادی مبتنی بر دغدغه‌های مطروحه ارائه کرد.
وی با طرح این پرسش که شاخص‌ها با چه عواملی، ساختارهای متفاوتی می‌گیرند؟ افزود: نخستین عامل «انتخاب سهام» است؛ به این معنا که شاخص‌ها عمدتاً در برگیرنده بخشی از سهام هستند که به روش بازارها، صنعت‌ها، شرکت‌های رشدی و ارزشی و شاخص‌های انتخابی (Selective) تفکیک می‌شود که مبانی شاخص‌های انتخابی برای گزینش سهامی که در شاخص لحاظ می‌شوند، متنوع است.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، «وزن‌دهی شاخص» عامل دوم در این زمینه است که مواردی مانند وزن‌دهی بر اساس ارزش بازار (ارزش بازار بالاتر تاثیر در شاخص بیشتر)؛ وزن‌دهی بر اساس قیمت (قیمت هر سهم بالاتر تاثیر در شاخص بیشتر) و بدون وزن یا هم‌وزن (تاثیر درصد نوسانات قیمت تمامی سهام فارغ از سایز یا قیمت همسان است) را در بر می‌گیرد.
وی «شاخص کل یا شاخص قیمت» را به عنوان عامل سوم عنوان کرد و گفت: شاخص کل؛ سود نقدی شرکت‌ها را نیز در بازده سهام لحاظ می‌کند و به همین دلیل انباشتگی سودی در عدد شاخص دارد که با گذشت زمان از مبدأ تاثیر پذیری شاخص از نوسانات قیمت کاهش می‌یابد. از سوی دیگر مبنای شاخص قیمت؛ فقط نوسانات قیمت است.
مالمیر افزود: سودهای نقدی تقسیمی از رند تعیین شاخص خارج می‌شود؛ به همین دلیل این شاخص پس از تقسیم سود شرکت‌ها افت می‌کند؛ علی‌رغم اینکه بازده کل سهم تغییر نکرده است.
معاون اسبق ناشران سازمان بورس با بیان اینکه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس به دلایلی دارای نواقص در روایتگری متوازن، قابلیت اتکا و تعمیم به کل بازار است، تصریح کرد: در ابتدا وزن شاخص کل بر اساس ارزش بازار تغییر می‌کند و با توجه به اختلاف ارزش بازار شرکت‌ها، نوسانات قیمتی ۳۰ سهم بزرگ می‌تواند ۸۰ درصد شاخص را متاثر سازد و نزدیک به ۴۰۰ سهم دیگر، ۲۵ درصد ۳۰ سهم بزرگ، تاثیر گذارند.
وی اظهار داشت: همچنین شاخص کل بوری، سودهای نقدی را در رقم خود نهفته دارد که عمدتاً متاثر از سهام شرکت‌های بزرگ با سود نقدی بالاست و با توجه به ترکیب شدن با عامل وزنی ارزش بازار، شاخص را در سطح بالایی نگه می‌دارد و نوسانات قیمت سهام کوچک‌تر یا بدون سود نقدی را کمتر نشان می‌دهد.
مالمیر تاکید کرد: نسبت سهام بزرگ به ارزش و حجم معاملات پایین است؛ بنابراین شاخص را این سهام‌ها هدایت می‌کنند؛ از این رو تمرکز فعالان بازار در بخشی از بازار است که نمایش متناسبی در شاخص ندارد.
مدیر اسبق نظارت بر ناشران سازمان بورس بین کرد: بر اساس این سه گزاره به نظر می‌رسد تمرکز روی شاخص قیمت نسبت به شاخص کل (حذف سود نقدی) وزن‌دهی بر اساس نقدشوندگی (سهام شناور آزاد و میانگین معاملات) به‌جای ارزش بازار می‌تواند شاخصی کاراتری را به بازار معرفی کند.
