به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات یولن، در مناسبتهای مختلف هر نقطه از ایران آیین‌ها و مراسم‌هایی دارند که خیلی از آنها با موسیقی و آواهای خاص خود همراه هستند. این مراسم‌ها که صبغه برخی از آنها به اندازه عمر من و شما و اجدادمان است، جزیی از میراث آیینی و موسیقیایی فرهنگ ما محسوب می‌شوند.
شهرستان استهبان استان فارس یکی از این مناطق است که هر سال در آیین‌هایی به نام «چک‌چکو» و «سینه‌دوری» در محرم نوحههایی در آن خوانده می‌شود که قدمتی چندین ساله دارد.
در همین راستا مجتبی صفایی که خودش متولد استهبان است، در جهت ثبت و ضبط این نوحه‌ها ۲۰ مورد از قدیمی‌ترین‌های آنها را آوانگاری و تدوین کرده و نتیجه آن هم در کتاب «سنگ و سینه» توسط سوره مهر منتشر شده است. همچنین این کتاب امسال برگزیده نخستین دوسالانه «کتاب عاشورا» هم شد.
این کتاب بخش‌های مختلفی هم دارد، اتفاقی که «مجتبی صفایی» مولف این اثر در گفت‌وگو با فارس درباره آن گفت: از حدود ۸ سال پیش بود که از قدیمی‌های این آیین برای انجام چنین کاری دعوت کردم. در واقع از قبل از آن هم از آنجایی که خودم متولد این شهر هستم و همه این مراسم‌ها را دیده بودم، وقتی بزرگ‌تر شدم و موسیقی آموختم، به دنبال آن بودم که چنین کاری را انجام دهم و این آواها را به شکلی ثبت کنم. جالب است که در استهبان همه از بچه‌ها گرفته تا پیران و بزرگان این آواها و اشعار را از بر‌اند و با بخش‌هایی از آن آشنایی کامل دارند.
در این کتاب با وجود آنکه نویسنده سعی کرده تا مخاطب آن همگانی باشد اما درک بخش‌هایی از آن نیاز به شناخت موسیقیایی حتی اولیه از این فضا دارد. این موضوعی بود که صفایی در خصوص آن با اشاره به نگاه اصلی که در شکل دادن به این کتاب داشت؛ عنوان کرد: درست که بعضی از بخش‌ها نیاز به آگاهی بیشتری از حد معمول در حوزه موسیقی دارد اما کلیت اثر برای اغلب مخاطبان قابل درک است، در واقع من هم تلاش کردم تا اغلب بخش‌ها را با همین نگاه بنویسم. همچنین اصل مطلب در «سنگ و سینه» نوشتن نت‌ها بود، چون حدود ۲۰۰ سال است که این مراسم‌ها با همین شعر و ملودی که امروز هم هست، برگزار می‌شوند و این اتفاق جالب و ویژه‌ای است که جا داشت به صورت کامل و مفصل به آن پرداخته شود.
این نویسنده معتقد است، که منابع و آثار مکتوب کمی درباره نوحه‌ها وجود دارد و اغلب هر کس که سراغ این حوزه و موسیقی مذهبی می‌رود، تنها تعزیه را مد نظر قرار می‌دهد. از همین رو بهترین منبع برای گفتن از روضه‌های قدیمی و پرسابقه، مراجعه به کسانی است که پیر این آیین‌ها هستند و از کم و کیف آن جز به جز باخبرند. اتفاقا من هم با استفاده از آن «سنگ و سینه» را تالیف کردم.
این نویسنده درباره مواردی مثل «فیگورهای جسمانی در دو آیین چک‌چکو و سینه‌دوری» یا «رقص عبادی، رقص آیینی» و… گفت: به هر حال در کنار آوا بخشی از مراسم‌های مذهبی و آیینی با حرکات و فیگورهای خاص خودش همراه بوده، اتفاقی که از قدیم هم باب بوده و امروز هم در خیلی از مناطق و مراسم‌ها وجود دارد. این بخش یکی از بکرترین موضوعاتی است که جای پرداخت بسیاری دارد چرا که می‌شود در آن فرهنگ ایرانی را دید و بر اساسش پژوهش‌های بسیاری انجام داد.
وی درباره نابسامانی‌های فضای نوحهخوانی و بحثی که با عنوان «اوضاع نابه سامان موسیقی عاشورایی امروز» در بخشی از کتاب به آن پرداخته شده توضیح داد: امروز ضعف‌هایی زیادی در نوحه‌ها داریم و جا دارد تا برای عزیزانی که در این فضا فعالیت می‌کنند دوره‌هایی برای شناخت بهتر آنها از موسیقی برگزار شود یا ردیف‌ها را برای آنها با شعرهای مذهبی که به امام حسین(ع) اختصاص دارد، ساده‌سازی کنیم تا در راستای ارتقا سطح و شأنیت این فضا در بین کارهای روز هم قدمی برداریم.
انتهای پیام/
