گروه تاریخ یولن ـ امین رحیمی: مشهور است که در دوره صفوی بیش از ۹۰ درصد کالاهای مصرفی در ایران، تولید داخل بود. صادرات هم رونق داشت و از همه بیشتر در صنعت نساجی و صنایع فلزی. اما از وقتی پای انگلیسی‌ها به ایران باز شد و کمپانی هند شرقی به بازار ایران طمع کرد جنس خارجی را در ایران محبوب کردند و به‌دلیل کمبود مشتری، تولید کالاهای ایرانی کاهش یافت. کالاهای انگلیسی در آن روزگار با نیروی کار ارزان در هند و سایر مستعمرات آسیایی بریتانیا تولید می‌شدند و به ایران هم می‌رسیدند و کار، زار شده بود به‌گونه‌ای که «اوژن فلاندن» باستان‌شناس فرانسوی که در سال ۱۲۱۹ شمسی و در دوره محمدشاه قاجار به ایران آمد گزارش داده است: «از کارخانجات نساجی و اسلحهسازی و زربفت و مخمل ایران که روزگاری محصولات آن به تمام مشرق‌زمین صادر میشد، خبری نیست و همه نابود شده‌اند. محصولات ایران از بین رفته و به‌ویژه همراهی با انگلستان نتیجه شومی بخشیده است. زیرا مقدار زیادی محصول را به بهایی بسیار نازل‌تر از آنچه در خود ایران ساخته می‌شود در بازارهای ایران به فروش میرسانند.»
تا اواخر دوره قاجار هم کار به آنجا رسیده بود که «جرج کرزن»، سیاستمدار و وزیر خارجه بریتانیا در کتاب «ایران و قضیه ایران» نوشت: «گذشته از اشیاء تجملی غربی که طبقات بالا به آن معتاد شده‌اند، پوشاک همه طبقات جامعه، از مردان گرفته تا زنان، جملگی از غرب وارد می‌شود. ابریشم، ساتن و ماهوت برای طبقات اعیان و قماش نخی و پنبهای برای همه طبقات. لباس یک روستایی ساده از منچستر… میآید و نیلی را که همسر او به‌کار میبرد از بمبئی وارد می‌شود. در واقع از بالاترین تا پایین‌ترین مراتب اجتماعی به‌طور قطع وابسته و متکی به کالاهای غربی شده‌اند».
در چنین وضعیتی غیر از این هم نباید انتظار داشت که کارخانه نساجی اصفهان بالاخره از کار بازایستد و مدیرش، «ادیب التجار» در روزنامه حبل‌المتین نزد مردم و نزد تاریخ گله کند که «چیزی که سبب عدم رغبت بعضی‌هاست، همان اسم خارجه است که روی قماش ما نیست و همان چاپ خارجه است که هنوز به منسوجات ما نخورده».
انتهای پیام/
