به گزارش یولن، استاد دکتر سیدمحمدباقر حجتی، استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، تحقیق و پژوهش در علوم‌قرآنی و حدیث امروز درگذشت. مراسم تشییع پیکر این استاد، شنبه ۱۴ تیر مصادف با تاسوعای حسینی در تهران برگزار خواهد شد.
این استاد برجسته مدیرگروه علوم قرآن و حدیث، عضو مجامع و انجمن‌های علمی قرآنی، عضو فرهنگستان دمشق مجمع اللغه العربی، چهره ماندگار عرصه علوم قرآن و حدیث در سال ۱۳۸۱ و تألیف کتاب‌های فراوان و ارزشمندی در علوم قرآن و حدیث، تعلیم و تربیت، تاریخ و همچنین فهرست نسخ خطی که شمار آنها به ده‌ها جلد می‌رسد.
مردی از خاندان علم و دانش
او فرزند مرحوم حجت‌الاسلام سید محمد حجتی، در 25 اسفندماه 1311ش در بابل متولد شد. جدشان آیت‌الله سید محمدباقر حجتی، از مراجع تقلید در مازندران و از شاگردان آیات عظام سید محمدکاظم طباطبایی و محمدکاظم خراسانی و ملا عبدالله مازندرانی در حوزه علمیه نجف بوده است. پدر دکتر حجتی از علما و ائمه جماعت خوش‌نام شهرستان بابل بود.
تحصیلات رسمی سید محمدباقر حجتی از زبان خودشان به قرار زیر است:
«من از همان اوان کودکی در کنار پدرم (پدرم امام جماعت یکی از مساجد بابل بود و مجلس تفسیر قرآن نیز داشت) بودم و عشق و علاقه به قرآن، از همان دوره در من ایجاد شد. به همین دلیل بعد از چند سال تحصیل در حوزه بابل به قصد ادامه تحصیلات حوزوی، به مدرسه مروی تهران رفتم. در همان زمان به دانشگاه تهران راه یافتم و بعد از اخذ مدرک لیسانس، وارد مقطع دکترا شدم (در آن زمان دوره فوق لیسانس وجود نداشت). در سال 1346 با ارائه پایان‌نامه موفق به اخذ درجه دکترا در رشته فلسفه شدم».
سید محمدباقر حجتی در کنار تحصیل در رشته الهیات در دانشگاه تهران، به تحصیل علوم قرآنی و حدیث در حوزه علمیه مشغول بود. وی در طی این دوران در محضر استادان بنام مدرسه مروی، همچون سید صدرالدین رضوی، حاج میرزا ابوالقاسم گرجی، علامه شعرانی، محمدتقی جعفری، مرتضی مطهری، میرزا باقر آشتیانی، سید ابوالقاسم رفیعی قزوینی و… به تلمذ و تحصیل می‌پرداخت و در بیرون از مدرسه نیز سیر حکمت و فلسفه اسلامی را نزد علامه مرتضی مطهری دنبال می‌کند.
ورود به دانشکده الهیات و معارف
هم‌زمان با تحصیل در مدرسه مروی، با تشویق دوستان و آشنایان، در آزمون ورودی دانشکده معقول و منقول – که اکنون با نام دانشکده الهیات و معارف شناخته می‌شود – شرکت می‌کند و به جمع دانشجویان رشته فقه و مبانی علوم اسلامی دانشگاه تهران می‌پیوندد. دوره لیسانس را در محضر استادان نامی دانشکده، همچون میر جلال‌الدین محدث ارموی، مهدی الهی قمشه‌ای، سید مهدی حمیدی، سید محمدباقر سبزواری، احمد ناظرزاده کرمانی، سید کمال‌الدین نوربخش، محمدباقر هوشیار، محمد عبده بروجردی، مجتبی مینوی، سید حسن تقی‌زاده و دیگران، با کسب امتیازات و نمرات عالی به پایان می‌برد و دوره دکترا را نیز در رشته حکمت و فلسفه اسلامی همان دانشگاه با احراز مقام اول به اتمام می‌رساند. در دوره دکترا نیز از محضر استادان شیخ محمدعلی حکیم، حاج حسینعلی راشد، محمود شهابی، غلامحسین صدیقی و احمد فردید استفاده می‌کند.
سید محمدباقر حجتی پس از اخذ دکترا در سال 1346 به‌عنوان استادیار به استخدام دانشگاه تهران منصوب شد. وی برخلاف رشته تحصیلی‌اش، به دلیل علاقه وافر به علوم قرآنی، به تدریس در رشته زبان و ادبیات عرب و ترجمه و قرائت و تفسیر قرآن پرداخت و به‌تدریج پایه‌گذار رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه تهران بعد از انقلاب اسلامی شد و از آن زمان تاکنون علاوه بر تدریس و تألیف و ترجمه، مدیریت دانشکده الهیات و معارف اسلامی، گروه علوم قرآن و حدیث را بر عهده دارد.
مشاغل و سمت‌ها
استاد گروه الهیات و معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران از سال 1339ش؛
ریاست دایره کتابداری و راهنمایی و کتاب‌یابی کتابخانه دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از سال 1344 – 1366؛
ریاست کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از سال 1355 تا 1358؛
مدیریت گروه فرهنگ عربی و علوم قرآنی از سال 1352 تا 1355؛
مدیریت علوم قرآن و حدیث از سال 1365 تاکنون در دانشگاه تهران؛
مدیریت گروه علوم قرآن و حدیث از سال 1365 تا 1380 در دانشگاه تربیت مدرس؛
معاونت پژوهشی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از سال 1369 تا 1380؛
عضویت هیئت گزینش کتاب از سال 1361 تا 1373 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
عضویت کمیته برنامه‌ریزی الهیات در شورای عالی برنامه‌ریزی از تاریخ 1364 تا 1382 از سوی وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛
داور و عضو کمیته تخصصی علوم انسانی جشنواره خوارزمی از تاریخ 1370 تا 1383؛
عضویت شورای پژوهشی دانشگاه تهران از سال 1370 تا 1380؛
عضویت کمیته تخصصی علوم انسانی معاونت پژوهشی دانشگاه تهران از سال 1370 تا 1374؛
مشاور سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی از تاریخ 1367 تا 1374 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
عضویت شورای پژوهشی دانشگاه امام صادق و مسئولیت پژوهشی گروه علوم قرآن و حدیث همین دانشگاه در سال 1373؛
عضویت فرهنگستان دمشق «مجمع اللغة العربیة بدمشق» (در سال 1365 رسما به عنوان عضو این فرهنگستان از جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد).
آثار و کتاب های منتشر شده
آداب تعلیم و تعلم در اسلام (ترجمه کتاب «منیة المرید فی آداب المفید و المستفید» شهید ثانی)؛
إبلیس فی القرآن و الحدیث؛
ابن عباس و مکانته فی التفسیر و المعارف الأخری (ترجمه)؛
أسباب النزول؛
اسلام در کنار مصیبت‌دیدگان و افسرده‌دلان (ترجمه «مسکن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد» از شهید ثانی)؛
پژوهشی در تاریخ قرآن کریم؛
تاریخ شیعه (ترجمه)؛
تاریخ ادیان (ترجمه)؛
تفسیر کاشف (این کتاب با همکاری عبدالکریم بی‌آزار شیرازی ترجمه شده است)؛
