فرزانه فراهانی: مصرف الکل و مشروبات الکلی در ایران رو به افزایش است و از طرفی سن مصرف هم هر سال پایین‌تر می‌آید. مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در گفت‌وگویی اعلام کرد: «قبح مصرف سیگار، موادمخدر و نوشیدنی‌های الکلی در بسیاری از جوامع و گروه‌های اجتماعی کاهش یافته است. هنگامی که از مصرف مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی سخن به میان می‌آید با دو مولفه مواجه هستیم؛ مولفه اول، شیوع مصرف این مواد و نوشیدنی‌ها است که متاسفانه در جامعه افزایش یافته و مولفه دوم نیز مصرف دخانیات، مواد و الکل در ملاء عام است. چرخه معیوب استفاده از مواد و نوشیدنی‌های الکلی در ملاء عام می‌تواند سبب افزایش مصرف در سطح جامعه شود.»
او در پاسخ به این پرسش که اکنون در مردان، اختلال اعتیاد به الکل جایگزین اعتیاد به مواد مخدر شده است، گفت: مطالعات نشان می‌دهد مصرف الکل به جای تریاک در حال افزایش است. در مطالعه‌ای که خانم دکتر رحیمی موقر و همکارانشان در سال ۱۴۰۰ انجام دادند، نشان دهنده افزایش مصرف الکل بوده است.
در همین خصوص سعید صفاتیان، تحلیلگر و پژوهشگر اعتیاد، درباره وضعیت فعلی مصرف الکل در کشور به یولن می‌گوید: بله با مشاهده مراجعه بیمارانی که به مراکز ترک اعتیاد و همچنین مراکز ویژه ترک الکل می‌آیند، می‌توان گفت که در حال حاضر نیز میزان مصرف در کشورمان در حال افزایش است و از طرفی سن مصرف الکل هم در جامعه ما پایین است
او ادامه می‌دهد: در ایران متاسفانه شروع مصرف الکل در نوجوانان با آبجو نیست؛ شروع با الکل بالای ۴۰ درصد است که این باعث می‌شود میزان سرانه مصرف الکل در این افراد بالا برود؛ یعنی امکان دارد که یک جوان ۲۰ ساله ایرانی در طول هفته ۳_۴ بار از الکلی استفاده کند که بالای ۴۰ درصد است و بالطبع عوارض متعددی برای او به دنبال خواهد داشت.
مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید.
در حال حاضر مصرف الکل در کشور ما چگونه است؟
در هر صورت عدد مصرف الکل در کشور ما بالا است، چون کشفیات الکل در کشورمان بالا است، ولی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور عدد و رقم خاصی را ارائه نمی‌کند. یکی از بزرگترین مشکلات ما در خصوص الکل این است که نوع الکلی که الان در کشور ما مصرف می‌شود، با الکل میانگین جهانی خیلی فرق می‌کند و این خطر اصلی است.
تفاوت الکل مصرفی در دنیا با الکلی که در ایران مصرف می‌شود، چیست؟
در دنیا عموما شروع مصرف الکل به ویژه در میان نوجوانان، بیشتر اول با آبجو و شراب است؛ یعنی نوعی از موادی که میزان الکلشان مثل آبجو ۵ درصد یا شراب که میزان الکل آن ۱۰ تا ۱۱ درصد است؛ میزان الکل در انواع عرق‌ها مثل ودکا، ویسکی و عرق سگی که در بازار است، بالای ۴۰ درصد است. یعنی جوان ۱۷_۱۸ ساله اگر در هر جای دنیا به مراکز الکل فروشی برود به او ودکا نمی‌دهند که الکل آن ۴۵ درصد است و به او آبجو می‌دهند؛ از طرفی خود نوجوانان و جوانان هم در مهمانی‌ها یاد گرفته‌اند و فرهنگشان به آن‌ها آموزش داده است که چه نوع الکلی را مصرف کنند و در نتیجه عوارض کمتری برای آن‌ها دارد.
در ایران متاسفانه شروع مصرف الکل در نوجوانان با آبجو نیست؛ شروع با الکل بالای ۴۰ درصد است که این باعث می‌شود میزان سرانه مصرف الکل در این افراد بالا برود؛ یعنی امکان دارد که یک جوان ۲۰ ساله ایرانی در طول هفته ۳_۴ بار از الکلی استفاده کند که بالای ۴۰ درصد است و بالطبع عوارض متعددی برای او به دنبال خواهد داشت.
آیا احتمال جایگزینی مصرف تریاک با الکل در بین مصرف‌کنندگان وجود دارد؟
خیر؛ کسی که مصرف‌کننده تریاک باشد هیچ‌گاه آن را با الکل جایگزین نمی‌کند و در صورت گرانی یا کمبود تریاک یا به هر دلیل دیگری، به سراغ مخدر یا روانگردان دیگری مثل هرویین می‌رود و نوع مصرف خود را تغییر می‌دهد و مثلا به سراغ شیشه می‌رود تا تاثیرات مشابه تریاک را دریافت کند. تاثیر مصرف الکل با تریاک در بدن فرق می‌کند.
اما احتمال مصرف الکل در کسی که مصرف کننده مخدر تریاک هم هست، وجود دارد که البته مصرف این دو با هم عوارض بسیاری دارد. با مصرف الکل فشار خون بالا می‌رود و با مصرف تریاک فشار خون کاهش پیدا می‌کند و در صورت مصرف همزمان تریاک با الکل باعث نوسان فشار خون به ویژه در افرادی که بیماری زمینه‌ای مثل بیماریهای قلبی، فشار خون، افراد دیابتی و … می‌شود.
پس تایید می‌کنید که مصرف الکل در کشور ما رو به افزایش است؟
بله، با مشاهده مراجعه بیمارانی که به مراکز ترک اعتیاد و همچنین مراکز ویژه ترک الکل می‌آیند، می‌توان گفت که در حال حاضر نیز میزان مصرف در کشورمان در حال افزایش است و از طرفی سن مصرف الکل هم در جامعه ما پایین است و البته سن مصرف الکل مثل مواد روانگردان در همه جای دنیا پایین است و افراد مصرف الکل را از سن پایین‌تر و زودتری نسبت به مصرف موادمخدری چون تریاک شروع می‌کنند.
در ایران از حدود ۱۰ سال پیش مراکزی برای ترک الکل و درمان الکلی‌ها راه‌اندازی شده است؛ البته مراجعه به این مراکز به خاطر موضوعات اجتماعی و تابوهای اجتماعی که وجود دارد، مصرف‌کنندگان الکل مراجعه چندانی به مراکز ویژه ترک و درمان اعتیاد خود به این ماده ندارند.
اطلاع‌رسانی‌ها و آموزش‌ها به خانواده‌ها با وجود افزایش مصرف الکل و پایین آمدن سن مصرف را کافی و مفید می‌دانید؟
خیر؛ بحث موادمخدر و آشنایی نوجوانان و جوانان با عوارض انواع موادمخدر که به ستاد مبارزه با موادمخدر برمی‌گردد و بحث الکل و مشروبات الکلی و عوارض آن و ارائه مطالب آموزشی هم به وزارت بهداشت برمی‌گردد و متاسفانه هر دو ضعیف عمل می‌کنند.
دستگاه‌هایی مثل وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، وزارت ارشاد و وزارت علوم در ارائه آموزش‌های پیشگیرانه و آگاهی بخش در مصرف الکل و موادمخدر وظایفی دارند که به هیچ ورود نمی‌کنند و عملکرد همه این دستگاه‌ها در این زمینه ضعیف است. حتی خود تلویزیون هم عملکرد ضعیفی در ارائه آموزش‌های پیشگیرانه دارد و اینطور هم نیست که ما از خانواده‌ها درخواست کنیم که بروند و مثلا کتابی برای خواندن در خصوص عوارض الکل و موادمخدر بخرند و این مسئله بیشتر به همان آموزش مهارت‌های زندگی باز می‌گردد که متاسفانه دستگاه‌های مسئول عملکرد موفقی در این خصوص ندارند.
از مهمترین عوارض الکل بگویید.
عوارض مصرف انواع نوشیدنی‌های الکلی با هم متفاوت است اما در مجموع بیشترین عوارض آن متوجه کبد فرد مصرف‌کننده است و ما می‌بینیم افراد زیادی با نکروز و سیروز کبدی را که به دلیل مصرف مشروبات الکلی به دنبال پیوند کبد هستند. از طرفی مصرف الکل و به ویژه الکل با درصد بالا عوارض شدیدی هم برای کلیه دارد و موجب تخریب کلیه خواهد شد و فرد مصرف کننده را دچار افسردگی و اضطراب می‌کند.
۴۷۴۷
