به گزارش یولن، سایت تابناک در این خصوص با «اولی هاینونن» معاون پیشین مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در امور پادمان‌ها گفتگویی انجام داده است.
بخشهایی از گفت وگو را می خوانید:
*به نظر می‌رسد دیدگاه اروپا در مورد برنامه هسته‌ای ایران به دیدگاه آمریکا و اسرائیل نزدیک‌تر شده است. بر این اساس، پس از جنگ ۱۲ روزه، سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان تمایل چندانی به تمدید مهلت مکانیسم «بازگشت سریع» تحریم‌ها نداشتند. چرا که آنها شرایطی را تعیین کرده بودند که در عمل در بازه زمانی کوتاه دست‌یافتنی نبود. ارزیابی شما چیست؟
عوامل متعددی منجر به بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران («بازگشت سریع») شده است. از سال ۲۰۰۳، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پی رفع ناسازگاری‌ها در اظهارات ایران تحت تعهدات پادمانی خود بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) بوده است. علیرغم توافق‌های متعدد در طول دو دهه گذشته بین آژانس و ایران، این نهاد نتوانسته است به این نتیجه‌گیری نهایی برسد که تمام مواد هسته‌ای و فعالیت‌های مرتبط اعلام شده‌اند، یا اینکه برنامه هسته‌ای ایران منحصراً اهداف صلح‌آمیز دارد.
علاوه بر این، غنی‌سازی اورانیوم ایران تا سطح ۶۰٪ اورانیوم-۲۳۵ نگرانی بیشتری ایجاد کرده است، زیرا هیچ کاربرد شناخته‌شده غیرنظامی برای سطوح غنی‌سازی تا این حد نزدیک به درجه سلاح هسته‌ای وجود ندارد. همچنین شایان ذکر است که زیرساخت غنی‌سازی ایران به نظر برای تولید این سطح بالای غنی‌سازی بهینه‌سازی شده است، نه سطوح پایین‌تری که معمولاً برای مصارف غیرنظامی استفاده می‌شود.
افزون بر این، چندین کشور عضو همچنان نگرانی عمیقی در مورد برنامه موشکی ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای آن دارند، از جمله حمایت آن از سازمان‌هایی مانند حماس، حزب الله و حوثی‌ها. این نگرانی‌ها در رأی شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر بازگشت سریع تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) منعکس شد که با نه رأی موافق، چهار رأی مخالف و دو رأی ممتنع به تصویب رسید. جامعه بین‌المللی اکنون باید به مسیر دیپلماسی بازگردد و رویکرد جدیدی برای حل صلح‌آمیز این مسائل بیابد.
*ایران اعلام کرده که پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه «بازگشت سریع»، همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس توافق قاهره را خاتمه خواهد داد. به نظر شما همکاری ایران با آژانس تحت چه شرایطی تداوم خواهد یافت؟
توافق قاهره در درجه اول چارچوبی برای مذاکرات بین آژانس و ایران را ترسیم کرد تا به مسائل دیرینه اجرای پادمان بپردازد؛ گامی در جهت درست همانطور که رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بیان کرد. با این حال، مذاکرات مفصلی برای داشتن برنامه دقیق لازم هنوز انجام نشده و به پیشرفت در حل سایر نگرانی‌های مرتبط بستگی خواهد داشت. در حال حاضر، ایران اجرای توافق را متوقف کرده است.
*به نظر می‌رسد ایران، اجازه بازرسی از تأسیسات هسته‌ای آسیب‌دیده و اعلام موجودی برآورد شده اورانیوم بسیار غنی‌شده خود را به عنوان اهرم چانه‌زنی در مذاکرات آینده نگاه خواهد داشت. ارزیابی شما چیست؟
موضع عمومی ایران به نظر با رویکرد مذاکره «برد-برد» آن مرتبط است – استراتژی که شامل امتیازات جزئی و متقابل با اقدامات جبرانی است. با این حال، این رویکرد اغلب بدون نشانه راه مشخص یا مکانیزم‌هایی برای ارزیابی پیشرفت عمل کرده است.
یک چارچوب جدید می‌تواند، برای مثال، تصریح کند که آژانس صحت اظهارات پادمانی ایران را در یک دوره چهارساله تأیید کند. در طول آن زمان، برخی فعالیت‌های هسته‌ای حساس – مانند غنی‌سازی اورانیوم – می‌تواند به حالت تعلیق درآید در حالی که تحریم‌ها باقی می‌مانند. پس از دستیابی به اهداف تأیید آژانس، برخی تحریم‌ها می‌توانند لغو شوند و فعالیت‌های متوقف شده به تدریج از سر گرفته شوند.
ترتیبات مشابه مبتنی بر نشانه راه می‌تواند در سایر حوزه‌ها نیز اعمال شود، از جمله جنبه‌هایی از برنامه موشکی ایران، به عنوان بخشی از یک توافق جامع که باید مورد مذاکره قرار گیرد.
*اروپا پرونده ایران را از یک مسئله فنی به یک مسئله امنیتی-حقوقی تحت فصل هفتم منشور ملل متحد تغییر داده است. از سوی دیگر، آمریکا نیز تمایلی برای گفت‌وگو با ایران ندارد. به نظر می‌رسد واشنگتن نیز راهکار نظامی برای مسئله برنامه هسته‌ای ایران را پذیرفته است. ارزیابی شما چیست؟
چندین کشور عضو نگرانی‌های خود را در مورد برنامه موشکی ایران و حمایت آن از بازیگران غیردولتی در خاورمیانه، از جمله حماس، حزب الله و حوثی‌ها تکرار کرده‌اند. این نگرانی‌های گسترده‌تر بار دیگر در رأی‌گیری شورای امنیت در مورد بازگشت سریع تحریم‌ها و در بیانیه‌های عمومی بعدی کشورهای عضو منعکس شد. این نتیجه بر نیاز به بازگشت به دیپلماسی و توسعه یک چارچوب جدید و مؤثر برای حل اختلاف تأکید می‌کند.
*دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هشدار داده که در صورت ازسرگیری برنامه هسته‌ای توسط ایران، آمریکا بار دیگر ایران را بمباران خواهد کرد و گفته است: «این بار مجبور نخواهیم بود زیاد منتظر بمانیم». آیا این اظهارات به معنای حمله پیشدستانه به هرگونه تأسیسات هسته‌ای در حال شکل‌گیری ایران است؟ ارزیابی شما چیست؟ افزون بر این، آیا این به آن معنا نیست که مذاکره با ایران کاملاً منتفی است، مگر اینکه ایران از نظر سیاسی تسلیم خواسته‌های آمریکا شود؟
ایران و ایالات متحده باید وارد مذاکرات مستقیم شوند، بدون واسطه یا تهدیدات عمومی برای اقدام یکجانبه. در حالی که حملات پیشدستانه ممکن است برنامه‌های هسته‌ای را به تأخیر بیندازند، به ندرت در متوقف کردن آنها موفق می‌شوند. اظهارات اخیر مقامات عالی‌رتبه ایرانی که نشان از بازبینی اهداف مذاکره دارد، نشانه مثبتی است.دیپلماسی تجدیدشده می‌تواند به تغییر جهت منابع از هزینه‌های نظامی و دیگر هزینه‌های بحث‌برانگیز کمک کند، به ویژه در زمانی که اقتصاد ایران – که نه تنها به دلیل تحریم‌ها، بلکه به دلیل ناکارآمدی‌های ساختاری نیز تضعیف شده است – برای تأمین نیازهای روزانه جمعیت خود تقلا می‌کند. تداوم بی‌ثباتی خطر تشدید ناامنی منطقه‌ای را در پی دارد.
در پایان، به خاطر سپردن این نکته حائز اهمیت است که اعتبار رژیم تأیید NPT و اقتدار شورای امنیت در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی هر دو در خطر هستند.
23302
