غزال زیاری: ذخیره‌گاه مس “فیلو دل سول” در امتداد مرز دو کشور شیلی و آرژانتین، سال‌هاست که در کانون توجه پژوهشگران و صنعتگران معدنی قرار دارد. این منطقه که در صحرای آتاکاما واقع شده، به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در رشته‌کوه‌های آند و در بخش شرقی “حلقه آتش”، همواره منبعی سرشار از ذخایر فلزی بوده است.
حالا و طبق برآوردهای اخیر، به نظر می‌رسد که شرکت‌های مسئول استخراج در این منطقه (ازجمله شرکت آمریکایی Lundin Mining و غول معدنی BHP) با ذخایری به‌مراتب بیشتر ازآنچه تا پیش از این تصور می‌شد، مواجه‌اند و بر اساس این ارزیابی تا ۱۳ میلیون تن مس، ۹۰۷ هزار کیلوگرم طلا و ۱۸.۶ میلیون کیلوگرم نقره در این منطقه نهفته است که این تقریباً پنج برابر بیش از تخمین‌های پیشین فلزات ارزشمند در این منطقه است.
این اطلاعات جدید نشان می‌دهد که بخش‌های عمیق‌تر این منطقه، بسیار غنی‌تر از برآوردهای سطحی گذشته هستند و طبق گزارش خبرگزاری فرانسه (AFP) حتی ممکن است منابع بیشتری در بخش‌های شمالی و جنوبی ذخایر کشف شوند.
معدنی در کلاس جهانی
جک لاندین، مدیرعامل شرکت Lundin Mining در این رابطه توضیح داد: «فیلو دل سول یکی از مهم‌ترین اکتشافات معدنی سبز در ۳۰ سال اخیر بوده و مسیر فوق‌العاده‌ای برای تمامی افراد درگیر در این پروژه ایجاد کرده است. ارزیابی‌های اولیه نشان‌دهنده پتانسیل بالای این پروژه به‌عنوان یکی از غنی‌ترین معادن روباز توسعه‌نیافته مس در جهان و یکی از بزرگ‌ترین منابع طلا و نقره در سطح بین‌المللی است.»
اهمیت این معدن به‌ویژه در دوران گذار انرژی به‌مراتب بیشتر مشخص می‌شود؛ چرا که فلزاتی مثل مس، طلا و نقره نقشی کلیدی در صنایع سبز، مخابرات، هوافضا و فناوری‌های نوین ایفا می‌کنند.
کار سخت استخراج
اما یافتن منابع سرشار و انبوه در این منطقه یک بحث است و داستان دیگر، ماجرای استخراج آن‌هاست. با در نظر داشتن اینکه این معدن در ارتفاع ۵۰۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته، چالش‌های اقلیمی، جغرافیایی و زیست‌محیطی متعددی پیش روی کارشناسان خواهد بود. به‌عنوان مثال کارگران در ارتفاعات بالا، در معرض خطر بیماری ارتفاع قرار می‌گیرند و شرایط آب‌وهوایی سخت منطقه هم مشکلات را مضاعف می‌کند.
به‌علاوه حمل‌ونقل تجهیزات سنگین به این ارتفاعات، به‌خودی‌خود پروژه‌ای جداگانه و سخت است. از نظر زمین‌شناسی، این ذخایر در دوره کرتاسه پسین شکل گرفته‌اند و دسترسی به آن‌ها احتمالاً آسیب‌های بلندمدتی بر اکوسیستم شکننده منطقه برجای خواهد گذاشت.
پروژه‌های سبز و واقعیت‌های خاکستری
در برخی از معادن منطقه تلاش شده تا با استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر، برای کاهش خسارات زیست‌محیطی اقداماتی صورت بگیرد و به‌عنوان مثال در صحرای آتاکامای شیلی، پروژه‌های در حال گذار به استخراج با انرژی سبز مشغول به کار هستند. در دسامبر ۲۰۲۴ میلادی، شرکت تولید برق Central Puerto (بزرگ‌ترین تولیدکننده خصوصی برق آرژانتین)، مطالعات امکان‌سنجی را برای انتقال انرژی تجدید پذیر به معادن شمال غرب آرژانتین آغاز کرد.
در سال ۲۰۲۲ میلادی هم شرکت Lundin از ساخت خطوط انتقال برق فشارقوی برای رساندن انرژی پاک به منطقه خبر داده بود تا بدین ترتیب تا حدودی برای کاهش وابستگی به سوخت دیزل وارد عمل شود.
نگرانی‌های جدی زیست‌محیطی
باوجود تلاش‌ها، همچنان نگرانی‌های زیادی وجود دارد. بر اساس گزارشی، نهاد محیط‌زیستی Fundación Ambiente y Recursos Naturales (FARN)، گروه Lundin را به نقض “قانون یخچال‌های طبیعی” آرژانتین متهم کرده است.
این قانون، احداث معادن در برخی مناطق را ممنوع اعلام کرده است. لازم به ذکر است که حدود ۷۰ درصد آب آشامیدنی آرژانتین از منابع یخچالی تأمین می‌شود و از همین رو نگرانی‌های زیست‌محیطی درباره قانون حفاظت از یخچال‌های طبیعی و مصرف گسترده منابع آبی، به‌شدت افزایش‌یافته است.
از سوی دیگر در فرآیند معدن‌کاری، میزان گسترده‌ای از منابع آبی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان مثال معدن “لا آلومبررا” سالانه حدود ۲۵ میلیارد لیتر آب مصرف می‌کند که برابر با ۳۴% مصرف سالانه آب نیم میلیون نفر در آن منطقه برآورد می‌شود.
برقراری تعادل، سخت اما سرنوشت‌ساز
تردیدی نیست که برای عبور از دوران سوخت‌های فسیلی، بشر بیش از هرزمان دیگری به معادن فلزی زمین نیاز دارد؛ اما باید این را هم در نظر داشته باشیم که در مسیر نجات زمین، نباید خود زمین را نابود کنیم.
منبع: popularmechanics
۵۸۳۲۱
