نگار علی- این روزها حرف و بحث‌های زیادی درباره بهره‌وری و نقش هوش مصنوعی در افزایش آن مطرح است، به‌ویژه در میان سیاستمداران و فعالان اقتصادی. به‌عنوان مثال، دولت استرالیا در نظر دارد به‌زودی نشستی درباره بهره‌وری برگزار کند و نقش فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی را به‌عنوان یکی از ستون‌های مهم این موضوع بررسی کند.
اما سوال اصلی این است: آیا واقعاً هوش مصنوعی می‌تواند بهره‌وری ما را به شکل چشمگیری بالا ببرد؟
بهره‌وری یعنی چه؟
بهره‌وری یعنی اینکه با مقدار مشخصی منابع، چقدر کالا یا خدمات تولید می‌کنیم. اگر بهره‌وری بالاتر باشد، معمولاً زندگی راحت‌تر و درآمد بیشتری خواهیم داشت. بهره‌وری می‌تواند در سطح فردی، سازمانی یا ملی سنجیده شود.
هوش مصنوعی و بهره‌وری فردی
تحقیقات درباره تأثیر هوش مصنوعی روی بهره‌وری افراد نتایج متفاوتی نشان داده است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که کارمندانی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، می‌توانند وظایف خود را سریع‌تر انجام دهند و کیفیت کارشان بهتر شود. مثلاً در شرکت‌های بزرگ، استفاده از هوش مصنوعی در پشتیبانی مشتری باعث شده تعداد پاسخ‌ها در ساعت تا ۱۴ درصد افزایش پیدا کند و برای افراد تازه‌کار حتی تا ۳۵ درصد بهره‌وری بیشتر شده است.
اما از سوی دیگر، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که هوش مصنوعی گاهی بار کاری را بیشتر هم می‌کند، چون کاربران باید خروجی‌های هوش مصنوعی را بررسی و اصلاح کنند. همچنین نیاز به آموزش و مهارت‌افزایی برای کار با این فناوری وجود دارد.
هوش مصنوعی و بهره‌وری سازمانی
سنجش تاثیر هوش مصنوعی در سطح سازمان‌ها بسیار پیچیده است، چون عوامل زیادی روی بهره‌وری تاثیر دارند و تفکیک اثر هوش مصنوعی دشوار است. برخی تحقیقات در کشورهای مختلف از جمله آلمان، ایتالیا و تایوان افزایش بهره‌وری سازمان‌ها با استفاده از هوش مصنوعی را نشان داده‌اند، اما در آمریکا بررسی وسیعی روی ۳۰۰ هزار شرکت نشان داد تاثیر واضحی از هوش مصنوعی دیده نمی‌شود.
علاوه بر این، در برخی موارد هوش مصنوعی نیاز به نیروی انسانی زیادی برای آموزش و کنترل کیفیت دارد، مثلاً فناوری فروشگاه‌های بدون صندوق آمازون که نیازمند هزاران نیروی کنترل کیفیت است.
هوش مصنوعی و بهره‌وری ملی
در سطح کلان ملی، تاثیر هوش مصنوعی هنوز به روشنی مشخص نیست و ممکن است چند سال یا دهه‌ها طول بکشد تا فناوری‌های نوین به شکل ملموسی بهره‌وری اقتصاد کشورها را افزایش دهند. حتی تاثیر اینترنت که بسیار مهم بود، سال‌ها طول کشید تا به رشد بهره‌وری تبدیل شود.
آیا بهره‌وری فقط به معنای انجام سریع‌تر کارهاست؟
خیر! این تصور که هوش مصنوعی فقط باعث می‌شود کارها سریع‌تر انجام شود، ساده‌انگارانه است. گاهی کندتر پیش رفتن کارها و داشتن زمان برای فکر کردن و نوآوری، نتیجه بهتری دارد. هوش مصنوعی می‌تواند به ما کمک کند تا زمان بیشتری برای خلاقیت و ایده‌پردازی داشته باشیم، نه فقط انجام سریع‌تر کارهای تکراری.
