یولن-مهسا مژدهی: کمتر کسی در جهان پرونده سیاسی چنین سیاه و سفید مانند تونی بلر نخستوزیر سابق بریتانیا دارد. او در حوالی ۴۵ سالگی توانست توافق صلح ایرلند شمالی را به نتیجه برساند و تنها پنج سال بعد در حمله به عراق با ایالات متحده آمریکا همدست شد. نام این مرد ۷۲ ساله حالا بار دیگر به صدر اخبار برگشته است. دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا در تازهترین طرح صلح خود در غزه، به سراغ بلر رفته است تا او را تبدیل به رئیس دولت انتقالی غزه کند. این در حالیست که دولت طبق آخرین انتخاباتی که در نوار غزه برگزار شد در دست حماس است.
تونی بلر و جرد کوشنر داماد ترامپ که رابطه نزدیکی هم با اسرائیلیها دارد از جمله افرادی هستند که جزو طراحان طرح صلح ترامپ به حساب میآیند.
طرح بلر برای غزه چیست؟
طرحی که تونی بلر برای آینده غزه تدارک دیده است را هاآرتص رسانه اسرائیلی با جزئیات منتشر کرده. طبق این طرح تشکیلات انتقالی بینالمللی غزه توسط یک هیئت بینالمللی اداره خواهد شد. رئیس آن، بالاترین مقام اجرایی سیاسی غزه بوده و خود او با مشورت نزدیک با تشکیلات خودگردان فلسطین کار خواهد کرد. خود بلر طبق این پیشنهاد قرار است در نقش رهبری دولت انتقالی ظاهر شود.
تشکیلات انتقالی بینالمللی غزه تحت نظارت شورای امنیت سازمان ملل فعالیت خواهد کرد و اختیارات گستردهای به آن داده میشود، از جمله مسئولیت هماهنگی امنیت در غزه و تصویب قوانینی که زندگی ساکنان را اداره میکند.
این هیئت مدیره هفت تا ۱۰ عضو خواهد داشت که یکی از آنها نمایندگی قوی از اعضای مسلمان برای تضمین مشروعیت منطقهای و اعتبار فرهنگی خواهد بود. در این سند آمده است که این اعضای مسلمان باید از حمایت سیاسی کشورهای خود برخوردار باشند.
مخالفان و موافقان چه میگویند؟
هرچند تونی بلر به سوابق خود در مورد مناقشه میان اسرائیل و فلسطین میبالد و خود را فردی میداند که به معضلات خاورمیانه به طور کامل آگاه است؛ اما حماس و مصر تا امروز مخالفت خود را در مورد اینکه او تبدیل به چهره اساسی دولت انتقالی در غزه شود اعلام کردهاند.
حماس شامگاه یکشنبه شش مهر اعلام کرد که تونی بلر، نخستوزیر پیشین بریتانیا، شخصیتی غیرقابلپذیرش و نامطلوب در موضوع فلسطین است. این گروه همچنین تأکید کرد که تاکنون هیچ پیشنهادی از راه میانجیها برای آتشبس در نوار غزه دریافت نکرده است.
حسام بدران که عضو دفتر سیاسی حماس است در کانالی تلگرامی گفته پیوند دادن هر طرحی با این فرد نامطلوب، برای ملت فلسطین بدیُمن و زیانبار است. او بلر را شخصیت منفی دانست و افزود که بلر چهبسا باید در دادگاههای بینالمللی بهخاطر جنایاتی که مرتکب شده بهویژه نقشش در جنگ عراق (۲۰۰۳-۲۰۱۱) پاسخگو باشد. بدران گفت بلر نه برای مسئله فلسطینیان خیری داشته، نه برای عربها و نه مسلمانان.
حماس تنها نیست و حتی تشکیلات خودگردان هم نسبت به حضور بلر در چنین موقعیتی اعتراض دارند.محمود حبش مشاور محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرد که فلسطینیان حکومت غیر فلسطینی را نخواهند پذیرفت.
او افزود: ما نمیدانیم ایده مطرح کردن نام «بلر» از کجا آمده و حقیقت پشت پرده آن چیست و اینکه آیا این فقط یک حدس و گمان است یا خیر اما اداره امور فلسطین موضوعی فلسطینی است و ما نمیتوانیم بپذیریم که حتی پس از میلیونها سال کسی غیر از یک فلسطینی بر ما حکومت کند.
حسن بریجیه مدیر دپارتمان حقوق بینالملل در هیات فلسطینی مقاومت در برابر ساخت دیوار حائل و شهرک سازی از طرف مصر گفته است که این کشور حاضر به پذیرش تونی بلر نیست. بریجیه تاکید کرده: تونی بلر مسئول نوار غزه نخواهد بود،سران اشغالگر هم به خوبی میدانند که هیچ جایگزینی جز واگذاری این منطقه به تشکیلات خودگردان فلسطین وجود ندارد.
عمده مخالفت با تونی بلر به این دلیل است که او نه فلسطینی بوده و نه کارنامه درخشانی در جهان عرب دارد. در واقع گروههای فلسطینی و غیر فلسطینی بلر را به دلیل نقش او در جنگ عراق که به برکناری صدام حسین انجامید نبخشیدهاند. موافقان اما نظر دیگری دارند. عمده کسانی که تونی بلر را برای مسئولیت احتمالیاش در غزه حمایت میکنند معتقدد تجربه سالها کار بهعنوان فرستاده ویژه گروه چهار به خاورمیانه که بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ رخ داده؛ به او بینش عمیقی نسبت به وقایع منطقه اعطا کرده است. موافقان حضور بلر، معتقدند که او به عنوان رهبر پیشین حزب کارگر هرگز از مساله فلسطین جدا نبوده است.بلر بهعنوان نخستوزیر بریتانیا، نماینده سازمان ملل، مشاور خصوصی و میانجی در سایه، همواره با این مناقشه درگیر بوده و حاضر نشده از نزاعی دست بکشد که بیشمار رهبران و دیپلماتها را فرسوده کرده است و این امتیازی به حساب میآید که در غرب کمتر کسی از آن برخوردار است.
بلر سابقه قابل قبولی دارد؟
تونی بلر اساسا علاقه زیادی به حل و فصل مناقشات دارد. او وقتی کمتر از ۴۵ سال سن داشت در توافقات جمعه خوب ۱۹۹۸ که به خشونت فرقهای در ایرلند شمالی نقش عمدهی بر عهده گرفت که به آن خشونتها پایان داد و با بسیج متحدان ناتو برای مداخله نظامی در کوزوو یک سال بعد، نشان داد که از توان زیادی برخوردار است. کسانی که تونی بلر را از نزدیک میشناسند معتقدند او تصور میکند میتواند به هر مناقشهای پایان دهد و با توجه به سوابقش، چنین اعتماد به نفسی چندان بیهوده نیست. از سوی دیگر بلر جزو سیاستمدارانی به حساب میآید که تقریبا با تمام دیگر سیاستمداران دیگر کار میکند.
تونی بلر به دلیل نزدیکی به اسرائیل در میان فلسطینیها محبوب نیست. از سوی دیگر موضوع جنگ عراق به صورت نقطهای بسیار تاریک در کارنامه او دیده میشود. با همه اینها، بلر از جمله سیاستمداران اروپایی است که دهههاست از طرح دو کشوری در سرزمینهای اشغالی حمایت میکند. در این خصوص مصطفی برغوثی، دبیرکل ابتکار ملی فلسطین گفته است: ما قبلاً زیر استعمار بریتانیا بودهایم. او اینجا شهرت منفی دارد. اگر اسم تونی بلر را بیاورید، اولین چیزی که مردم میگویند جنگ عراق است.
مساله جدی دیگر برای فلسطینیها آن است که تونی بلر بیش از اندازه با بیبی کنار میآید. به اعتقاد فلسطینیها با توجه به جنایت اسرائیل در غزه، حضور مردی در دولت انتقالی که چنین رابطه خوبی با نتانیاهو دارد به معنای آن است که اداره غزه به دست خود اسرائیلیها داده شود.
۳۱۲/۴۲
