«دو گام به پیش؛ یک گام به پس»
لنین در سال ۱۹۰۴ نوشت: «یک گام به پیش، دو گام به پس». اما اگر امروز در سال ۱۴۰۴ بود، میپرسید: آیا ایران افریننده «دو گام به پیش، یک گام به پس» خواهد بود؟!
«تامین منافعِ ایران یا آژانس»
تفاهم با آژانس، که باید شامل تعیین تکلیف سایتهای مورد حمله و وضعیت اورانیوم غنیشده ۶۰ درصد نیز شده باشد، امروز در قاهره به دست آمد؛ تفاهمی بسیار مهم و بهراستی «دو گام به پیش»، هرچند بهشدت دیرهنگام.
اما این گام دیرهنگام، زمانی برای منافع ملی ایران ارزش واقعی خواهد داشت که پیش از طرح قطعنامهی بازگشت تحریمها در شورای امنیت به نتیجه برسد. و آن نتیجه چیزی نیست جز آغاز مذاکرات رسمی، مستقیم و همهجانبه با آمریکا؛ همان شرطی که علاوه بر این تفاهم، اروپا در خصوص اسنپبک بر آن تأکید دارد.
در غیر این صورت، این تفاهم، معنایی جز «دو گام به پیش و یک گام به پس» به نفع IAEA نخواهد داشت؛ زیرا هم امتیازها به آژانس داده شده، و هم هیچ دستاورد واقعی برای ایران بهدست نیامده است. موقعیتی حتی عجیبتر از تعبیر لنین.
«درس گرفتن از تاریخ»
این تفاهم، پیام مهم دیگری هم دارد؛ اینکه: اگرچه مجلس در رأس امور است، اما همه امور در دست مجلس نیست. مجلس فقط در رأس همان اموری است که در دست مجلس است!!
مجلس «انقلابی» که برای خود دکترین تازهای هم تعریف کرده، میتواند هر قانونی را تصویب کند؛ اما به تعبیر خود نمایندگان، الزاماً قادر به اجرای آن نیست. چرا که مسائل کلان کشور، حتی در حوزه فرهنگ و اقتصاد، دیگر در اختیار مجلس نیست؛ چه رسد به امنیت ملی و تصمیمات هستهای. شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای هماهنگی اقتصادی، شورای عالی فضای مجازی و بهویژه شورای عالی امنیت ملی، عملاً تصمیمگیران اصلی کشورند. مجلس در این میان تنها نقش «چوبِ قانون» را ایفا میکند؛ ابزاری برای تصویب، نه برای تحقق.
از همین روست که شایسته است جریانهای افراطی و تندرو، بار دیگر قانون اساسی و تجربه این سالها را مرور کنند؛ تا نه طرحهای نیمبند تعلیقِ همکاری با آژانس نوشته شود، و نه طرحهای سهفوریتی خروج از NPT روی میز آید. تندروها اگر تنها یک بار تاریخ بخوانند، شاید برای همیشه از آن درس بگیرند.
«دیپلماسیِ سهگام ملی»
اما در حوزه دیپلماسی، تفاهم قاهره فرصتی است برای حرکت رو به جلو؛ درک گذر سریع زمان؛ و شهامت تامین منافع ملی ایران. فرصتی که باید بلافاصله به سه گام عملی زیر بدل شود:
الف) اجرای فوری مفاد تفاهم؛
ب) پیوند سریع آن با مذاکرات جدی با اروپا؛
ج) آغاز گفتوگوی مستقیم، جامع و بیپرده با آمریکا؛
تنها در این صورت است که میتوان «سه گام ملی به پیش» را برای تامین منافع ملی ایران تثبیت کرد، و مانع از «یک گام به پس» شد. در غیر این صورت، تجربههای پرهزینه گذشته بار دیگر تکرار خواهند شد.
۳۱۰۳۱۰
