مهسا مژدهی: ایالات متحده با خروج از برجام در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ، عملا توافق هسته‌ای را با بحران فراوانی روبه‌رو کرد. گفتگوها برای بازگشت ایالات متحده به برجام، در طول سال‌های دولت بایدن به نتیجه نرسید و تهران هم در زمان دولت سیزدهم چندان برای رسیدن به یک توافق مصر به نظر نمی‌رسید. با بازگشت دوباره ترامپ به کاخ سفید، افزایش فشارها بر ایران، نزدیک شدن به تاریخ پایان برجام و امکان فعال شدن مکانیسم ماشه، به نظر می‌رسد ادامه روند فعلی به سود تهران نباشد. از سمت دیگر، ترامپ در پیام‌های ضدونقیضی نشان می‌دهد که از معامله با تهران استقبال می‌کند اما شرایط او ممکن است با آنچه ایران انتظارش را دارد همخوانی نداشته باشد.
در یولن با فریدون مجلسی دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بین‌المللی به گفتگو نشسته‌ایم:
فرق ما با ترامپ این است که او به شعارهایش عمل می‌کند ولی ما نه!
*** ترامپ هنوز از سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران پرده برنداشته و تنها به چند اقدام مانند برخوردی تند با افرادی مانند برایان هوک و پمپئو و … و البته اظهارنظرهای پراکنده اکتفا کرده است. برخی معتقدند که او از این روش‌ها برای ارسال پیام‌هایی به ایران بهره برده. برداشت شما از پالس‌هایی که از سوی ترامپ در مورد ایران شاهدش هستیم چیست؟
صحبت‌های ترامپ هنوز روی کار نیامده، مثل آغاز دفعه قبلش خیلی با سروصدا و تبلیغات و امضاهایی که یک صفحه را پرمی‌کنند بوده است. اما در عمل اینها با ترمزهای مختلف قضایی و اداری و ایالتی امریکا مواجه می‌شود و دوباره به یاد می‌آورد که کشورش بزرگ‌ترین قدرت سیاسی و اقتصادی و نظامی جهان بوده و مهار آن در دست یک نفر نیست که هر کاری دلش می‌خواهد بکند.
ما اما عادت کرده‌ایم به شعارهایی فراتر از ابعاد ظرفیت‌های اقتصادی و جمعیتی و … خودمان. فرق ترامپ با ما این است که شعارهای او در ابعادی است که از پس آن بر می‌آید و می‌تواند آن را عملی کند. شعارهای ما مقداری‌اش عملی و مقداری غیرعملی است. ما به توانمندی‌های خود می‌اندیشیم اما به توانمندی‌های جهانی که می‌خواهیم با آن مقابله کنیم نمی‌اندیشیم.
وقتی ترامپ می‌گوید هم آمادگی دارد که با کشورها تعامل کند و هم واکنش نشان دهد، جدی است. مثلا از روزی که او روی کار آمده حوثی‌ها فعالیت‌های خود را در دریای سرخ متوقف کرده‌اند. چون می‌دانند با آدمی طرف هستند که سیاستمدار کهنه‌کار نیست و تاجری است که می‌خواهد بیشترین سود را ببرد و یکی از مهم‌ترین مسائل برای او آرامش در دریاهاست.
از طرف آمریکا زمان مذاکره دیگر پایان پیدا کرده است/اجازه ترامپ در مورد ایران دست اسرائیل است
*** آیا با توجه به گفته‌های ترامپ درخصوص ایران، می‌توان پیشبینی کرد که او میلی به مذاکره به آن شکلی که ایران می‌خواهد دارد؟ شروط ایران مشخص شده‌اند. تهران به‌دنبال گفتگوهای برد -برد و شرافتمندنه است و لازم میداند تا واشنگتن دست به اعتمادسازی بزند.
از طرف آمریکا زمان مذاکره دیگر پایان پیدا کرده. ترامپ آماده برای تعامل و معامله است. پشت میزی بنشیند و بگوید شرایط من را که می‌دانید، حالا نظرتان را راجع به این شرایط بگویید و اگر خواستید قبول کنید. آنها ۱۵ سال سابقه دارند و می‌دانند مذاکره فقط برای مذاکره بی‌فایده است. احساس می‌کنند از سوی ایران مذاکره به معنای خریدن وقت برای رسیدن به اهداف هسته‌ای است. زمانی برای آن شکل از مذاکراتی که سال‌ها انجام می‌شد گذشته و فرصتی هم نیست. از طرف دیگر اجازه ترامپ در مورد ایران دست اسرائیل است که مرتب خواهان حمله به مراکز اتمی ایران است و البته آمریکا جلوی خواسته‌اش را گرفته. شرایط ترامپ پنج سال قبل اعلام شده. او ۱۲ شرط گذاشته بود که هنوز هم همان را پیگیری می‌کند.
ما در منطقه روابط خوبی با کشورهای اطراف نداریم/ما حتی با چین رابطه استراتژیک نداریم
ما در منطقه روابط خوبی با کشورهای اطراف نداریم. حتی با ترکیه و آذربایجان ارتباطمان کاملا خوب نیست. ما حتی با چین رابطه استراتژیک نداریم. رابطه ما با پکن حیاتی است اما برای آنها بازارهای پرسودتر حیاتی است. آنها حتی با روسیه هم متحد نیستند. چین بازارهایی در ایران و روسیه دارد اما روابط استراتژیک مساله دیگری است. چین برای کشوری مثل کره شمالی سربازهایش را می فرستاد اما مشابه این کار را با روسیه نمی‌کند. حتی روسیه اگر بتواند به کمک ترامپ از مهلکه جنگ اوکراین خارج شود، ارتباط با ایران برایش اهمیت کمتری خواهد داشت.
دولت آمریکا و غرب تصمیم خود را در قبال ایران گرفته
*** برخی معتقدند که افرادی چون استیو ویتکاف به‌دلیل نزدیکی به ترامپ از یک سو و تاجر بودنش می‌تواند به روند اتفاقاتی که ممکن است بین ایران و آمریکا بیفتد کمک کند. آیا چنین ایده‌ای با توجه به شرایط فعلی امکان پذیر است؟
هیچ‌فرقی نمی‌کند چه فردی در مورد ایران مسئولیت قبول کند. ترامپ تصمیمات خودش را می‌گیرد و ویتکاف یا هر فرد دیگری فقط اعلام کننده چنین تصمیماتی است. ترامپ گاهی افرادی که زبان تندتری دارند می‌گذارد تا ایران یا کشورهای دیگر را بترسانند. اینکه ویتکاف تاجر است برای وقتی خواهد بود که روابط در مسیر بهبود قرار بگیرد. در آن صورت می‌توانند برای ادامه این روند جلو بیایند و از مهارت‌های تجاری خود استفاده کنند. اگر روابط بخواهد عادی شود و اگر ایران دست از چیزی که غرب آن را ماجراجویی میداند بردارد، آنها هم می‌آیند و می‌گویند ما هستیم تا سرمایه‌گذاری کنیم و ماشین‌آلات به شما بفروشیم و… . دولت آمریکا و غرب تصمیم خود را در قبال ایران گرفته و این ما هستیم که حالا باید تصمیم خود را در قبال اتفاقات پیش رو بگیریم.
۳۱۵ ۳۱۲
