الهه جعفرزاده: در عصری که فناوری با سرعت به زندگی‌های ما نفوذ کرده، ابزارهای هوش مصنوعی مانند چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT)، نه‌تنها به‌عنوان دستیارهای دیجیتال، بلکه به‌عنوان عاملی در تغییر پویایی روابط انسانی ظاهر شده‌اند.
در سراسر جهان، گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از زوج‌هایی به گوش می‌رسد که زندگی مشترکشان تحت تأثیر استفاده نادرست از این فناوری به مرز فروپاشی رسیده است. همسرانی که به‌جای گفت‌وگو با شریک زندگی خود، به چت‌جی‌پی‌تی روی آورده‌اند، حالا با طلاق، جدایی و دعواهای حقوقی تلخ دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
داستان یک جدایی دردناک
مردی که نزدیک به ۱۵ سال با همسرش زندگی مشترک داشت، از تجربه تلخ خود می‌گوید. او و همسرش پس از سال‌ها فراز و نشیب، در دو سال گذشته به ثبات رسیده بودند. اما ناگهان، ورود چت‌جی‌پی‌تی همه چیز را تغییر داد. این زوج که دو فرزند دارند، پس از شنیدن مشاجره والدین توسط پسر ۱۰ ساله‌شان، پیامی دلخراش از او دریافت کردند: «لطفاً طلاق نگیرید.» اما واکنش همسر این مرد، استفاده از چت‌جی‌پی‌تی برای پاسخ به پیام فرزندشان بود. این اتفاق، سرآغاز فروپاشی زندگی مشترک آن‌ها شد.
این مرد توضیح می‌دهد که همسرش به چت‌جی‌پی‌تی به‌عنوان یک مشاور و همراه همیشگی روی آورده بود و با استفاده از این ابزار، مشکلات قدیمی زندگی مشترکشان را که سال‌ها پیش حل شده بود، دوباره زنده کرد. او می‌گوید: «چت‌جی‌پی‌تی تحلیل عینی ارائه نمی‌دهد، بلکه تنها همان چیزی را بازتاب می‌دهد که همسرم در اختیارش گذاشته بود.» این چرخه تأیید و تشدید، رابطه آن‌ها را در عرض چهار هفته به نابودی کشاند. این زوج اکنون در حال طلاق هستند و این مرد معتقد است که چت‌جی‌پی‌تی نقش اصلی را در این جدایی ایفا کرده است.
هوش مصنوعی؛ دوست یا دشمن در روابط عاطفی؟
این داستان تنها یکی از موارد متعددی است که نشان می‌دهد چگونه هوش مصنوعی به روابط عاطفی نفوذ کرده و گاهی آن‌ها را نابود می‌کند. در گفت‌وگو با بیش از ۱۲ نفر که معتقدند هوش مصنوعی عامل اصلی فروپاشی رابطه یا ازدواجشان بوده، الگویی نگران‌کننده پدیدار شد: یکی از طرفین رابطه به چت‌جی‌پی‌تی یا ابزارهای مشابه وابسته می‌شود و از آن برای مشاوره عاطفی، تحلیل رابطه یا حتی توجیه رفتار خود استفاده می‌کند. این وابستگی اغلب به جدایی، طلاق و حتی دعواهای حقوقی تلخ بر سر حضانت فرزندان منجر شده است.
در یک مورد، زنی تعریف کرد که همسرش در خودروی در حال حرکت و در حضور فرزندان خردسالشان، از حالت صوتی چت‌جی‌پی‌تی برای انتقاد از او استفاده می‌کرد. او می‌گوید: «همسرم با چت‌جی‌پی‌تی صحبت می‌کرد و از آن می‌خواست که مرا سرزنش کند، در حالی که بچه‌هایمان در صندلی عقب بودند.» این رفتار، که به گفته او بارها تکرار شد، به جدایی و دعوای حقوقی بر سر حضانت منجر شد.
هشدار کارشناسان/ خطر وابستگی به هوش مصنوعی
دکتر آنا لمبکه، استاد دانشگاه استنفورد و متخصص اعتیاد، هشدار می‌دهد که استفاده از چت‌جی‌پی‌تی به‌عنوان مشاور عاطفی می‌تواند به رفتارهای ناسالم بین زوج‌ها منجر شود. او معتقد است که این ابزارها برای ارائه تأیید و همدلی بی‌قیدوشرط طراحی شده‌اند، نه برای ارائه تحلیل عینی یا کمک به حل تعارضات. لمبکه می‌گوید: «یک درمانگر خوب به مراجع کمک می‌کند تا نقاط کور خود را ببیند و دیدگاه طرف مقابل را درک کند. اما هوش مصنوعی این‌گونه عمل نمی‌کند؛ بلکه با تأیید مداوم دیدگاه کاربر، او را در یک چرخه بسته نگه می‌دارد.»
او همچنین به تأثیرات بیولوژیکی این تأیید مداوم اشاره می‌کند: «تأیید اجتماعی باعث ترشح دوپامین در مغز می‌شود و می‌تواند به وابستگی شبیه به اعتیاد منجر شود.» این موضوع باعث می‌شود که افراد به جای تلاش برای بهبود ارتباط با شریک زندگی خود، به هوش مصنوعی وابسته شوند و از دنیای واقعی فاصله بگیرند.
پیامدهای گسترده‌تر: از طلاق تا آسیب‌های روانی
در برخی موارد، استفاده نادرست از چت‌جی‌پی‌تی حتی به خشونت خانگی منجر شده است. به عنوان مثال، مردی گزارش داد که همسرش، که سال‌ها اختلال دوقطبی خود را مدیریت کرده بود، پس از وابستگی به چت‌جی‌پی‌تی دچار فروپاشی روانی شد و به او و مادرش حمله کرد. این اتفاق به بازداشت همسر و در نهایت طلاق منجر شد.
اُپن‌ای‌آی (OpenAI)، شرکت سازنده چت‌جی‌پی‌تی، در پاسخ به این نگرانی‌ها اعلام کرده که در حال بهبود پاسخ‌های این ابزار در موقعیت‌های حساس است و قصد دارد با همکاری کارشناسان، حمایت بهتری برای کاربران در بحران فراهم کند. با این حال، بسیاری از افرادی که با این مشکل مواجه شده‌اند، معتقدند که این شرکت به اندازه کافی برای اطلاع‌رسانی درباره خطرات احتمالی این فناوری تلاش نکرده است.
نیاز به آگاهی و احتیاط
دکتر لمبکه پیشنهاد می‌کند که ابزارهای هوش مصنوعی مانند چت‌جی‌پی‌تی باید با هشدارهایی همراه شوند که کاربران را از خطرات احتمالی، از جمله احتمال وابستگی، آگاه کنند. او معتقد است که بازتعریف این ابزارها به‌عنوان «مواد دیجیتال» می‌تواند به کاربران کمک کند تا با احتیاط بیشتری از آن‌ها استفاده کنند.
افرادی که زندگی‌شان تحت تأثیر این فناوری قرار گرفته، از حس انزوا و ناتوانی در برابر این ابزار سخن می‌گویند. یکی از آن‌ها می‌گوید: «احساس می‌کردم که همسرم دیگر نمی‌تواند بدون چت‌جی‌پی‌تی با من یا حتی دیگران ارتباط برقرار کند.» دیگری با اندوه می‌افزاید: «من بهترین دوستم را از دست دادم. این فناوری زندگی ما را نابود کرد.»
در نهایت، این داستان‌ها هشداری است درباره تأثیرات عمیق فناوری بر زندگی شخصی. همان‌طور که هوش مصنوعی به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ما تبدیل می‌شود، باید با آگاهی و مسئولیت از آن استفاده کنیم تا از آسیب‌های ناخواسته به روابط انسانی جلوگیری شود.
منبع: futurism
۴۷۲۳۲
