فرزانه فراهانی: بحران کمبود آب در تهران حالا بیشتر از هر وقت دیگری جدی شده است و در برخی مناطق مردم یا فشار بسیار کم آب و حتی گاهی قطعی آب مواجه هستند؛مسئولان تصمیمات مختلفی را برای عبور از این بحران می‌گیرند و انتقال آب از طالقان به تهران یکی از راهکارهایی است که قرار است به زودی اجرایی شود.
روز گذشته وزیر نیرو از فعالیت شبانه‌روزی بیش از ۱۰۰۰ نفر از کارگران و مهندسان صنعت آب در خط انتقال از سد طالقان به تهران و کرج خبر داد. به گفته علی‌آبادی در این طرح سهمی از انتقال آب طالقان به هر یک از استان‌های تهران، البرز و قزوین تعلق می‌گیرد، سهم تهران در دو فاز هر یک ۲.۵ متر مکعب در ثانیه به استثنای فاز قدیمی است.
البته صدیقه ترابی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست هم درباره این طرح گفته است: تا زمانی که در کشور مدیریت درست مصرف آب نداشته باشیم، پروژه‌هایی ازجمله انتقال آب طالقان به تهران، ریختن آب در ظرف سوراخ است.
مهدی فصیحی هرندی، پژوهشگر حکمرانی و دیپلماسی آب، در گفتگو با یولن نیز همین اظهار نظر را تایید می‌کند و درباره انتقال آب از طالقان به تهران، می‌گوید: انتقال آب از طالقان به تهران، در شرایط فعلی و هدررفتی که در آب تهران وجود دارد، عملا ریختن آب روی زمین یا همان تعبیر ریختن آب در ظرف سوراخ است؛ ضمن اینکه انتقال آب از طالقان، تعارضات کشاورزی و اجتماعی هم به دنبال دارد.
گفت‌وگوی یولن با این پژوهشگر حکمرانی و دیپلماسی آب در ادامه بخوانید:
انتقال آب از طالقان به تهران، بحران آب پایتخت را پایان می‌بخشد؟
با توجه به اینکه در حال حاضر هدررفت آب شبکه فعلی تهران اینقدر زیاد است، نمی‌توان توقع داشت که با انتقال آب از طالقان، مشکل آب تهران و بحرانی که درگیر آن است، حل شود. اینطور نیست که با انتقال آب از طالقان به تهران مشکل آب در همه مناطق پایتخت مرتفع شود و بتواند به همه جای تهران سرویس بدهد؛ چون لوپ‌های آب تهران مستقل است؛ یعنی ممکن است این اقدام فقط بتواند به شمال غرب تهران آبرسانی کند و به جنوب یا شمال تهران نتواند آبی برساند چون شبکه به هم وصل نیست.
هدررفت فعلی شبکه آب تهران چقدر است؟
در برخی موارد هدر رفت آب در شبکه آب در بعضی مناطق تهران گاهی اوقات به طور متوسط به ۳۰ تا ۳۵ درصد می‌رسد و البته این هدررفت فقط مختص تهران نیست و در بقیه شهرها نیز این مشکل وجود دارد منتها عدد و رقم هدررفت آب متفاوت است.
عقل حکم می‌کند در این شرایط بی‌آبی حداقل به زور همزمان که کار انتقال آب را مثلا از طالقان به تهران انجام می‌دهیم، کار مدیریت مصرف و تقاضا و رفع نواقصی که موجب هدررفت آب می‌شود، را هم در دستور کار داشته باشیم و انجام دهیم.
شرکت آب و فاضلاب برای جلوگیری از هدررفت آب باید چه اقداماتی را اجرا کند؟
شرکت آب و فاضلاب برای جلوگیری از هدررفت بسیار زیاد آب باید موضوع فرسودگی تجهیزات و هدررفت فیزیکی در شبکه را مدنظر داشته باشد و از طرفی در حال حاضر در شرایطی هستیم که هیچ توجهی به مدیریت مصرف نداریم. حرف آب و فاضلاب این است که برای کاهش هدررفت هزینه بسیار زیادی نیاز است و انجام ۱ درصد اقدامات کاهش هدررفت ممکن است ۲۱ هزار میلیارد تومان هزینه داشته باشد که ما می‌گوییم به فرض که این هم درست باشد اما باید یک سری راهکارهای خلاقانه‌ای برای مدیریت مصرف اجرا شود که با بودجه دولتی وزارت نیرو نمی‌توان این کارها را انجام داد و باید از ساز و کارهای دیگری مثل مسئولیت اجتماعی شرکتها یا مثلا از قراردادهای تهاتر آب و مکانیزم‌های این چنینی استفاده کرد.
با علم به اینکه بودجه اینکار وجود ندارد، باید از مسئولان آب و فاضلاب بپرسیم که چرا از راهکارهای خلاقانه استفاده نمی‌شود؛ متاسفانه ما می‌بینیم که بودجه برای انتقال آب وجود دارد اما برای مسئله کاهش هدررفت آب وجود ندارد.
در برخی موارد هدر رفت آب در شبکه آب در بعضی مناطق تهران گاهی اوقات به طور متوسط به ۳۰ تا ۳۵ درصد می‌رسد و البته این هدررفت فقط مختص تهران نیست و در بقیه شهرها نیز این مشکل وجود دارد.
تبعات انتقال آب از طالقان به تهران چیست؟
طبیعی است که انتقال آب از یک حوزه به حوزه‌ای دیگر خودش باعث ایجاد چالش می‌شود؛ یک حرف معروف است که می‌گوید هر قطره آبی که از یک حوزه به یک حوزه دیگر انتقال پیدا می‌کند، مسائل و چالش‌های آن نقطه (مسائل اجتماعی، سیاسی و … ) را هم به جایی که آب منتقل می‌شود، منتقل می‌کند. طبیعتا آب مورد انتقال یک حق‌آبه‌ای است، یک مالکی دارد، سهم‌آبه‌ای دارد و با انتقال این آب به نقطه‌ای دیگر، مسائل اجتماعی و سیاسی آن باقی می‌ماند و حتی ممکن است مسائل امنیتی را هم به دنبال داشته باشد.
وقتی جلوی هدررفت گرفته نمی‌شود و انتقال آب به لحاظ هزینه منطقی نیست، آیا بازچرخانی آب می‌تواند کمک‌کننده باشد؟
مصوبات قانونی از مجلس و دولت درباره بازچرخانی و بهینه‌سازی آب وجود دارد که از سال ۹۵ به تصویب رسیده است منتها همه این‌ها مستلزم تامین هزینه است.مشکل این است که تا وقتی که آب و فاضلاب ما طبق سیستم هزینه_درآمد واقعی نشود، امکان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و غیردولتی در آن وجود ندارد و همین وضعیت ادامه خواهد داشت.
منظورم این نیست که هزینه‌ها را به یکباره بالا ببرند ولی به هر حال باید یک مکانیزم‌هایی بگذارند که قیمت و هزینه تولید و تصفیه آب دربیاید. من عدد و رقم رسمی ندارم که بگویم از بین این ۳ گزینه بازچرخانی، انتقال یا جلوگیری از هدررفت آب کدامیک به صرفه‌تر است؛ به فرض اینکه انتقال آب یک اجبار است اما چرا در کنار انتقال کار جلوگیری از هدررفت آب اجرایی نمی‌شود و این سوال بسیار مهمی است. اگر برای انتقال آب پول هست، برای مدیریت مصرف و جلوگیری از هدررفت نیز باید پول باشد.
در وضعیت فعلی که آب تهران شرایط بحرانی دارد، هر قطره آب که بازچرخانی شود حتما ارزش دارد؛ وقتی آبی نباشد که به تهران منتقل شود باید سایر راهکارها مورد بررسی قرار بگیرند.ما در زمان وفور آبی ارزش آب را نمی‌دانیم و به فکر مدیریت مصرف نیستیم و در زمان کمبود و بحران به دنبال راه حل می‌گردیم.
۴۷۴۷
