به گزارش خبرگزاری یولن، انفجار مهیب امروز در بندر شهید رجایی بندرعباس، که خسارات گسترده‌ای به بار آورد و صدها نفر را مصدوم کرد، نه‌تنها به دلیل شدت و ابر قارچی‌شکل دود، بلکه به خاطر رنگ خاص دود آن مورد توجه قرار گرفته است.
گزارش‌ها از مشاهده دود غلیظ با رنگ‌های نارنجی و تیره حکایت دارند که گمانه‌زنی‌هایی درباره نوع مواد درگیر در این فاجعه را برانگیخته است. کارشناسان معتقدند رنگ دود می‌تواند سرنخ‌های مهمی درباره ترکیبات شیمیایی دخیل در انفجار و پیامدهای زیست‌محیطی آن ارائه دهد.
علم پشت رنگ دود
رنگ دود در انفجارها نتیجه ترکیب مواد سوخته‌شده، دمای احتراق، و شرایط محیطی است. به گفته متخصصان شیمی و فیزیک انفجار:
- دود سیاه معمولاً از احتراق ناقص مواد کربنی مانند پلاستیک، لاستیک، یا محصولات پتروشیمی ناشی می‌شود، که به دلیل کمبود اکسیژن، دوده فراوانی تولید می‌کند.
- دود سفید یا خاکستری روشن، نشان‌دهنده احتراق کامل‌تر یا حضور مواد معدنی و بخار آب است.
- دود نارنجی یا قرمز اغلب به تشکیل اکسیدهای نیتروژن (NOx) در اثر انفجار مواد نیترات‌دار، مانند نیترات آمونیوم، اشاره دارد.
- دود زرد یا سبز نیز می‌تواند نشانه وجود ترکیبات کلر یا گوگرد باشد، که هر دو برای سلامتی و محیط زیست خطرناک هستند.
در انفجار بندر شهید رجایی، تصاویر و گزارش‌های اولیه حاکی از دود غلیظ با ته‌رنگ نارنجی و تیره است.
این ویژگی‌ها ادعاهایی درباره شباهت با انفجار بندر بیروت در سال ۲۰۲۰ که ناشی از نیترات آمونیوم بود، ایجاد کرده و برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی چنین ادعایی را نشر و بازنشر کرده‌اند.
با این حال، مقامات رسمی، از جمله مدیر روابط عمومی شرکت بناگستر و گزارش‌های صداوسیما، شایعات درباره وجود آمونیاک یا نیترات آمونیوم را تکذیب کرده‌اند. گمرک ایران اعلام کرده که انفجار در محوطه کانتینری رخ داده و احتمالاً به دپوی کالاهای خطرناک یا مواد شیمیایی مربوط است، اما نوع دقیق مواد هنوز مشخص نشده است.
تحلیل رنگ دود در بندرعباس
رنگ نارنجی دود، که در برخی تصاویر انفجار دیده شده، می‌تواند به حضور ترکیبات نیتروژن‌دار یا مواد صنعتی مانند رنگ‌ها و رزین‌ها اشاره داشته باشد. نیترات آمونیوم، ماده‌ای که در انفجار بیروت دود نارنجی تولید کرد، به دلیل تشکیل اکسیدهای نیتروژن در دمای بالا چنین رنگی ایجاد می‌کند.
با این حال، دود تیره و غلیظ گزارش‌شده نیز احتمال سوختن پلاستیک‌ها، محصولات پتروشیمی، یا دیگر مواد قابل‌اشتعال موجود در کانتینرها را تقویت می‌کند. وجود دود تیره می‌تواند نتیجه احتراق ناقص در محیطی با اکسیژن محدود باشد، که در آتش‌سوزی‌های صنعتی رایج است.
کارشناسان هشدار داده‌اند که صرف‌نظر از نوع ماده، دود ناشی از انفجارهای شیمیایی می‌تواند حاوی ذرات معلق خطرناک باشد که سلامت ساکنان محلی را تهدید می‌کند. اگر ترکیبات کلر، گوگرد، یا نیتروژن در دود حضور داشته باشند، اثرات تنفسی و زیست‌محیطی جدی، مانند آلودگی هوا یا باران اسیدی، محتمل است. به همین دلیل، پایش کیفیت هوا و بررسی بقایای انفجار برای شناسایی ترکیبات شیمیایی ضروری است.
۲۲۷۲۲۷
