غزال زیاری- پروژه‌ای بزرگ و مخفی در جریان بود که خالقش معتقد بود زندگی شهری را متحول خواهد کرد. در آن زمان، ترافیک ارابه‌های اسبی شهر را خفه کرده بود.
در سال ۱۸۶۹ میلادی، نیویورک تقریباً یک میلیون نفر جمعیت داشت و تردد ساکنان شهر،با گرد و غبار خیابان‌های کثیف و مضر همراه بود که احتمالا بخش زیادی از آن را کود خشک اسب تشکیل می‌داد.
آلفرد ایلی بیچ که تقریباً ۲۵ سال پیش از آن و در سن ۲۰ سالگی با شریکش، مالک Scientific American شده بود، نقشه‌ای در ذهن داشت که علاوه بر حذف ترافیک، به تمیز شدن هوا هم خدمت می‌کرد ؛ او در سال ۱۸۷۰ میلادی از این پروژه مخفی رونمایی کرد.
قطار استوانه‌ای با نیروی باد
در سال ۱۸۶۷، بیچ که مخترع پرکار و خلاقی بود، در نمایشگاه موسسه آمریکایی در نیویورک ، یک قطار روی زمین که با نیروی باد در یک لوله حرکت می‌کرد را به نمایش گذاشت که بازدیدکنندگان از این طرح استقبال زیادی کردند.
کمی بعد مقاله‌ای با این مضمون در Scientific American منتشر شد: «اگر می‌توان از یک لوله برای حمل بسته‌های نامه استفاده کرد، چرا نتوان یک بسته انسان‌ی را در یک واگن منتقل کرد؟»
بیچ، به‌عنوان سردبیر مجله، طرحی از یک ماشین حفر تونل استوانه‌ای کوتاه به قطر ۲.۷ متر که از آهن و چوب ساخته شده بود ارائه داد که با نیروی هیدرولیک به جلو رانده شده و قادر بود تا تونل گردی زیر زمین حفر کند. بدین‌ترتیب او همه ابزارهای لازم برای ساخت یک سیستم حمل و نقل مدرن و پاک برای منهتن (به جز مجوز ساخت) را در اختیار داشت.
پنهان‌کاری در دوران فساد
در آن زمان، شهر تحت سلطه ویلیام باس توید، سیاستمدار بدنام و فاسدی اداره می‌شد که از خطوط قطار بخار و اتوبوس‌های اسبی رشوه دریافت می‌کرد. بیچ برای پنهان کردن هدف واقعی‌اش، مجوز ساخت لوله‌های کوچک پستی زیرزمین را دریافت کرد و بعدها یک اصلاحیه قانونی اخذ کرد که در آن به او اجازه داده شده بود تا یک لوله بزرگ برای حمل لوله‌های کوچک‌تر بسازد.
او با سرمایه ۳۵۰هزار دلاری که از یک آژانس ثبت اختراع کسب کرده بود، به آرامی پروژه‌اش را در عمق ۶.۴ متری زیر منطقه برادوی شلوغ آغاز نمود و کارگران با استفاده از ماشین حفاری، تونل را نیم متر به نیم متر حفاری کرده و دیواره‌های تازه باز شده را مستحکم می‌کردند. اعضای تیم گاهی میله‌ای فلزی را به سمت بالا (خیابان) فشار می‌دادند تا مسیر را بررسی کنند.
پنهان‌کاری در نیویورک کار سختی است و تدریجا خبر این پروژه فاش شد. در ۲۶ فوریه سال ۱۸۷۰ و کمتر از دو ماه پس از آغاز کار، بیچ از نمونه‌ای از Beach Pneumatic Transit رونمایی کرد. قانون‌گذاران، دانشمندان و خبرنگاران به زیرزمین یک فروشگاه مجاور رفته و وارد یک ایستگاه زیرزمینی جدید شدند.
بازدیدکنندگان که در انتظار زیرزمین‌های مرطوب و کم‌نور بودند، وارد اتاق‌هایی جادار، روشن و راحت شدند و در آنجا حتی یک چشمه آب هم دیده می‌شد.دیواره‌های تونل با آجر سفید پوشانده شده بود تا تمیزی آن مشخص شود.
روز بعد از آن، نیویورک تایمز نوشت: «باید گفت که همه بازدیدکنندگان شگفت‌زده و خوشحال شدند؛ همه کسانی که آمده بودند تا ایرادی علمی در پروژه پیدا کنند، با تماشای ماشین‌آلات کامل، استحکام کار و ایمنی سیستم ساکت شدند.»
تجربه عمومی و قطار هوای فشرده
در اول مارس همان سال، قطار هوای فشرده به روی عموم باز شد و بازدیدکنندگان با پرداخت ۰.۲۵ دلار سوار آن شدند. یک فن غول‌پیکر ۱۰۰ اسب‌بخاری در انتهای ایستگاه، یک واگن محصور شده روی ریل‌ها به طول حدود ۹۱.۵ متری را به سمت ایستگاه بعدی حرکت می‌داد. سپس مهندسان فن را برعکس می‌کردند تا با ایجاد فشار منفی، قطار به نقطه شروع بازگردد.
این واگن استوانه‌ای در حین حرکت تنها ۳.۸ سانتی‌متر با دیواره تونل فاصله داشت و داخل آن با مبلمان مجلل، چراغ‌هایی روشن و صندلی برای ۱۸ نفر تجهیز شده بود. در ماه‌های بعد از آن هم هزاران نفر از این تجربه لذت بردند.
پایان پروژه و مرگ بیچ
بیچ در نظر داشت تا این شاهکار را در طول تمام منهتن اجرا کند و واگن‌های لوکس ۳۰.۵ متری بسازد. اما توید خشمگین که معتقد بود فریب‌خورده و کنار زده شده، پروژه را مسدود کرد و بودجه‌ای برای یک خط راه‌آهن مرتفع در سمت غرب جزیره اختصاص داد.
از سوی دیگر بیچ هم در بحران مالی سال ۱۸۷۳ متحمل ضرر شد و Beach Pneumatic Transit را تعطیل کرد.
او تا زمان مرگش در ۱ ژانویه ۱۸۹۶ به فعالیت در مجله ادامه داد و در نهایت در سن ۶۹ سالگی در اثر ابتلا به ذات‌الریه جان باخت.
سه سال بعد، ساختمانی در برادوی دچار آتش‌سوزی شد و کارگران هنگام پاکسازی آوار با تونلی روبه‌رو شدند که یک ربع قرن بسته مانده بود.
در مقاله‌ای در Scientific American به این نکته اشاره شده که تونل هنوز در وضعیت خوبی حفظ شده و بدون شک برای مقاصد حمل و نقل سریع مفید است.
منبع: scientificamerican
۲۲۷۲۲۷
