علی سلیمی: هیپنوتیزم در طول تاریخ بشر با اسم‌های متفاوت همواره وجود داشته و برای تسکین درد و درمان بیماری از آن استفاده می‌شده است. تقریبا در صد سال گذشته و با گسترش پژوهش‌های علمی تاثیر و نحوه کارکرد هیپنوتیزم مشخص‌تر شده است و در بسیاری از موارد از جمله اضطراب کاربردهای فراوانی دارد. اما با توجه به ماهیت رازآلوده و سحرانگیز آن بسیاری از اوقات توسط افراد سودجو از هیپنوتیزم به عنوان ابزاری برای صرفا کسب درآمد و شیادی استفاده می‌شود و عدم آگاهی مردم از این موضوع نیز راه را برای آنها هموار می‌سازد.
امروزه افرادی در فضای مجازی که البته برخی از آنها ظاهرا مدارک معتبری نیز دارند به دنبال درآمدزایی از هیپنوتیزم به هر طریقی هستند و ویدیوهایی از خود حین هیپنوتیزم فردی دیگر منتشر می‌کنند به گونه‌ای که انگار وی را مسخ کرده و از خود بی خود می‌کنند. حتی اگر این ویدیوهای واقعی باشند استفاده نمایشی از هیپنوتیزم خارج از چارچوب اخلاق حرفه‌ای این کار است و نباید انجام بگیرد.
تصورات جامعه از هیپنوتیزم همواره با آن چیزی که واقعا هیپنوتیزم است و انجام می‌دهد تفاوت داشته است. تاریخچه هیپنوتیزم بسیار طولانی و نحوه عملکرد آن بسیار پیچیده و علمی و است در اینجا سعی می‌کنیم به شکل مختصر مواردی که نیاز است هر کسی در مورد هیپنوتیزم بداند تا فریب این افراد را نخورد شرح دهیم.
هیپنوتیزم چیست؟
هیپنوتیزم را می‌توان به عنوان وضعیت آگاهی یا هوشیاری در بیداری در نظر گرفت که در آن توجه فرد از محیط نزدیک او جدا می‌شود و توسط تجربیات درونی مانند احساسات، شناخت و تجسم جذب می‌شود. القای هیپنوتیزمی شامل متمرکز کردن توجه و درگیری تخیلی تا آن جایی است که آنچه تخیل شده است واقعی به نظر برسد.
فرد متخصص و مراجع با استفاده و پذیرش تلقین‌ها یک واقعیت هیپنوتیزمی را می‌سازند. حالت‌های مسحورشدن روزمره بخشی از تجربه مشترک ما انسان‌ها هستند، مانند غرق شدن در یک کتاب خوب، رانندگی در یک مسیر آشنا بدون یادآوری آگاهانه، هنگام دعا یا مراقبه یا هنگام انجام یک فعالیت یکنواخت یا خلاقانه. آگاهی و هوشیاری ما از محیط پیرامون خود در مقابل آگاهی درونی، در یک پیوستار قرار دارد به طوری که در این حالت‌ها تمرکز فرد عمدتا درونی است اما لزوما تمام آگاهی بیرونی را از دست نمی‌دهد.
هیپنوتیزم چه فوایدی می‌تواند داشته باشد؟
هیپنوتیزم را می‌توان به عنوان یک حالت ذهن‌آگاهی تلقی کرد که فرد می‌تواند یاد بگیرد تا آگاهانه و عمدا برای یک هدف درمانی به آن دسترسی پیدا کند. سپس تلقین‌ها به صورت شفاهی یا با استفاده از تصویرسازی برای نتیجه دلخواه ارائه می‌شوند. این کار ممکن است برای کاهش اضطراب، دسترسی به آرامش و آسودگی، کمک به مدیریت عوارض جانبی داروها، کمک به کاهش درد یا علائم دیگر باشد. هیپنوتیزم برای افراد مضطرب می‌تواند تجربه مفیدی باشد.
با این حال، سودمندی اصلی حالت هیپنوتیزم افزایش تلقین‌پذیری و دسترسی به پیوندهای ذهن و بدن و پردازش‌های ناخودآگاه است. هیپنوتیزم به خودی خود یک درمان نیست اما می‌تواند ابزاری در نظر گرفته شود که فرایند بهبود روانی را تسهیل می‌کند. هیپنوتیزم غیرممکن‌ها را ممکن نمی‌کند اما می‌تواند به افراد کمک کند آنچه را که ممکن است برایشان امکان‌پذیر است باور کرده و تجربه کنند.
حالت‌های هیپنوتیزمی در طول تاریخ بشر با اسامی مختلف برای درمان استفاده می‌شده است. اما با توجه به ماهیت عجیب آن توسط عده‌ای به عنوان چیزی مرموز و جادویی به تصویر کشیده شده است. مطالعه هیپنوتیزم پیچیده است و عوامل زیادی مانند زمینه، انتظارات و شخصیت بر پاسخ هیپنوتیزم تاثیر می‌گذارند.
ما نیاز داریم که از کلمات برای فراخوانی تخیلات استفاده کنیم. برای ورود به حالت هیپنوتیزمی باید توجه را متمرکز کرد وراه‌های زیادی برای رسیدن به این هدف وجود دارد. شعله یک شمع یا صفحه کامپیوتر می‌تواند یک تمرکز بصری باشد. تمرکز شنوایی می‌تواند موسیقی یا آواز خواندن باشد و القا می‌تواند شامل آرام‌سازی عضلانی باشد.
آیا همه افراد هیپنوتیزم می‌شوند؟
خیلی اوقات در فیلم و سریال‌ها هیپنوتیزم این گونه به تصویر کشیده می‌شود که فردی که تخصص بالایی در این کار دارد فقط با زل زدن به چشم دیگری او را هیپنوتیزم کرده و تحت کنترل خود در می‌آورد. در اینجا باید بار دیگر اشاره کنیم که هیپنوتیزم در واقع نوعی تلقین‌پذیری است و در وهله اول اگر فردی نخواهد نمی‌توان او را هیپنوتیزم کرد و در ثانی اگر فرد تمایل به هیپنوتیزم شدن را داشته باشد همه افراد امکان این موضوع را ندارند. افرادی که توانایی تلقین‌پذیری بالایی دارند معمولا به هیپنوتیزم بهتر پاسخ می‌دهند و تحقیقات نشان داده که تلقین‌پذیری یا هیپنوتیزم‌پذیری یک ویژگی ژنتیکی است.
آیا تغییرات حاصل از هیپنوتیزم پایدار است؟
شواهد پژوهشی نشان می‌دهد که وقتی از هیپنوتیزم برای کاهش استرس یا درد استفاده می‌شود، تغییرات ایجاد شده بسیار کوتاه مدت و گاهی صرفا در حد چند ساعت است. و برای اینکه اثربخشی هیپنوتیزم در زندگی روزمره حس شود نیاز به تکرار و زمان زیادی دارد. نکته دیگر این که هیپنوتیزم به تنهایی درمان مشکلات روانی نیست و معمولا از آن در کنار انواع روان‌درمانی‌ها استفاده می‌شود.
در مجموع، امروزه هیپنوتیزم یک روش علمی برای کاهش درد و استرس و مشکلات روانی است که می‌تواند تا حدی موثر باشد اما هیپنوتیزم توانایی معجزه کردن ندارد. وقتی در رسانه‌های مختلف با تبلیغات هیپنوتیزم مانند « خود هیپنوتیزمی جذب عشق»، « فراموش کردن خاطرات گذشته با هیپنوتیزم» و امثال اینها مواجه می‌شوید در نظر داشته باشید که باید انتظارات و توقعات واقع‌بینانه از این رویکرد علمی داشته باشید چرا که باور کردن این تبلیغات سودجویانه صرفا منجر به ناامیدی و سرخوردگی بیشتر شما خواهد شد.
منبع: ncbi
بیشتر بخوانید: تاثیر سریال‌ها بر مراجعه افراد به جلسات تراپی/ روان‌درمانی در دنیای واقعی چگونه است؟
