غزال زیاری: شرکت Stratolaunch، مالک بزرگترین هواپیمای جهان در سالهای اخیر به دستاوردهای بزرگی درزمینهٔ فناوریهای پروازی دستیافته است.
آنها اخیراً موفق به ساخت و پرواز هواپیمای موشکی مافوق صوت قابلاستفاده مجددی به نام Talon-A شدهاند که در پنج ماه گذشته دو بار بر فراز اقیانوس آرام به پرواز درآمده است. کارشناسان این شرکت موفق شدهاند تا سرعت این هواپیمای موشکی را به بیش از پنج برابر سرعت صوت (ماخ ۵) رسانده و آن را بهصورت خودران در پایگاه نیروی فضایی وندنبرگ در کالیفرنیا فرود آوردند.
از زمان بازنشستگی هواپیمای مشهور X-۱۵ در ۶۰ سال پیش، این اولین بار است که یک هواپیمای موشکی مافوق صوت قابلاستفاده مجدد در آمریکا به پرواز درمیآید. تفاوت اصلی Talon-A با X-۱۵ در خودران بودن آن است و درحالیکه X-۱۵ نیاز به خلبان داشت، Talon-A کاملاً بهصورت خودکار کنترل میشود.
طبق گفته زکری کروور، مدیرعامل Stratolaunch، این ویژگی اهمیت زیادی دارد؛ چراکه مانورهای مافوقصوت امروزی فراتر از تواناییهای فیزیکی انسان هستند.
فناوری مافوق صوت و رقابت جهانی
پرواز در سرعتهای مافوق صوت (بیش از ماخ ۵) محیط خیلی دشواری ایجاد میکند که در آن دما تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد میرسد. کروور به این نکته اشاره کرد که سیستم Talon-A با موفقیت چندین مانور پیچیده را در این شرایط انجام داده است.
هرچند که جزئیات مربوط به زمان پرواز، حداکثر ارتفاع و سرعت افشا نشدهاند، اما به هر حال این پروازها بخشی از برنامه MACH-TB وزارت دفاع آمریکا برای توسعه فناوریهای موشکی مافوق صوت هستند.
توسعه این نوع سیستمها با هدف پر کردن شکاف فناوری میان آمریکا و چین صورت میگیرد. چین که در سال ۲۰۱۹ میلادی اولین سلاح عملیاتیاش را مورد استفاده قرار داد، در این راستا پیشتاز توسعه سلاحهای مافوقصوت است. این سلاحها به دلیل قابلیت مانور بالا و پرواز در لایههای بالایی جو، نسبت به موشکهای بالستیک بسیار سختتر قابل رهگیری هستند.
بازیگران اصلی و مسیر آینده
شرکت Stratolaunch در گذشته قصد داشت تا از طریق Roc، هواپیمای عظیمالجثهاش، ماهوارهها را به مدار برساند؛ اما پس از فوت بنیانگذار آن شرکت که یکی از بنیانگذاران مایکروسافت هم بود و همچنین تغییر مسیر بازار، این شرکت مأموریتش را به آزمایشهای مافوق صوت تغییر داد. Roc حالا و با بالهایی به طول ۱۱۷ متر، سکویی برای پرتاب هواپیمای Talon-A شده است.
این شرکت بهعلاوه در حال ساخت هواپیمای جدیدتری به نام Talon-A۳ نیز هست که برای آن از بوئینگ ۷۴۷ خریداریشده از شرکت ورشکسته Virgin Orbit، بهعنوان سکوی پرتاب استفاده خواهد کرد. این اقدام توانایی Stratolaunch را برای اجرای پروازهای آزمایشی از سواحل دیگر آمریکا یا حتی مناطق بینالمللی گسترش خواهد داد.
رقابت اقتصادی در فضای مافوق صوت
برنامه MACH-TB وزارت دفاع آمریکا که مدیریت آن بر عهده شرکت Leidos و زیرمجموعهاش Dynetics است، بودجهای میلیارد دلاری در اختیار دارد و شرکتهایی مثل Stratolaunch و Rocket Lab در آن نقش دارند. طبق تخمینهای انجامشده، بازار تستهای مافوق صوت ارزشی بین ۶ تا ۷ میلیارد دلار دارد.
ارتش آمریکا در نظر دارد تا تعداد پروازهای آزمایشیاش را سالانه را از ۱۲ به ۵۰ افزایش دهد و Stratolaunch نیز قصد دارد تا پایان سال به پروازهای ماهانه و سپس هفتگی دست یابد.
با افزایش نیاز به فناوریهای پیشرفته نظامی و داغ شدن بازار رقابت با چین و روسیه، انتظار میرود پروژههایی مثل Talon-A جایگاه ثابتی در استراتژی دفاعی آمریکا پیدا کنند. طبق گفته مقامات پنتاگون، سلاحهای مافوق صوت عملیاتی باید نهتنها در این شرایط سخت کاربردی باشند، بلکه باید از نظر هزینهای هم با تسلیحات سنتی و قابلتولید انبوه قابلرقابت باشند.
نگاهی به گذشته و آینده
تا پیشازاین، پروژههای مافوق صوت در آمریکا مثل پروازهای آزمایشی X-۴۳ ناسا یا X-۵۱ نیروی هوایی عمدتاً تحت نظارت مستقیم دولت انجام میشد؛ اما این پروژهها با وجود هزینههای بالا (تا ۱ میلیارد دلار به قیمتهای سال ۲۰۲۵ میلادی)، تنها دادههای محدودی تولید کردند.
از همین رو، حالا تمرکز وزارت دفاع آمریکا بر استفاده از بخش خصوصی برای تسریع توسعه و کاهش هزینههاست. در این راستا شرکت Stratolaunch یکی از اولین شرکتهایی بود که از این تغییر رویکرد بهرهمند شد. آنها با توسعه فناوری Talon و استفاده از هواپیماهای قابل بازیافت برای تستهای پیچیده، در حال ایجاد استاندارد جدیدی در صنعت هوافضای نظامی هستند.
منبع: arstechnica
۲۲۷۲۲۷
