به گزارش یولن، به نقل از سیتنا، در علم روانشناسی، رفتارهای تکانشی، رفتارهایی هستند که به صورت لحظه‌ای، بدون تامل روی نتایج آنها و بدون تحلیل و ارزیابی دستاوردهای مثبت و منفی، انجام می‌شوند.
پژوهشی که در نشریه نوروایمج (NeuroImage) منتشر شده است، نشان می‌دهد که این الگوهای رفتاری با تغییرات خاصی در فعالیت مغز در نواحی مرتبط با ارزیابی پاداش و هدایت رفتار مرتبط هستند.
پژوهشگران دانشگاه تیانجین در چین بررسی کردند که چگونه تماشای خارج از کنترل ویدیوهای کوتاه توانایی مغز را در سنجش سود و زیان تحت تاثیر قرار می‌دهد. چیانگ وانگ، نویسنده اصلی این پژوهش، اعتیاد به ویدیوهای کوتاه را «تهدیدی برای سلامت عمومی» توصیف و اشاره کرد که در چین، کاربران به‌طور متوسط روزانه ۱۵۱ دقیقه را در این بسترهای مجازی می‌گذرانند و بیش از ۹۵ درصد کاربران اینترنت درگیر این موضوع هستند. این پاداش فوری و قدرتمند نه تنها تمرکز، خواب و سلامت روان را مختل می‌کند، بلکه خطر ابتلا به افسردگی را نیز افزایش می‌دهد.
پژوهشگران برای بررسی این موضوع، ۳۶ دانشجوی ۱۸ تا ۲۴ سال را بررسی و علائم اعتیاد به ویدیوهای کوتاه را از طریق پرسشنامه‌ای استاندارد ارزیابی کردند. علاوه بر این، از شرکت‌کنندگان در حالی که یک وظیفه تصمیم‌گیری را انجام می‌دادند مانند شرط‌بندی‌های مالی فرضی‌ــ تصمیم‌هایی که باید شانس برد یا باخت پول را می‌پذیرفتند یا رد می‌کردند، اسکن اف‌ام‌آرآی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی) گرفته شد.
تیم پژوهشی از مدل‌سازی رفتاری به نام «مدل پخش رانشی» (Drift Diffusion Model) استفاده کرد که امکان تجزیه فرایند تصمیم‌گیری به اجزای کلیدی را فراهم می‌کند: شواهد با چه سرعتی جمع‌آوری می‌شود، چه میزان شواهد برای تصمیم‌گیری لازم است، و فرایندهای غیرتصمیم‌گیری مانند پردازش حسی یا واکنش حرکتی چه مدت طول می‌کشد.
نتایج به‌طور چشمگیری روشن بود. شرکت‌کنندگانی که علائم شدیدتری از اعتیاد به ویدیوهای کوتاه داشتند حساسیت کمتری به زیان‌های مالی نشان دادند؛ به عبارتی دیگر، این افراد کمتر از امکان ضرر مالی متاثر می‌شوند و تمایل بیشتری به ریسک دارند. آنها همچنین سریع‌تر تصمیم می‌گیرند، که نشان‌دهنده سبک تصمیم‌گیری تکانشی‌تر است.
اسکن‌های مغزی نشان داد که این الگوی رفتاری با فعالیت کمتر در ناحیه‌ای به نام پرکونئوس مرتبط است، ناحیه‌ای که با خوداندیشی، کنترل شناختی و ارزیابی مبتنی بر ارزش در ارتباط است. در عین حال، افراد دارای علائم اعتیاد شدیدتر در نواحی درگیر در پردازش حسی و حرکتی، مانند مخچه و شیار خلفی مرکزی فعالیت بیشتری داشتند.
بررسی‌های بیشتر نشان داد که کاهش فعالیت در پرکونئوس نقش واسطه‌ای دارد که توضیح می‌دهد چرا افراد با علائم اعتیاد شدیدتر، تکانشی‌ترند و به زیان حساسیت کمتری دارند. همچنین، تکنیک «تحلیل شباهت بازنمایی بین‌افراد» نشان داد افرادی با سطوح مشابه اعتیاد به ویدیوهای کوتاه، الگوهای فعالیت مغزی مشابهی حین پردازش سود و زیان نشان می‌دهند.
وانگ به سای‌پست گفت: «این یافته‌ها نشان می‌دهد که کاربران پرمصرف ممکن است هزینه‌های بلندمدت استفاده از ویدیوهای کوتاه مانند اتلاف وقت یا مشکلات خواب را دست‌کم بگیرند و تمرکز بیشتری بر لذت آنی داشته باشند. فعالیت غیرعادی در شبکه‌های تصمیم‌گیری و حسی-حرکتی مغز محرک این رفتار است.»
وانگ در پایان بر ضرورت تحقیق بیشتر تاکید کرد، از جمله ردیابی تغییرات مغزی با گذشت زمان و بررسی اینکه آیا مداخلاتی مانند رفتاردرمانی می‌توانند به بازگرداندن تصمیم‌گیری متعادل کمک کنند یا خیر.
۵۸۵۸
