فرزانه فراهانی: همه چیز از انتشار یک فیلم شروع شد، فیلمی که نشان می‌داد از دهانه آتشفشان قدیمی دماوند، بخار و گاز سفیدی در حال خارج شدن است.
انتشار تصاویر اخیر از خروج دود و بخار سفید از دهانه قله دماوند، علاوه بر اینکه موجب نگرانی مردم شد، سوالاتی را نیز در خصوص آتشفشان قدیمی دماوند ایجاد کرد. درواقع این اتفاق تعابیر و تفاسیرهای گوناگونی به دنبال داشته است.
عباس محمدی کنشگر محیط‌زیست، در خصوص اخباری که درباره فعالیت دوباره آتشفشان دماوند در رسانه‌ها و اخبار مختلف مطرح شده است، به یولن می‌گوید: دماوند چند دهانه خروج بخار و … دارد که گاهی وقت‌ها شدت می‌گیرد و این به معنای فوران و انفجار آتشفشان دماوند نیست.
او می‌گوید: آتشفشان دماوند یک آتشفشان کم فعالیت است؛ یعنی غیرفعال نیست، نیمه فعال هم نیست؛ از چند منفذ که یکی از آنها در قسمت شمال شرقی دماوند است، بخار و گازهای مختلف خارج می‌شود که سال‌هاست به همین شکل است و گاهی زیاد و گاهی کم می‌شود.
مشروح گفتگو با این کنشگر محیط‌زیست را در ادامه بخوانید:
آیا پیش از این هم خروج بخار آب و گاز از دماوند سابقه داشته است؟
بله اتفاق تازه‌ای نیست و همیشه بوده است؛ بعضی وقت‌ها که هوا آرام است، اگر در فاصله شهر پلور ( روستایی ییلاقی در بخش لاریجان آمل، استان مازندران ) بایستید، قشنگ بخار آب را می‌بینید و حتی از لب جاده هراز هم که نگاه کنید، پیداست و وقتی باد یا طوفان باشد کمتر مشخص است. وقتی هم که کوهنوردان نزدیک قله دماوند باشند، فوران بخار آب و گازها بیشتر از نقاط دیگر است و البته گاهی نیز کم می‌شود.
خروج بخار و گاز از دهانه آتشفشان دماوند خطرناک است؟
حدود ۷ هزار و سالی است که دماوند آتشفشانی خیلی عمده‌ای نداشته است و در مورد خطرناک بودن یا نبودن آن هم باید بگویم خروج این آب و گازهای معمول هم، خطری را به دنبال ندارد. اما عده‌ای هم معتقدند چون دماوند سال‌های طولانی را فعالیت نداشته، در صورت فعالیت می‌تواند خطرناک باشد.
فوران و فعال شدن آتشفشان قابل پیش‌بینی است؟
بله تا جایی که من می‌دانم خوشبختانه فوران آتشفشان‌ها قابل پیش‌بینی هستند؛ یعنی معمولا در بیشتر موارد یعنی در ۹۰ درصد موارد، وقتی کوه می‌خواهد آتشفشان کند از چند روز قبل (۲_۳ روز قبل) اتفاقاتی نظیر ایجاد لرزش‌ها رخ می‌دهد و اگر وسایل مربوط به آتشفشانی و فعال شدن آن وجود داشته باشد، امکان پیش‌بینی آن وجود دارد.
در بیشتر مواقع در نقاطی چون کشور ایتالیا، اندونزی و … که فوران آتشفشان زیاد رخ می‌دهد، طی هشدارهای مکرر به مردم اطلاع می‌دهند که شهر یا روستاهای اطراف را تخلیه کنند.
یعنی وقوع لرزه‌های آتشفشانی خودش هشدار وقوع فعال شدن و فوران آتشفشان است. تکان خوردن آتشفشان و قله کوه و همچنین با در اختیار بودن Gps و مواردی از این دست می‌تواند فوران آتشفشان را پیش‌بینی کرد.
رابطه فعال شدن آتشفشان با وقوع زلزله به چه شکل است؟
مسلما هر جایی که آتشفشان هست، احتمال زلزله بیشتر بوده و خود فوران آتشفشان‌ها همیشه با لرزش زمین همراه است؛ منتها تا جایی که من می‌دانم نوع لرزش آتشفشانی با نوع لرزه‌های مربوط به زمین‌لرزه و زلزله فرق می‌کند. در زمین‌لرزه‌ها یا زلزله‌ها لایه‌های تکتونیک زمین (صفحات پوسته زمین) جابه‌جا می‌شوند؛ یعنی دو لایه زمین در جاهایی که گسل دارند از همدیگر جدا شده و زلزله ایجاد می‌کنند. در زمان فوران آتشفشان، این گدازه‌های زمین هستند که می‌خواهند به بالا بیایند و در نتیجه ایجاد لرزش می‌کنند.
آیا زمین‌لرزه اخیر ۳/۵ ریشتری فشم، نشانه‌ای برای فوران آتشفشان دماوند است؟
بعید می‌دانم اینطور باشد و آتشفشان نسبت به زلزله این حسن را دارد که همانطور که پیشتر گفته شد وقوع آتشفشان از چند روز قبل، قابل پیش‌بینی است و زلزله شاید کلا تنها یک دقیقه قبل از وقوع قابل پیش‌بینی باشد.
۴۷۴۷
