به گزارش یولن از تبریز، این سد در ۱۲ کیلومتری پایین دست سد خداآفرین به دست مهندسان ایران ساخته شده و اکنون پس از نزدیک به ۱۹ سال با افتتاح آن ضمن جلوگیری از هدر رفت آب و تولید برق پلی برای مستحکم تر کردن روابط برادری بین دو کشور باشد.
این سد تنظیمی انحرافی با حجم تنظیمی دو میلیارد متر مکعب در سال ساخته شده و ظرفیت آبیاری اراضی کشاورزی به وسعت ۷۴ هزار هکتار در ۲ استان آذربایجان شرقی و اردبیل و طرف جمهوری آذربایجان را دارد.
ساخت این سد علاوه بر تامین آب اراضی شبکه پایین دست و رونق کشاورزی، موجب توسعه اقتصادی منطقه و اشتغالزایی ۱۰ هزار نفری می شود ضمن اینکه موجب بهبود کیفیت تولیدات کشاورزی و رونق گردشگری در منطقه خواهد شد.
سرمایه گذاری و اجرای آن تجربه ای کم نظیر در حوزه دیپلماسی آب بوده و اتحاد و همدلی ۲ کشور به ویژه در صیانت از پل های تاریخی واقع شده در محل طرح و نمود توسعه تعاملات فرهنگی و همبستگی روزافزون ۲ کشور ایران و آذربایجان است و تجربیات حاصل، راهگشای طرح‌ها و تعاملات آبی آینده با کشورهای همجوار خواهد بود.
از دستاوردهای مهم اجرای این سد به عنوان یکی از بزرگترین طرح‌های مشترک مرزی در منطقه می‌توان به استفاده بهینه از منابع آب و خاک و حق آبه‌های مرزی تبدیل شیوه‌های سنتی کشاورزی به شیوه‌های پیشرفته، صنعتی و ساماندهی عشایر با افزایش درآمد خانوارها و جلوگیری از مهاجرت و توسعه فعالیت صنایع جانبی و تبدیلی اشاره کرد.
استفاده برابر دو کشور از آب و انرژی رودخانه ارس
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی، با اشاره به سرمایه‌گذاری در اجرای سد قیز قلعه سی به عنوان بزرگترین و مهمترین پروژه آبی مرزی شمالغرب کشور گفت: این سرمایه‌گذاری توسط ایران انجام شده که مراحل پرداخت سهم ۵۰ درصدی طرف مقابل در حال توافق و نهایی شدن است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی، ساخت سد قیز قلعه سی را موجب رونق و شکوفایی اقتصادی منطقه شمالغرب کشور خواند و خاطرنشان کرد: این سد با تنظیم ۲ میلیارد مترمعکب آب سالیانه، بزرگترین و مهمترین پروژه آبی مرزی شمالغرب کشور است که علاوه بر رونق اقتصادی و کشاورزی، توسعه گردشگری منطقه و تثبیت حقابه جمهوری اسلامی ایران و حقوق آبی کشور از منابع آب مرزی و تأمین آب شرب شهرها و روستاها از این منبع است.
وی با اشاره به مشخصات فنی این طرح گفت: سد قیز قلعه سی، از نوع خاکی با هسته رسی است. طول تاج سد ۸۵۰ متر و ارتفاع آن ۳۷ متر است. همچنین دو واحد نیروگاهی ۴۰ مگاواتی با ظرفیت تولید ۲۷۰ گیگاوات ساعت انرژی قابل استحصال سالیانه در ۲ طرف سد طراحی شده است؛ همچنین حجم مخزن سد قیز قلعه سی ۶۲ میلیون مترمکعب است.
وی بیان کرد: ساخت این سد از پیچیدگی‌های مختلفی برخوردار است به طوری که نیروگاه‌ها در دل بدنه سد قرار دارد و سازه بتنی و خاکی سد در هم تنیده شده است؛ همچنین ۳۹ دریچه آبگیر آن تعبیه شده است که کار سرریز و برداشت آب را انجام می‌دهد.
غفارزاده گفت: با اجرای این طرح، حدود ۷۴ هزار هکتار اراضی دیم و ۱۵ هزار هکتار اراضی بهبود، زیر آب خواهد رفت و این طرح در مرحله اول اشتغالزایی ۴۰ هزار نفر و در مرحله دوم اشتغالزایی ۳۰ هزار نفر را به دنبال خواهد داشت.
وی با اشاره به سایر ویژگی‌های این طرح، میزان تولید انرژی در سد قیز قلعه سی را ۲۷۰ گیگاوات در ساعت و تولید انرژی سد خداآفرین را نیز ۵۵۰ گیگاوات ساعت بیان کرد و افزود: طول خط انتقال سد قیز قلعه سی ۱۴۴ کیلومتر است که ۵۲ کیلومتر آن در آذربایجان شرقی است و ۹۲ کیلومتر در اردبیل قرار دارد و از جمله سه طرح بزرگ خط انتقال در کشور به حساب می‌آید.
سد قیز قلعه سی نماد دیپلماسی آبی و ثبات منطقه ای
نماینده مجری سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی گفت: کار ساخت این سد از سال ۱۳۸۵ آغاز و تمام مراحل ساخت آن از سوی مهندسان ایرانی طراحی و اجرا شده است و نماد دیپلماسی آبی و ثبات منطقه ای است.
حمیدرضا گلگون با بیان اینکه وظیفه این سطح تامین آب شبکه خداآفرین و تولید برق است، افزود: سیلاب این سد در سه هزار و ۴۴۰ متر مکعب در ثانیه طراحی شده و آب آن از طریق سرریز، تخلیه کننده‌ها و نیروگاه ها به پایین دست هدایت می‌شود.
وی با بیان اینکه پیشرفت فیزیکی این سد در حال حاضر ۹۷ درصد است و آبگیری در آن شروع شده است، گفت: در حال حاضر ۱۰ میلیون متر مکعب آب پشت مخزن این سد جمع شده است.
وی افزود : ارتفاع این سد ۲۲۵ متر است و تا ۲۵۸ متر قابل آبگیری است و هر روز ۳۰ سانتی‌متر بر ارتفاع آب پشت این سد افزوده می‌شود.
گلگون در مورد علت تاخیر ۱۹ ساله در بهره‌برداری از این سد گفت: سال ۱۳۸۵ محدودیت اعتباری داشتیم از این رو روی تکمیل سد خداآفرین تمرکز کردیم تا حقابه یک میلیارد متر مکعبی در سال را محقق کنیم و این سد در اولویت دوم قرار گرفت.
حفظ یک میلیارد مترمکعب حقابه ایران با بهره برداری از سد قیزقلعه سی
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی درباره چند و چون بهره‌برداری کامل از سد خداآفرین و وابستگی بهره‌برداری کامل از ظرفیت این سد با افتتاح سد قیزقلعه‌سی گفت: سد خداآفرین آب را ذخیره‌سازی می‌کند که در نبود سد قیزقلعه سی، این آب به سمت رود ارس رهاسازی می‌شد و با بهره برداری از این سد، حقابه یک میلیارد مترمکعبی ایران از این رودخانه حفظ می شود.
غلامحسین بابایی با بیان اینکه سد خداآفرین در بالادست و سد قیزقلعه سی در ۱۲ کیلومتری پایین دست سد خداآفرین قرار دارد، افزود: با وجود سد قیزقلعه سی، امکان بهره‌برداری کامل و آبگیری از سد خداآفرین فراهم می‌شود به طوری که ۴۶ هزار هکتار در محدوده استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل تامین آب می‌شود و این در حالی است که پیش از افتتاح سد قیزقلعه‌سی امکان تامین آب برای این منطقه فراهم نبود.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی یادآور شد: با افتتاح این سد، علاوه بر تامین یک میلیارد مترمکعب آب، امکان آب اندازی کانال اصلی خداآفرین به طول ۱۴۴ کیلومتر نیز فراهم خواهد شد.
توافقنامه همکاری مشترک در زمینه ادامه ساخت و بهره برداری مشترک از سدها و نیروگاه‌های خداآفرین و قیزقلعه سی بین روسای جمهور ۲ کشور در سال ۱۳۹۴ امضا شد و در سال ۱۳۹۵ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و امروز شاهد افزایش ذخیره سازی سد خداآفرین و اتمام سد قیزقلعه‌سی هستیم.
به دنبال بهره‌برداری از سد قیز قلعه سی حجم آب ذخیر شده در سد خداآفرین که در بالادست سد قیز قلعه سی قرار دارد از طریق کانال و شبکه پایاب به دشت‌های آذربایجان شرقی، اردبیل و جمهوری آذربایجان به میزان ۲ میلیارد متر مکعب در سال تزریق خواهد شد و زمینه توسعه بخش‌های گردشگری، کشاورزی و نیز تولید انرژی برقابی فراهم خواهد شد.
تامین آب شبکه خداآفرین، تامین برق به میزان ۲۷۰ گیگاوات ساعت در سال و تنظیم آب سالیانه به میزان ۲ میلیارد مترمکعب برای ایران و آذربایجان از جمله اهداف سد قیزقلعه‌سی به شمار می‌رود.
46
