توهین برخی نمایندگان مجلس به مقامات اجرایی، علاوه بر پیامدهای سیاسی، ابعاد قانونی، شرعی و اخلاقی قابل توجهی به دنبال دارد. توهین شیخ حمید رسایی، نماینده مجلس، به استاندار مازندران نشان می‌دهد که چنین رفتارهایی نه تنها نقض قوانین کشور است بلکه با اصول اخلاقی و آموزه‌های اسلامی نیز مغایرت دارد. هدف این تحلیل، ارائه چارچوبی روشن برای درک مسئولیت نمایندگان در برابر مردم و مقامات اجرایی است.چرایی حضور چنین افرادی در مجلس است .که قرار است تدبیر نیک برای مردم و کشور تقدیر کنند.
اول -مقدمه
نمایندگان مجلس به عنوان نمایندگان مردم، نقش مهمی در تبیین و اجرای قوانین و نظارت بر دستگاه‌های اجرایی دارند. رفتار آنان، چه در صحن مجلس و چه در فضای عمومی، باید الگوی ادب و احترام باشد. توهین اخیر شیخ حمید رسایی به استاندار مازندران بازتاب گسترده‌ای در جامعه و رسانه‌ها داشته است. این رخداد علاوه بر جنبه سیاسی، دارای ابعاد قانونی، شرعی و اخلاقی است که بررسی آن می‌تواند نشان دهد مسئولان سیاسی چگونه باید در تعامل با یکدیگر و مردم رفتار کنند.
دوم ابعاد قانونی
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر برابری همه افراد در برابر قانون و حقوق مساوی شهروندان تأکید دارد و حفاظت از حیثیت افراد را از اصول بنیادین خود می‌داند. آزادی بیان محدود به جایی است که حقوق دیگران نقض نشود و نمایندگان مجلس صرفاً در صحن مجلس از مصونیت برخوردارند و نمی‌توانند در فضای عمومی به دیگران توهین کنند. علاوه بر این، قانون مجازات اسلامی توهین به کارکنان دولت و انتشار نسبت‌های ناروا را جرم تلقی کرده و برای آن مجازات حبس یا شلاق در نظر گرفته است. این قوانین نشان می‌دهند که هر نوع سخن توهین‌آمیز نسبت به مقامات اجرایی، حتی اگر توسط نماینده مجلس بیان شود، قابل پیگیری و مجازات قانونی است.
سوم-ابعاد شرعی
در آموزه‌های قرآن و سیره اهل بیت، احترام به افراد و پرهیز از تمسخر و تحقیر دیگران همواره مورد تأکید قرار گرفته است. قرآن به مؤمنان هشدار می‌دهد که با دیگران با مهربانی و نرمی رفتار کنند و هرگونه تحقیر و تمسخر منع شده است. همچنین، سیره امام علی در مدیریت سیاسی و اجتماعی نشان می‌دهد که مسئولان باید نسبت به مردم مهربان و عادل باشند، و نقد باید بر اساس حق و انصاف باشد، نه بر پایه تمسخر و اهانت.
. نامه ۴۶ نهج‌البلاغه به عثمان بن حنیف (والی بصره)
- «خدا مرا فرمان داده است که به حق سخن بگویم، چه خوش آید و چه ناخوش.»
این تأکید نشان می‌دهد که مسئول باید نقد کند، اما به حق و با انصاف، نه از سر بی‌احترامی یا تخریب پیامبر اکرم نیز بیان کرده‌اند که مقام و قدرت افراد باید برای خدمت به مردم باشد و نه برای تحقیر یا سرکوب آنان.
چهارم-ابعاد اخلاقی
از منظر اخلاق سیاسی، نمایندگان مجلس باید الگوی ادب و رفتار شایسته باشند. تحقیر مقامات یا افراد به جای نقد علمی، انسجام اجتماعی را تضعیف می‌کند و اعتماد مردم به نهادهای حکومتی و نمایندگی را کاهش می‌دهد. چنین رفتارهایی باعث می‌شود که سرمایه اجتماعی کاهش یابد و محیط سیاسی به جای نقد سازنده، پر از خصومت و درگیری لفظی شود. بنابراین، رعایت اخلاق در رفتارهای سیاسی و عمومی برای حفظ سلامت جامعه و اعتماد مردم ضروری است.
به هر صورت در مقام نتیجه باید گفت:
رفتار توهین‌آمیز نماینده مجلس نسبت به استاندار از سه جنبه قابل تحلیل است. اول، از نظر قانونی، چنین رفتاری تجاوز به حقوق دیگران و نقض قوانین آزادی بیان است. دوم، از منظر شرعی و دینی، این اقدام مغایر با آموزه‌های قرآن و سیره امام علی است که بر رعایت عدالت، احترام و خیرخواهی تأکید دارند. سوم، از لحاظ اخلاقی، رفتارهای توهین‌آمیز اعتماد عمومی را کاهش می‌دهد و انسجام اجتماعی را به خطر می‌اندازد.
بنابراین، مسئولان و نمایندگان باید همواره مراقب رفتار خود باشند و در تعاملات سیاسی و اجتماعی از زبان و رفتاری استفاده کنند که هم قانونی، هم اخلاقی و هم مطابق با آموزه‌های دینی باشد. چنین رویکردی باعث تقویت اعتماد مردم، حفظ کرامت مقامات و ارتقای کیفیت سیاست‌گذاری و نظارت خواهد شد.توجه بر کلام امام علی (ع)، نماینده مجلس باید بداند:
خوش بود گر محک تجربه آید به میان
تا سیه روی شود هر که در او غش باشد
جایگاه آنان امانت الهی است، نه ابزار تمسخر.
تکلیف آنان در برابر ملت، خدمت، خیرخواهی و انصاف است.و نه تبلغ عریان خشونت و تفاخر و تجمیع مال اندوزی و ..
تحقیر و توهین، نه تنها خلاف قانون و اخلاق است، بلکه آشکارا در تضاد با سیره علوی قرار دارد. به هر صورت جناب شیخ حمید رسایی بقول باباطاهر عریان؛
مکن کاری که پا بر سنگت آیو
جهان با این فراخی تنگت آیو
چو فردا نامه خوانان نامه خونند
تو وینی نامهٔ خود ننگت آیو
*وکیل پایه یک دادگستری
۲۳۳۲۳۳
