تحولات اوکراین و نقش احتمالی سازمان پیمان امنیت جمعی

«نورالدین مامبتوف» معاون مدیر مرکز تحلیلی «راه حل‌های عاقلانه» در قرقیزستان در یادداشتی که در اختیار خبرنگار یولن در دوشنبه قرار داد، به بررسی نقش احتمالی سازمان پیمان امنیت جمعی در متن تحولات اخیر اوکراین پرداخته است.

در این یادداشت آمده است: در 3 مارس (12 اسفند) سال جاری «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه پروتکل اصلاح توافقنامه در مورد فعالیت های حفظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی را برای تصویب به دومای دولتی (مجلس سفلی روسیه) معرفی کرد که در آن مفهوم «کشور هماهنگ کننده» وضع شده است.

بر این اساس، مفهوم «کشور هماهنگ کننده» ایجاد نیروهای جمعی حافظ صلح این سازمان برای مشارکت در عملیات های حفظ صلح سازمان ملل متحد را پیش بینی می کند. به احتمال زیاد نقش «کشور هماهنگ کننده» برای روسیه در نظر گرفته شده که به لحاظ توان نظامی و اقتصادی در وضعیت به مراتب برتری از سایر اعضا، یعنی بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ارمنستان قرار دارد.

با این حال فعلا از سوی روسیه تلاش های برای جذب سازمان پیمان امنیت جمعی به درگیری های نظامی در اوکراین مشاهده نمی‌شود. از سوی دیگر، منشور این سازمان استفاده از  نیروهای نظامی خود را فقط در قلمرو کشورهای عضو مجاز می داند.

در متن بحران فعلی اوکراین و طرح موضوع احتمال دخیل کردن سازمان پیمان امنیت جمعی در درگیری های مسلحانه در این کشور، «سلطان کمال الدین اف» معاون وزیر دفاع قزاقستان به صراحت اعلام کرد درگیری های اوکراین ربطی به قزاقستان ندارد و صحبتی از اعزام نیروهای نظامی قزاق به این کشور نیز به هیچ وجه مطرح نخواهد شد.

همچنین وزارت دفاع قرقیزستان نیز اطلاعات مربوط به اعزام احتمالی واحدهای ارتش این کشور به اوکراین را تکذیب کرد.

علاوه بر آن در چند روز پیش همه اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی، به استثنای بلاروس که از اقدامات نظامی روسیه حمایت کرد، از رای گیری در مورد تصویب قطعنامه «تجاوز به اوکراین» و تقاضای خروج فوری نیروها از خاک اوکراین در مجمع عمومی سازمان ملل متحد خودداری کردند.

این نکته نیز قابل ذکر است که «سرگئی ناریشکین» رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه معتقد است آمریکا به دنبال آن است تا مناقشه اوکراین به طور حداکثر طولانی شود.

تعدادی از عوامل و از جمله در جریان درگیری ها به دست مردم غیرنظامی افتادن مقدار زیادی سلاح و تجهیزات نظامی منجر به پیچیده تر شدن وضعیت اوکراین شده است. علاوه بر آن، کشورهای غربی سلاح‌های قابل حمل ضد تانک و ضد هوایی به اوکراین منتقل می‌کنند که می توانند توسط تشکل های نامنظم علیه ارتش روسیه مورد استقاده قرار گیرد.

از سوی دیگر، سرلشکر «ایگور کونیشنکوف» نماینده رسمی وزارت دفاع روسیه از آن خبر می دهد که غرب در حال افزایش اعزام اتباع خارجی دارای تجربه جنگی به اوکراین برای حضور در درگیری های نظامی می باشد.

در صورتی که «مسکو» به اهداف خود در رابطه با تغییر دولت در اوکراین دست یابد، احتمال تبدیل درگیری های نظامی مستقیم به جنگ داخلی همراه با خرابکاری و حملات مسلحانه به واحدهای نظامی روسیه و ساختارهای غیرنظامی محلی (اوکراینی) همسو با «مسکو» بعید نخواهد بود.

بنابراین «مسکو» با توجه به بند مربوط به «کشور هماهنگ‌کننده» در توافقنامه فعالیت های حفظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی می تواند بدون کسب موافقت شورای امنیت سازمان ملل اقدام به تشکیل نیروهای حافظ صلح از شمار نظامیان کشورهای متحد خود کند.

ضمنا روسیه از تجربه زیادی در ایجاد نیروهای حافظ صلح برخوردار است که آخرین نمونه در درگیری های نظامی بین ارمنستان و آذربایجان در منطقه «قره باغ» مشاهده شد که بدون قطعنامه مربوطه سازمان ملل متحد، اما با تایید دبیرکل این سازمان صورت گرفت.

با این حال در صورت ورود قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان به عنوان بخشی از نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی به درگیری های اوکراین، به احتمال زیاد تلفات نظامی، تقویت روحیات ضد جنگ، بحران اقتصادی (به دلیل محدودیت منابع بیشتر کشورهای عضو سازمان) و اعمال تحریم های کشورهای غربی را در پی خواهد داشت.

بر این اساس، نمی توان تاثیر درگیری های نظامی اوکراین و احتمال جنگ داخلی در این کشور بر اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی به خصوص قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان را که در سال 2022 وارد فضای پرتلاطم سیاسی و اقتصادی خواهند شد، غیر محتمل دانست.

انتهای پیام/ح