یولن ـ جواد مرشدی: دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، در دور دوم ریاست جمهوری رابطه با کشورهای حوزه حلیج فارس را یکی از اولویت‌های سیاست خارجی خود قرارداد، آنچنانکه نخستین سفر مهم خارجی او به امارات، قطر و عربستان سعودی بود؛ جایی که ترامپ با اسکورت ویژه هواپیماهای جنگنده اف-۱۵ نیروی هوایی سلطنتی عربستان و یک شام رسمی در یک مکان میراث جهانی یونسکو مورد استقبال قرار گرفت.
ترامپ در دیدار با محمد بن سلمان در کاخ سلطنتی ریاض گفته بود: «واقعا باور دارم که ما یکدیگر را بسیار دوست داریم.»
حالا قراراست فردا «ولیعهد سعودی» پس از نزدیک به ۸ سال به آمریکا سفر کند و در کاخ سفید با دونالد ترامپ به گفت‌وگو بنشیند. گفتو گویی که پس از دیدار اخیر «احمد الشرع» با ترامپ از اهمیت خاصی برخوردار خواهدبود. به عبارتی با توجه به طرح خاورمیانه‌ای ترامپ این دو سفر به نحوی مکمل یکدیگر هستند. چرا که ریاض با حمایت از دولت احمد الشرع در تلاش برای نفوذ در سوریه از طریق سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی است.
قطعا در این دیداردو طرف سعودی و آمریکایی خواسته‌ها و انتظاراتی دارند. خواسته‌هایی که می‌توان گفت به نوعی به هم پیوند خورده و شاید بده بستان هایی در پی داشته باشد. از اصرار ترامپ برای پیوستن عربستان به «توافق ابراهیم» تا مطالبه عربستان برای تضمین‌های امنیتی و خرید جنگنده های اف ۳۵.
خبرگزاری «یولن» در گفتگو با صباح زنگنه، نماینده پیشین جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری اسلامی، به بررسی اهداف احتمالی این سفر پرداخته است.
*** محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی فردا پس از نزدیک به ۸ سال به آمریکا سفر می‌کند. با توجه به تاکید ترامپ بر گسترش پیمان‌های عادی‌سازی روابط کشورهای عربی و مسلمان با اسرائیل به نظر شما این سفر تا چه حد می‌تواند در روند بهبودی رابطه عربستان و اسرائیل تاثیرگذار باشد؟
در حال حاضر عربستان مسائل متعددی دارد که باید با آمریکا به ساز و کارهای اجرایی آن بپردازد. یکی از آنها تعهداتی‌ست که عربستان به آمریکا داده که تا چه مقدار باید درآمریکا سرمایه‌گذاری کند و چه خریدهایی باید داشته باشد، اگر چه کلیاتی از این تعهد گفته شد ولی جزئیات آن روشن نیست که چه نوع تسلیحاتی خواهد خرید و چه نوع سرمایه‌گذاری انجام خواهد شد.
مطلب بعدی که عربستان با آمریکا دارد این است که آمریکا عملاً به شکل تمام عیار و علنی به صحنه آمد و همه فعالیت‌های اسرائیل از جمله مسئولیت جنگ علیه ایران، غزه و منطقه را به گردن گرفت. خُب این تبعاتی دارد و ایجاد مسئولیت جدی برای آمریکا در برابر اقدامات خلاف قانون وخلاف مقررات بین‌المللی درمنطقه می‌کند.
آمریکا دیگر آن آمریکای سابق نخواهد بود. به عبارتی تصویر آمریکایی که گاه گاهی ادعا میکرد دنبال صلح، آرامش و سازش بین کشورهایی که با یکدیگر درگیری دارند است دیگر تغییر پیدا کرده‌است.
تغییر یافتن این تصویر و عملکرد آثاری خواهد داشت و عربستان یکی از جاهایی‌ست که باید با توجه به این اقدامات جنایتکارانه و ضد مقررات بین‌المللی روابط خود را با آمریکا ارزیابی کند.
آمریکا همچنان به کشورهای منطقه و مناطق اطراف (حتی تا منطقه آسیای میانه) حرکت می‌کند و مثل یک دلال عمل می‌کند که کشورها را به توافق ابراهیم تشویق و جذب بکند.
این رفتار را با کشورهای عرب خلیج فارس هم انجام داده و همچنان می‌دهد. یکی دو تا کشور فعلا ملحق شده‌اند و کشوری مثل عربستان هنوز بیرون باقی مانده‌است. آمریکا فشار زیادی می‌گذارد تا عربستان هم به این توافق ابراهیم ملحق شود. عربستان نیز بالاخره باید محدودیت‌های خود رابیان کند و پیامدهای چنین اقداماتی را شرح دهد.
*** فکر می کنید در این توافق های اقتصادی و دفاعی که صورت می گیرد آیا ترامپ با توجه به نگرانی صهیونیست ها برای عرضه جت های اف ۳۵ عربستان را مجاب به پذیرش توافق ابراهیم خواهد کرد؟
عربستان درخواست کرده اما محور تصمیم گیری برای آمریکا این است که آیا این تسلیحات جدید مورد ضرررسانی یا احتمال ضرر رسانی به اسرائیل و امنیت اسرائیل خواهد داشت یا خیر؟
البته همیشه کشورهای سازنده این نوع تسلیحات کلید فناوری آخری را برای خودشان نگه می‌دارند و ما ندیدیم هیچ کشور عربی در منطقه که دارای تسلیحات پیشرفته غربی است از تسلیحاتش درحمایت از مردم فلسطین استفاده کند. شاید نگرانی برای اسرائیل باقی نمی‌ماند چرا که هرنوع تسلیحات جدید و پیشرفته‌ای هم به این کشورها داده شود در نهایت کلید استفاده از این تسلیحات در اختیار آمریکا باقی خواهد ماند.
*** عربستان نگرانی‌هایی از سوی ایران داشت به نظر شما آن نگرانی ها برطرف شده و اسرائیل به عنوان نگرانی اصلی جای ایران را گرفته یا اینکه نه هنوز عربستان از ایران واهمه دارد؟
ما علائم روشنی از اینکه این واهمه از بین رفته باشد از عربستان ندیدیم و همچنان اسرائیل تلاش های خودش را می‌کند که عادی‌سازی را پیش ببرد، حالا چه درعلن و چه به صورت پنهان.
در هر صورت می توانیم بگوییم منطقه در حال انتظار است که چه تحولاتی پیش خواهد آمد و تا چه حد کشورهای منطقه بتوانند مسئولانه و آگاهانه به امنیت فعلی، آینده‌شان وهم سلامت سرزمین‌شان بیاندیشند و برایش تدبیر اتخاذ کنند.
در جایی که اسرائیل بارها و بارها اعلام کرده که مرزهایش شامل مناطقی در عربستان هم میشود که به مکه و مدینه می رسد، چرا که زمانی درآنجا چند تا یهودی زندگی می‌کردند و اسرائیل خودش را وارث آن یهودیان هم می‌داند در حالی که تحولات تاریخی فراوانی اتفاق افتاده ولی جاری شدن این نوع عبارت‌ها بر زبان بالاترین مقام مسئول رژیم اسرائیل آثار حقوقی، سیاسی و تاریخی داردکه باید نسبت به همه این آثار جوابگوی این نوع طرح ها و این نوع ادعاها هم باشد.
*** احمد الشرع، رئیس جمهور انتقالی سوریه، برای سومین بار حدود سه هفته پیش به عربستان سفر کرد و هفته گذشته نیز شاهد دیدار ترامپ و الشرع در آمریکا بودیم. با توجه به حمایت عربستان از الشرع و امکان سرمایه‌گذاری‌های ریاض در سوریه آیا الشرع حامل پیامی از سوی بن سلمان برای ترامپ بود؟
ترامپ با بازسازی شخصیت احمد الشرع و عادی‌سازی حضور او در محافل سیاسی آمریکا و منطقه نیازمند بازسازی سوریه است. چرا که همه آن تخریب‌هایی که توسط اسرائیل وخود آمریکا در دو دهه اخیر انجام گرفته را حالا کسی بایدجبران و بازسازی بکند. خب نزدیک‌ترین کشورها همین کشور عربستان و احیانا امارات و شاید قطر هستند و یک سهمی از بازسازی و نوسازی به اینها تعیین و به آنها عملاً ابلاغ خواهد شد. به عبارتی یعنی عادی سازی حضورآقای احمد الشرع و همچنین تامین بودجه های لازم برای جبران خسارت ها و خرابی هایی که آمریکا واسرائیل مرتکب شدند را کشورهای عرب باید پرداخت بکنند.
*** در آخر اینکه به زعم سعودی ها این سفر یک سفر غیر رسمی است ولی تشریفاتی که ترامپ برای این سفر در نظر گرفته مانند یک سفر کاملا رسمی است. علت این تشریفات را در چه می دانید؟
آقای ترامپ خیلی تحت تاثیر هزینه های گزافی که کشورهای عرب در استقبال از ایشان خرج کردند قرار گرفته‌است. آنها مراسم بسیار پُرطمطراقی راه انداختند در نتیجه ترامپ تحت تاثیراین فضای تشریفاتی قرارگرفته و حالا باید به یک نوعی جواب این نوع تشریفات را بدهد. از سوی دیگر برای مسئولان کشورهای منطقه اگر گفته شود این سفر رسمی است تعهداتی باید انجام بدهند و در برابر مردم منطقه و مردم کشورشان بتوانند جواب درست حسابی بدهند، اما اگر گفته‌شود تشریفاتی است دیگرآن تعهداتی که آمریکا باید بدهد می‌تواند عملی نشود وکسی هم جوابگوی آن نباشد.
۲۱۲/۴۲
