مریم فکری: اقتصاد کشور در حالت انتظار قرار گرفته است؛ این را به خوبی می‌شود در سطح بازار مشاهده کرد. گزارش‌ها از یک نوع بلاتکلیفی در بخش‌های مختلف اقتصاد حکایت دارد؛ اتفاقی که به گفته تحلیلگران، رشد اقتصادی را به سمت مثبت نمی‌برد.
به باور اقتصاددانان، «در حال حاضر رکودی بی‌سابقه و عمیق، کل اقتصاد را فرا گرفته» و این در شرایطی است که شاخص مدیران خرید در خردادماه به کمترین میزان خود در یک دهه اخیر رسیده است. بر همین اساس، تاکیدها در این جهت است که «دولت باید به فکر بسته‌های سیاسی و اقتصادی نجات اقتصاد باشد.»
در این شرایط، حالا گزارشی تحلیلی منتشر شده که چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۵ را در سه سناریوی لغو تحریم‌ها، ادامه وضع موجود و تشدید تحریم‌ها ترسیم کرده است. براساس گزارش بازوی پژوهشی صندوق بازنشستگی کشور، در صورت لغو تحریم‌ها، تورم به کمتر از ۳۰ درصد کاهش یابد و رشد اقتصادی به بیش از ۸ درصد خواهد رسید. در سناریوی بدبینانه که مربوط به تشدید احتمالی تحریم‌ها در سال ۱۴۰۵ است، نرخ تورم ۳۹ درصد و رشد اقتصادی ۲.۲ درصد پیش‌بینی شده است.
سناریوی سوم این پژوهش هم مربوط به تداوم وضعیت فعلی است. براساس این گزارش، با ادامه روند فعلی تحریم‌ها در سال آینده، نرخ تورم حدود ۳۰ درصد باقی می‌ماند و اقتصاد کشور رشدی حدود ۲.۷ درصد ثبت خواهد کرد.
مکانیسم ماشه مثل دفعه قبل نمی‌تواند اثر کند
در همین رابطه، سید حمید حسینی، فعال اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری یولن می‌گوید: «این سه سناریو دیده شده است و محتمل هم هست. حالا بستگی به اراده و تصمیم مسوولان دارد که آیا در شرایطی هستند که بتوانند مسایل را حل کنند؟ این در حالی است که در شرایط عدم تصمیم، فقط وضعیت اقتصاد بدتر می‌شود.»
وی می‌افزاید: «در رابطه با جنگ آمریکا و اسرائیل هم سه سناریو مطرح است. یک سناریو این است که برویم توافق کنیم، یک سناریو این هست که شرایط تشدید می‌شود و اوضاع بحرانی می‌شود، یک سناریو هم این است که شرایط کج‌دار و مریز ادامه پیدا می‌کند و فضا فرسایشی می‌شود.»
دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق تصریح می‌کند: «ما در حال حاضر در شرایط عدم اعتماد قرار داریم و توافق، خیلی کار سختی است. این عدم اعتماد، خیلی کار توافق را سخت می‌کند، ولی از آن طرف، ایران دنبال این نیست که از ان‌پی‌تی بیرون بیاید، خلیج‌فارس را ببندد و کار افراطی نمی‌کند. بر همین اساس، احتمالا به همین وضعیت مذاکره و تنش ادامه دهیم و شرایط فرسایشی شود.»
حسینی ادامه می‌دهد: «دفعه قبل که تحریم‌ها در سال ۸۹، ۹۰ برگشت، ۲۰ درصد از رشد اقتصادی را از دست دادیم. در مجموع در سه سال ۲۰ درصد رشد اقتصادی را از دست دادیم. در سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ هم که ترامپ از برجام خارج شد، ۱۷ درصد رشد اقتصادی را از دست دادیم، ولی از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ تقریبا توانستیم آن کاهش را جبران کنیم. آن ۲۰ درصد کاهش را هم تقریبا در دوران برجام جبران کردیم.»
وی متذکر می‌شود: «الان هم به طور معمول رشد اقتصادی ۳ درصد پیش‌بینی شده، اما اگر اوضاع فرسایشی شود و مسایل حل نشود، پیش‌بینی شده که رشد اقتصادی ۲.۲ درصد شود. سال آینده هم ممکن است رشد اقتصادی ۲ درصد شود. یعنی الان حداقل می‌دانیم که مکانیسم ماشه دیگر نمی‌تواند مثل دفعه قبل اثر بگذارد.»
عضو اتاق بازرگانی تهران تصریح می‌کند: «دفعه قبل داشتیم عمده نفت‌خام را به جاهایی صادر می‌کردیم که تحریم نبود؛ مثل اروپا، هند، کره‌جنوبی، ژاپن و حدود ۲۰۰، ۳۰۰ هزار بشکه به چین صادر می‌کردیم. بر همین اساس، بلافاصله که تحریم‌ها بازگشت، لطمه خوردیم.»
حسینی متذکر می‌شود: «الان شرایط متفاوت است و مکانیسم ماشه اثر قبلی را ندارد. البته ما نباید بگذاریم مکانیسم ماشه اجرا شود و هر چه می‌توانیم، تلاش کنیم و در مذاکرات، انعطاف نشان دهیم، ولی در کل کار را خیلی سخت می‌بینم. در روزهای گذشته هم دیدیم که آقای رییس‌جمهور انعطاف نشان داده و گفته بود که امروز حتی آمادگی داریم برمبنای انصاف و عدالت با اپوزیسیون نیز گفت‌وگو کنیم، چراکه حل مسائل کشور نیازمند گفت‌وگو و نه تقابل است. آقای ولایتی هم توییت زده بود که باید تغییرات اساسی در نظام حکمرانی صورت بگیرد و سازوکارها اصلاح شود. آقای عراقچی هم صراحتا اعلام کرد که ما هیچ‌گاه برنامه نابودی اسرائیل را نداشتیم و همیشه می‌خواستیم جلوی گسترش اسراییل را بگیریم.»
وی بیان می‌کند: «با این حال، با وجود همه تلاش‌هایی که می‌شود، توافق کردن خیلی سخت است. با وجود شیطنت‌هایی هم که اسرائیل دارد، به نظر من کار سخت است. بر همین اساس، شرایط آینده را حالت فرسایشی می‌دانیم که حالت نه جنگ و نه صلح است و کشور در حالت انتظار و بلاتکلیفی می‌ماند.»
دولت مجبور است برخی پروژه‌ها را تعطیل کند
دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق در پاسخ به این سوال که در این شرایط دولت چه باید کند؟ می‌گوید: «دولت خیلی نمی‌تواند کاری بکند. کارهای اقتصادی وقتی تحت‌تاثیر مسایل سیاسی و تحریم قرار می‌گیرد، خیلی به نظر نمی‌آید بشود کاری کرد.»
حسینی تاکید می‌کند: «البته دولت باید همه توان خود را بگذارد تا بتواند رضایت مردم را جلب کند، چون عاملی که موفقیت کشور در این شرایط جنگی شد، این بود که مردم نجابت به خرج دادند و با نظام همراهی کردند. ما دیدیم که اسرائیل در روزهای آخر به مردم حمله کرد و جاهایی را زد که مردم بودند و این نشان می‌داد که از مردم، عصبانی است و فکر می‌کرد که مردم بعد از حمله اسرائیل، با او همراهی می‌کنند.»
وی متذکر می‌شود: «به نظر من دولت باید همه تلاش خود را بکند و جلوی عوامل نارضایتی که در جامعه وجود دارد، مثل فیلترینگ و حرکت‌های تندروانه، بایستد تا انسجام ملی حفظ شود.»
این فعال اقتصادی تصریح می‌کند: در عرصه اقتصادی هم دولت مجبور است بسیاری از پروژه‌ها را تعطیل کند و در کارها تجدیدنظر کند و همچنین تلاش کند که قیمت‌ها به صورت افسارگسیخته بالا نرود و تورم به شدت بالا نرود. در دیپلماسی خارجی هم دولت باید تلاش کند که روابط با همسایگان را تقویت کند تا از ظرفیت همسایگان و نیز ظرفیت چین و روسیه در روابط با دنیا استفاده کنیم.»
حسینی همچنین در واکنش به شاخص مدیران خرید در خردادماه که به کمترین میزان خود در یک دهه اخیر رسیده است، خاطرنشان می‌کند: «به هرحال اقتصاد کشور اگر از بلاتکلیفی خارج شود، وضعیت خیلی فرق می‌کند. الان مشکل این است که در حالت انتظار هستیم و فعالان اقتصادی نمی‌دانند چه اتفاقی می‌افتد.»
۲۲۳۲۲۵
