به گزارش خبرگزاری یولن، از دههی ۱۹۷۰، اغلب دانشمندان توافق داشتهاند که تیرانوسورس رکس، به اندازهی خزندگان امروزی باهوش بود؛ اما پژوهشی در سال ۲۰۲۳ که توسط یک دانشمند عصبشناسی برزیلی انجام شد، این ادعا را مطرح کرد که هوش شناختی تیرکس به نخستیها نزدیکتر بوده است. آیا این دایناسور معروف میتوانست به اندازهی یک بوزینه یا حتی انسان باهوش باشد؟
بر اساس پژوهشی که به تازگی در مجلهی Anatomical Record منتشر شده، پاسخ به پرسش فوق احتمالا «خیر» است. گروهی بینالمللی از دانشمندان با تأکید بر یافتههای قدیمی بر این باورند که هوش تیرکس شباهت زیادی به کروکودیلهای امروزی داشته است. به نقل از کاپی کاسپار، مؤلف ارشد این پژوهش، دیدگاه قدیمیتر، درستترین دیدگاه دربارهی تیرکس است.
دانشمندان برای بررسی زیستشناسی مغز در حیوانات منقرضشدهای مثل دایناسورها از اندوکستها یا قالبهای جمجمهی فسیل استفاده کردند تا به این ترتیب اندازهی مغز و نسبت بافت درون آن را تخمین بزنند. شاید این روش بینقص نباشد، اما در حال حاضر بهترین مدل محسوب میشود.
در تمساحها و کروکودیلهای کنونی، مغز تقریبا ۳۰ درصد از حفرهی مغزی را اشغال میکند. در پستانداران و پرندگان، این عدد به نزدیکی ۱۰۰ درصد میرسد.
یرکس واقعا چقدر باهوش بود؟
به نقل از کاسپار و همکارانش، یکی از مشکلات پژوهش ۲۰۲۳ این بود که اندازهی مغز تیرکس را بیشاز حد بزرگ تخمین زده بود و تصور میشد مغز کل حفرهی مغزی را احاطه کرده است. پژوهشگرها با توجه به شکل و فرم اندوکستهای دایناسور که برای پژوهش در دسترس بود، به این نتیجه رسیدند که نسبت مغز به مایع در تیرکس به خزندگان امروزی نزدیکتر است تا پرندگان.
دومین مشکل پژوهش برزیلی ناسازگاری دادهها بود؛ بهطوریکه پژوهشگرها برای تخمین ابعاد مغز، دیگر ساختارهای درون حفرهی مغز تیرکس مثل گیرندههای بویایی را نیز که بخشی از خود مغز نیستند، درنظر گرفته بودند. این دادهها همچنین ترکیبی از نمونههای تیرکس نابالغ و بزرگسال را دربر میگرفت.
کاسپار و همکارانش در پژوهش جدید با استانداردسازی تخمینهای تودهی بدنی و جداسازی ساختارهای داخل جمجمهی تیرکس که ربطی به فعالیت عصبی نداشتند، به مرتبسازی مجموعه دادههای گذشته پرداختند؛ اما نتوانستند نتایج پژوهش ۲۰۲۳ را تکرار کنند و درعوض، به نتایجی متفاوت دست یافتند.
پژوهشگران با استفاده از تخمینهای جدید از حجم مغز، تعداد نورونها یا سلولهای عصبی داخل مغز تیرکس را تخمین زدند. بر اساس یافتهها، تیرکس بین ۲۵۰ میلیون تا ۱٫۷ میلیارد نورون داشته که از نظر تعداد به کروکودیلها شبیه است. در مقابل، پژوهش برزیلی تعداد نورونهای تیرکس را مشابه با بوزینهها، ۳٫۳ میلیارد تخمین زده بود
با اینحال، پژوهش جدید به این نکته اشاره میکند که ابعاد مغز و تعداد نورونها لزوما بهترین شاخصهای پیشبینی برای هوش شناختی به شمار نمیروند. تعداد نورونها و اندازهی مغز به شدت در میان حیوانات متفاوت است، اما همیشه به معنای شایستگی بیشتر نیست.
برای مثال، کبوترها مغز کوچک و تراکم نورونی بالایی دارند؛ بهطوریکه تعداد نورونهای آنها میتواند با میمونهایی که مغز بزرگتری دارند، مقایسهپذیر باشد. کاسپر میگوید: تعداد نورونها به خودی خود شاخص خوبی برای هوش در حیوانات امروزی به شمار نمیرود؛ بنابراین چرا باید فرض کنیم برای حیوانات منقرضشده کار میکند؟
گرچه تیرکس احتمالا هوش کروکودیل را داشته است، نباید این مسئله را به عنوان یک پله تنزل از هوش سطح نخستیها درنظر بگیریم. طیف کامل رفتارهای دایناسورها به دلیل گذشت زمان طولانی، قابل شناسایی نیست و درک بیشتر دربارهی زیستشناسی مغز تیرکس میتواند به پژوهش دربارهی خزندگان امروزی هم کمک کند. کاسپار میافزاید: وقتی میگوییم دایناسورها از نظر شناختی به خزندگان امروزی شباهت دارند به این معنی نیست که حیوانات کسلکنندهای بودند. بلکه خزندگان هم جذابیتهای خود را دارند.
227227
