به گزارش «مبلغ»- دکتر امیر سلمانی رحیمی، پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی و نویسنده کتاب «امام رضا دانای خاندان محمد(ص)» است. به مناسبت شهادت امام رضا(ع) در مورد شخصیت علمی ایشان با آقای رحیمی مصاحبه ای انجام داده ایم که در ادامه میخوانید:
دکتر امیر سلیمانی رحیمی در ابتدای این گفتگو در مورد علت اینکه لقب عالم آل محمد(ص) در میان همه ائمه به امام رضا(ع) داده شده است، گفت: همه ائمه معصومین از بالاترین مراتب علمی برخوردار هستند ولی به دلیل شرایط خاص زندگی و زمانه هر یک از ایشان، صفت خاصی در هر کدام از ایشان به ظهور رسیده است که در مورد امام رضا(ع) به دلیل مراجعات زیادی که به ایشان میشد، صفت علم در ایشان بیشتر ظهور و بروز پیدا کرده است و امام کاظم(ع) این لقب را به ایشان داده است.
زیارت عارفانه امام رضا(ع) بالاتر از زیارت امام حسین(ع)
پژوهشگر بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه در احادیث، ثواب زیارت با معرفت امام رضا(ع) بالاتر از زیارت امام حسین(ع) دانسته شده است، گفت: برای تحقق زیارت عارفانه ایشان، باید علاوه بر شناخت شناسنامه‌ای از ایشان، روی سیره علمی و عملی ایشان تمرکز نماییم و از برجستگی‌هایی که از یک تربیت یافته اسلام انتظار میرود و در امام رضا(ع) به ظهور رسیده است، استفاده و تبعیت نماییم. ایشان در پاسخ به سوالی در مورد اینکه چرا زیارت امام رضا بالاتر از زیارت امام حسین است در حالی که بسیاری از مردم برای زیارت کربلا جایگاه خاصی قائل هستند، اظهار کرد: زیارت کننده امام رضا(ع) کسی است که امامت ۱۲ امام را قبول دارد ولی کسانی که امام حسین را زیارت میکنند ممکن است ۳ امامی، ۴ امامی یا ۷ امامی باشند بنابراین زیارت کننده ایشان از لحاظ معرفتی در درجه بالاتری قرار دارد. دکتر رحیمی در بیان نکته ای مشابه بیان کرد که ثواب زیارت امام علی(ع) هم از زیارت امام حسین(ع) بیشتر است ولی متاسفانه بسیاری از کسانی که به کربلا مشرف میشوند توجهی به این نکته ندارند.
نام امام رضا هم‌ردیف غزالی و مأمون!!؟
مولف کتاب « امام رضا(ع) دانای خاندان محمد(ص)» که به پنج زبان منتشر شده است با نقل خاطره‌ای از سال ۱۳۹۵ که شهر مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام از سوی آیسسکو(ICESCO) معرفی شده بود به انگیزه خود از نوشتن این کتاب اشاره کرد. به گفته وی در جلسه افتتاحیه این مراسم معاون علمی آیسسکو، به نام محمد غزالی و مأمون در کنار امام رضا(ع) به عنوان ۳ چهره علمی مشهد و خراسان اشاره کرده است که این موضوع مایه تأسف ایشان شده و انگیزه‌ای ایجاد کرده است که چهره علمی امام رضا(ع) را بیش از پیش معرفی نمایند تا مشخص شود که مقام علمی ایشان قابل مقایسه با دیگر اندیشمندان نیست.
وی در ادامه این گفتگو با تقسیم زندگی امام هشتم به دو بخش قبل از سفر از مدینه به مرو و بعد از آن، به توضیح ویژگی های علمی ایشان پرداخت. به گفته وی ایشان در دوران جوانی در مسجد پیامبر(ص) در مدینه حضور پیدا می کردند و به عنوان یک مرجع علمی معرفی شدند و شخصیت ها و علمای برجسته قرن دوم به خدمت ایشان می رسیدند و سوالات و اشکالات خود را می پرسیدند. در منابع ما بیش از ۴ هزار سوال در این دوره مطرح شده است که البته بسیاری از آنها باقی نمانده است.
دکتر سلمانی رحیمی در ادامه با اشاره به اینکه اصل انتخاب امام رضا به عنوان ولیعهدی مأمون نشان دهنده مقام علمی بسیار بالای ایشان است چرا که حکومت مأمون در آن زمان یک امپراطوری بزرگ بوده است که از شرق و چین گرفته تا کشور مغرب امروزی گسترده بوده و در رأس آن مأمون که خودش یک چهره علمی بوده است، قرار داشته است. طبیعی است که بزرگان بنی عباس به مأمون به دلیل این انتخاب اعتراض کنند که دادن این پست به امام رضا موجب میشود که حکومت بنی عباس به خطر بیفتد. تنها دلیل و دفاع مأمون در مقابل آنها، استناد به همین شخصیت علمی امام رضا و محوبیت بین مردم و آشنایی با امور بوده است. به گفته این استاد دانشگاه، مأمون از بزرگان بنی عباس در دو نوبت برای ولیعهدی امام رضا(ع) بیعت گرفته است.
تفسیر جدید امام رضا از قرآن
وی در ادامه سلوک قرآنی امام رضا را نشانه ای دیگر از شخصیت علمی ایشان دانست. به گفته وی در سفر ایشان از مدینه به مرو که قریب به ۳ هزار کیلومتر بوده است جاسوسان بنی عباس قدم به قدم، سخنانی که ایشان در جلسات با مردم بیان کرده اند، نوشته اند که بررسی آنها نشان میدهد که ایشان تسلط بالایی به قرآن و مفاهیم آن دارند. به گفته این پژوهشگر آثار امام رضا(ع)، ایشان در تفسیر قرآن هم آراء نو و جدیدی داشتند که پیش از ایشان توسط کسی مطرح نشده بود.
آشنایی با زبان های زنده جهان
به گفته استاد رحیمی آشنایی امام با زبان های مختلف یکی دیگر از ویژگی های امام رضاست. ایشان دستکم ۷ مناظره داشته اند که ۴ مناظره از آن با شخصیت های برجسته علمی از ادیان مختلف جهان بوده است. مناظره با جاثلیق(معرب کاتولیک)، رأس الجالوت (بزرگ یهودیان) و بزرگ زردشتی ها از جمله این مناظرات بوده است که امام با آنها با فصاحت زبانی صحبت میکرد یعنی فراتر از اینکه زبان آنها را میدانسته اند، به گواهی بسیاری از ناظران با آنها به زبان خودشان و با فصاحت و روانی صحبت میکردند.
نکته دیگر اینکه امام رضا در این مناظرات با استناد به کتاب دینی خود آنها صحبت میکرده اند. به گفته این پژوهشگر امام رضا(ع) یکی از نشانه های دیگر شخصیت علمی ایشان تشکیل کلاس های درس در مدینه و مرو بوده است به طوری که آقای عطاردی در کتاب اخبار و آثار امام رضا(ع) نام بیش از ۳۰۰ نفر از شخصیت های علمی را ذکر کرده اند که از شاگردان امام رضا(ع) بوده‌اند.
سعه صدر امام رضا(ع) در مقابل اهانت به پیامبر و قرآن در مناظرات
وی در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد سعه صدر امام در مناظرات گفت بسیاری از بزرگانی که با ایشان مناظره میکردند در ابتدا برای مناظره اکراه داشتند و میگفتند که ما نقطه مشترکی نداشتیم. ولی امام رضا(ع) میگفتند که ما نقطه اشتراک داریم و میگفتند که من از قرآن یا سخنان پیامبر اسلام(ص) دلیل نمی‌آورم بلکه برای سخن گفتن با آنها به سخنان بزرگان دینی خودشان استناد میکردند. در چنین جلساتی طبیعی است که فرد اظهار ناراحتی و یا حتی توهین به پیامبر و قرآن نماید ولی امام رضا(ع) به این دلیل از مناظره کوتاه نمیآمدند.
