به گزارش یولن، طی سالهای اخیر، داروی اوزمپیک (Ozempic) با مادهی فعال سماگلوتید (semaglutide) به یکی از پرمصرفترین داروهای درمان دیابت نوع ۲ و کاهش وزن در جهان تبدیل شده است. با وجود اثربخشی چشمگیر، گزارشهایی از عوارض جانبی نادر، بهویژه در حوزه بینایی، نگرانیهایی را در میان پزشکان و بیماران ایجاد کردهاند.
یکی از اصلیترین نگرانیها، ارتباط احتمالی اوزمپیک با عارضه نادر اما جدی «نوروپاتی اپتیک ایسکمیک قدامی غیرآرتریتی (NAION)» است که میتواند منجر به از دست دادن دائم بینایی شود. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در ژوئن ۲۰۲۳ با انتشار بیانیهای، جامعه پزشکی را به خطر این عارضه مرتبط با سماگلوتاید (موجود در اوزمپیک، ریبلزوس و وگووی) هشدار داده بود.
کمیته ارزیابی ریسک دارویی اروپا (PRAC) پس از بررسی گزارشها و دادههای بالینی، این عارضه را بهعنوان یک اثر جانبی بسیار نادر (تا یک نفر در ۱۰هزار نفر) طبقهبندی و توصیه به بهروزرسانی اطلاعات دارویی کرده است.
اوزمپیک چرا محبوب شد؟
اوزمپیک که توسط شرکت دانمارکی Novo Nordisk تولید میشود، از سال ۲۰۱۷ در ایالات متحده تأیید شد و بهسرعت در سراسر جهان گسترش یافت؛ که علل محبوبیت آن به طور عمده شامل: اثربخشی بالا در کنترل قند خون و کاهش وزن، تجویز گسترده برای افراد مبتلا به دیابت و همچنین افراد غیر دیابتی با هدف کاهش وزن، حمایت گسترده رسانهای، از جمله تبلیغات در شبکههای اجتماعی، برنامههای تلویزیونی و تأیید از سوی سلبریتیهاست.
بر اساس آمار منتشرشده در سال ۲۰۲۲، فروش اوزمپیک در ایالات متحده به بیش از ۶ میلیارد دلار رسید و در مجموع بیش از ۸.۵ میلیارد دلار در سطح جهانی ثبت شد.
بینایی، در رأس صدمات ناشی از اوزمپیک
در کنار موفقیت تجاری، مطالعات اخیر نگرانیهایی دربارهی ارتباط اوزمپیک با اختلالات بینایی مطرح کردهاند. مهمترین این عوارض عبارتاند از:
۱. سکتهی چشمی یا NAION (Non-Arteritic Anterior Ischemic Optic Neuropathy): نوعی اختلال نادر که در آن جریان خون به عصب بینایی کاهش مییابد و منجر به نابینایی ناگهانی، معمولاً در یک چشم، میشود.
آژانس دارویی اروپا (EMA) اکنون NAION را بهعنوان یک عارضهی «بسیار نادر» در برچسب داروهای حاوی سماگلوتید، از جمله اوزمپیک، درج کرده است. در مطالعات اپیدمیولوژیک اخیر در دانمارک، پژوهشگران گزارش دادهاند که پس از ورود اوزمپیک به بازار، تعداد موارد NAION در بیماران دیابتی بهطور قابلتوجهی افزایش یافته و سهم این گروه از موارد ثبتشده بیشتر شده است. با این حال، این دادهها هنوز در حال بررسی نهایی توسط نهادهای نظارتی هستند.
۲. وخامت رتینوپاتی دیابتی: کاهش سریع قند خون ناشی از مصرف اوزمپیک ممکن است باعث ناپایداری عروق شبکیه و تشدید رتینوپاتی شود. برخی بیماران دچار تاری دید، نقاط تاریک در میدان دید یا از دست دادن دید محیطی شدهاند.
انجمن چشمپزشکی آمریکا (AAO) توصیه کرده است که بیماران دیابتی پیش از شروع درمان با سماگلوتید، معاینهی کامل چشم انجام دهند و در طول درمان بهطور منظم تحت نظر باشند. طبق گفته متخصصان، اکثریت قریب به اتفاق بیماران هیچ مشکلی در بینایی نخواهند داشت، اما آگاهی از علائم و پیگیری منظم ضروری است. کاهش سریع قند خون ممکن است باعث تورم عصب بینایی شود و باید با احتیاط مدیریت شود.
۳. سایر اختلالات عصب بینایی: مطالعات جدید به افزایش جزئی در بروز اختلالات دیگر عصب بینایی مانند پاپیلیت و ماکولوپاتی اشاره کردهاند.
۴. فلج معده: علاوه بر NAION، عوارض گوارشی مانند گاستروپارزی (فلج معده) نیز همچنان مورد توجه قرار دارد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در گزارشهای اخیر خود به خطاهایی در دوزبندی محصولات ترکیبی سماگلوتاید اشاره کرده که منجر به بستری شدن برخی بیماران شده است. این نهاد همچنین نسبت به وجود داروهای تقلبی اوزمپیک در بازار هشدار داده که ممکن است حاوی مواد مضر یا دوزهای نادرست باشند.
افزایش شکایات/ تا یک میلیون دلار غرامت
تا ژوئن ۲۰۲۵، بیش از ۱۸۰۰ شکایت علیه نوو نوردیسک در دادگاههای فدرال آمریکا ثبت شده است که عمدتاً به عوارض NAION و گاستروپارزی مرتبط هستند. شاکیان ادعا میکنند که شرکت از خطرات احتمالی آگاه بوده اما اطلاعات کافی را به بیماران و پزشکان ارائه نکرده است. پروندهها در قالب یک دعوی گروهی در دادگاه منطقه شرقی پنسیلوانیا در حال رسیدگی هستند.
وبسایت رسمی Robert King Law Firm در بهروزرسانی آگوست ۲۰۲۵ اعلام کرده که در صورت تأیید گروهی این پروندهها، شاکیان ممکن است جبران خسارت قابلتوجهی دریافت کنند. تخمین زده میشود که هر پرونده موفق بتواند تا یک میلیون دلار غرامت داشته باشد، که مجموع آن به چند میلیارد دلار برسد. با این حال، نوو نوردیسک تاکنون بهطور رسمی به این اتهامات پاسخ نداده است.
منابع:
webmd
trackdrugs
medicalnewstoday
مترجم: الهه جعفرزاده
۴۷۲۳۲
