یولن – مهسا مژدهی: یک دزد دریایی جوان تبدیل به بحرانی جهانی شده است. وقتی برای اولین بار تصاویری از جوانان کم سن و سال با پرچمهایی که یک اسکلیت بر روی آن نقش بسته بود در خیابانها حاضر شدند تا علیه فساد و محدودیت اعتراض کنند، کمتر کسی از نسل پیشین میدانست که با چه واقعهای رو به روست.
نماد ماجراهای لوفی، دزد دریایی مانگای «وان پیس» در حال تسخیر جهان است. این دزد دریایی جوان که علیه ظلم و فساد میجنگد، برای نسل زد یعنی متولدان سالهای ۱۹۹۷تا ۲۰۱۲، الگویی برای ظلمستیزی به حساب میآید.
این اولین بار نیست که نسلی، با نمادی خاص به خیابان میآید تا علیه نظم پیشین شورش کند. در رویدادهای بهارعربی که از سال ۲۰۱۰ آغاز شد، وی فور وندتا (V for Vendetta)، که شامل صورتکی سفید با سبیلهایی بالا رفته و چشمانی پنهان بود، نمادی علیه مقابله با فساد اقتصادی و سیاسی و سرکوب محسوب میشود. این نماد بر قدرت مردم علیه حاکمان تاکید داشت و به معترضان امید میداد که قدرت و اراده آنهایی که در خیابانها حضور دارند، از قدرت حاکمان بیشتر است. حتی نسل پیش از این هم نمادهای خود را داشتند. در تظاهراتهای قرن بیستمی اغلب چهره مردانی چون لنین و چگوارا، در خیابانهای سراسر جهان به چشم میخوردند.
طی یک سال اخیر پرچمی با دو استخوان تبدیل به نماد نسل زد شده است. این پرچم در بنرها و پرچمها در اعتراضات سراسر جهان و در شبکههای اجتماعی دیده میشود. مطالبات در کشورهای مختلف یکسان نبوده و به شدت متفاوت است، اما جوانان نسل زد در اندونزی، نپال، فیلیپین، ماداگاسکار، مراکش و بسیاری از کشورهای دیگر در حال خیزش هستند و این پرچم مانگا را به عنوان نماد تلاشهای خود انتخاب کردهاند.
پرچم ابتدا در آسیا و کشورهایی چون نپال و فیلیپین مورد استفاده قرار گرفت. این وضع طبیعی بود؛ چرا که مانگای وان پیس یک انیمه ژاپنی به حساب میآمد که تا امروز صدها قسمت از آن پخش شده است. اما ماجرا به آسیا محدود نشد. از مدتها قبل نفوذ فرهنگ ژاپن و بعدها کره جنوبی در غرب و شرق جهان، آشکار بود و انیمه وان پیس تنها یک قطعه دیگر از پازل محسوب میشد.
طی ماههای اخیر در ماداگاسکار، نسل زد، نماد این انیمه را به شکل یک اسکلت، به عنوان تصویر پروفایل خود انتخاب کردند تا حمایتشان را از معترضان محلی نشان دهند. برخی از معترضان در فرانسه در جریان اعتراضات ۱۰ سپتامبر پوسترها یا بنرهایی با پرچم لوفی حمل میکردند. بعدها، برخی از اعضای جنبش اینترنتی نسل زد ۲۱۲ در مراکش، که خواستار عدالت اجتماعی، بهبود سیستمهای بهداشت و آموزش و مبارزه با فساد بودند، این پرچم را به کار گرفتند.
انیمه وان پیس، که در سال ۱۹۹۷ توسط ایایچیرو اودا ژاپنی خلق شد، داستان مونکی دی. لوفی، دزد دریایی جوانی را روایت میکند که در جستجوی گنج افسانهای وان پیس است تا پادشاه دزدان دریایی شود. این انیمه پرفروشترین مانگای تاریخ است که به ۴۰ زبان زنده ترجمه شده است. شاید به همین خاطر باشد که جنبشهایی با نماد وان پیس به سرعت همهگیر شده و کشورهای زیادی را در مدتی کم در نوردیدهاند.
انیمهای که نسل زد را مسحور کرده است، بر روی همان تضاد قدیمی فقیر و غنی مانور میدهد. نکته عجیب آنکه ۱۰۸ سال پس از انقلاب اکتبر در روسیه که نخستین اتقلاب علیه بیعدالتیهای اقتصادی را رقم زد، چنین بیعدالتیهایی کماکان موتور محرکه اعتراضات به حساب میآیند.
در سالهای اولیه قرن بیست و یکم و کمی بعد از آنکه انقلابهای بهار عربی راه خود را کج کرده و منافع مردمان عرب را نادیده گرفتند و تنها به بحرانهای خاورمیانه افزودند، ایده اصلی در مورد تغییرات سیاسی در قرن بیست و یکم دچار برخی از تغییرات شد. تصور اصلی آن بود که انقلابها و تحولات سیاسی دیگر از طریق خیابان یا اعتراضات خشونتآمیز پیگیری نخواهد شد. شکست بهار عربی قرار بود مهر پایان بر گونهای از تغییرات باشد که از قرن بیستم باقی مانده بود. اما نسل زد، نشان داد برخلاف نسل هزاره، هنوز آماده عبور از قرن بیستم نیست. جهان در قرن تازه با مشکلاتی روبهروست که در قرن پیشین با آن دست و پنجه نرم میکرده است. تمامیت خواهی و فساد اقتصادی و فاصله میان فقیر و غنی هنوز موتور محرکه هرنوع اعتراضی در شرق و غرب و جنوب جهانی محسوب میشوند.
واگیردار بودن اعتراضاتی که با نماد یک اسکلت مرتبط با یک انیمه ژاپنی آغاز شدهاند، میتواند برای بسیاری ترسناک باشد. ایده تغییرات بنیادین سیاسی بدون پشتوانه فکری و سیاسی، بارها شکست خورده است. نسل زد، ممکن است به سختی تغییرات سیاسی قرن بیستم یا اوایل قرن بیست و یکم را به یاد بیاورد و برایش دشوار خواهد بود تا بتواند درسهای گذشته را آموخته و به دنبال ایدههای نو برود. آنچه که انیمه وان پیس برای نسل زد به ارمغان آورده، ایدهای است که پیش از این بارها آزموده شده و با وجود نمونههای موفق اما؛ در بسیاری از موارد به تغییرات بنیادین به سود ملتها منجر نشده است.
۳۱۲/۴۲
