یولن – جواد مرشدی: دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در آلاسکا با واکنشهای بسیاری مواجه شد. به رغم اظهارات دونالد ترامپ در مورد «عالی و موفق» بودن این نشست، به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران این نشست دستاورد چندانی نداشت.
در عین حال نتایج این دیدار باعث ناامیدی و نگرانی در اوکراین شد. رئیس جمهور آمریکا ساعاتی بعد از این نشست اعلام کرد که روز دوشنبه با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین دیدار میکند و در صورت موفقیتآمیز بودن آن نشست، بار دیگر با پوتین دیدار خواهد کرد. به گفته ترامپ دیگر یک توافق آتشبس فایدهای ندارد و باید به دنبال پیمان صلح بود.
محمود شوری، معاون موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس)، معتقد است که این دیدار به معنای عقبنشینی غرب از طرح انزوای پوتین بود. به اعتقاد شوری رسیدن به یک پیمان صلح در شرایط فعلی امکانپذیر نیست و در بهترین حالت ممکن است بتوان به یک آتشبس موقت در جنگ اوکراین دست یافت.
خبرگزاری “یولن”در گفتگو با محمود شوری کارشناس مسائل بین الملل به دستاوردهای این دیدار و آینده جنگ اوکراین پرداخته است.
*** ترامپ پس از دیدار با پوتین، به این نشست ده نمره کامل داد و ظاهراً از نتیجه گفتوگوها راضی بود.به نظر شما دستاوردهای این دیدار برای روسیه و آمریکا چه بوده است؟
این سفر در واقع نقطه پایانی بود بر تلاشهای سهساله قدرتهای غربی، یعنی آمریکا و اروپا، برای منزوی کردن روسیه و وادار کردن این کشور به عقبنشینی. این دیدار نشان داد که غرب در این مسیر موفق نبوده و ناگزیر شده دوباره راه گفتوگو با روسیه را در پیش بگیرد. هرچند هنوز دشوار است درباره نتایج قطعی این مذاکرات سخن گفت، اما تا همین جا نیز برای روسیه یک موفقیت محسوب میشود. زیرا باوجود فشارهای اقتصادی و نظامی اروپا، روسیه توانسته شکافی میان اروپا و آمریکا ایجاد کند و اکنون در پی بهرهبرداری حداکثری از این وضعیت است. بسیاری از رسانههای غربی نیز تأکید کردند که برنده این دیدار پوتین بوده است. حتی برخی رسانههای آمریکایی مانند CNN نیز همین نظر را ابراز کردند.
*** خیلی از رسانه های غربی تاکید داشتند که برنده این دیدار آقای پوتین بوده حتی برخی رسانه های آمریکا مثل سی ان ان نیزبر این باور هستند. نظر شما در این خصوص چیست و آیا برنده واقعی این دیدار پوتین بود؟
همانطور که گفته شد، صرف اینکه روسیه توانست فضای تلاش برای انزوای خود را بشکند، یک پیروزی برای مسکو است. فارغ از اینکه در آینده چه رخ دهد، همین امر نشان میدهد که در تقابل سهساله روسیه و غرب، اکنون این غربیها هستند که ناگزیر به تجدیدنظر در سیاستهای خود شدهاند و به سمت گفتوگو سوق پیدا کردهاند.
*** به نظرشما این دیدار باعث ناامیدی اوکراینی ها نشد؟
طبیعی است که اوکراینیها بهشدت از این دیدار ناامید و نگران باشند. بسیاری از رسانههای داخلی اوکراین این نشست را «خنجری از پشت» تعبیر کردند و آن را به معنای نادیده گرفتن اقدامات روسیه در جنگ و نتایج سهساله آن دانستند. به همین دلیل، ترامپ بلافاصله پس از دیدار و در حین پرواز بازگشت، تماسی تلفنی با زلنسکی برقرار کرد تا او را از نتایج گفتوگوها آگاه سازد و تا حدی آرام کند. با این حال، بدیهی است که در صورت هرگونه توافق میان روسیه و آمریکا، بازنده اصلی اوکراین خواهد بود.
*** ترامپ اشاره کرده توافق آتش بس فایده نداره و باید به سمت توافق صلح بریم .شما فکر می کنید این دیدار تاثیری بر پایان جنگ خواهد داشت یا نه ؟
این همان جاهطلبی و بلندپروازی او در حوزه «صلحسازی» است که بیشتر با هدف کسب اعتبار شخصی دنبال میشود تا در نظر گرفتن پیامدهای آن برای متحدان آمریکا. اما در عمل، حتی رسیدن به یک آتشبس پایدار میان روسیه و اوکراین دشوار خواهد بود، چه برسد به صلح کامل. شاید در بهترین حالت، آمریکا بتواند اوکراین را به پذیرش یک آتشبس موقت در جبههها متقاعد کند، اما اینکه این روند تا کجا دوام خواهد داشت و آیا به امضای پیمان صلح منجر میشود یا نه، بسیار بعید است.
*** با توجه به این شرایط موجودآیا احتمال عادی سازی روابط روسیه با آمریکا وجود دارد؟
در زمینه عادیسازی روابط، قطعاً گامهایی برداشته خواهد شد. از زمان روی کار آمدن ترامپ، تلاشهایی برای این منظور آغاز شده است؛ از جمله فعال شدن مجدد سفارتخانههای دو کشور. همچنین گفته شده است که احتمال دارد پروازهای مستقیم میان دو کشور دوباره برقرار شود. این روند تا زمانی که ترامپ در قدرت باشد ادامه خواهد داشت و بخشی از تنشهای گذشته در این چارچوب کاهش مییابد.
با این حال، این موضوع بیش از آنکه یک سیاست پایدار آمریکایی باشد، به شخصیت ترامپ وابسته است و احتمالاً در دولتهای بعدی آمریکا چندان پیگیری نشود. در مجموع، روند عادیسازی ادامه پیدا خواهد کرد، اما مسئله اصلی روسیه در پرونده اوکراین نه آمریکا، بلکه اروپاست. اروپاییها موضعی بسیار سرسختتر دارند و روسیه بیش از آنکه به عادیسازی با آمریکا نیاز داشته باشد، به عادیسازی روابط با اروپا نیازمند است. تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد، نمیتوان گفت روسیه به دوران پیش از جنگ بازگشته است. مهمترین مانع نیز تحریمها هستند؛ چرا که تاکنون اروپا دستکم ۱۸ بسته تحریمی علیه روسیه اعمال کرده است. حذف این تحریمها چه از سوی اروپا و چه آمریکا بسیار دشوار خواهد بود و همین امر روند عادیسازی را محدود میکند.
*** با توجه به این گفته شما تکلیف آن ضرب العجلی که ترامپ برای وضع تحریم های ثانویه به خریدارهای محصولات روسیه داده بود چه می شود؟
ترامپ تاکنون چندین بار ضربالاجلها را تغییر داده است. حتی پیش از آخرین ضربالاجل ۱۰ روزه، این دیدار دوجانبه انجام شد. بنابراین بعید است که ضربالاجلها موضوع تعیینکنندهای در روابط فعلی پوتین و ترامپ باشد. باید دید ترامپ نتایج این دیدار را مثبت ارزیابی میکند یا نه. اگر از نظر او دستاوردها رضایتبخش باشد، احتمالاً این ضربالاجلها بهطور کامل فراموش خواهند شد. اما اگر چنین نباشد، طرح او برای اعمال تعرفههای سنگین بر شرکای تجاری روسیه میتواند شرایط را پیچیدهتر کند و حتی کل روند گفتوگو و عادیسازی روابط روسیه و آمریکا را تحت تأثیر قرار دهد.
*** فکر میکنید آقای زلنسکی به این دیدار سه جانبه تن دهد؟
به نظر میرسد اگر ترامپ فشار لازم را وارد کند و روسها نیز آمادگی داشته باشند ـ که تاکنون هم ابراز تمایل کردهاند ـ این اتفاق میتواند بیفتد. در چنین شرایطی برگزاری دیدارهای دوجانبه یا سهجانبه میان روسیه، آمریکا و اوکراین بعید نیست. مشکل اصلی ترامپ در این روند زلنسکی نیست، چرا که او را میتوان متقاعد به همکاری کرد. مسئله اصلی، واکنش و موضعگیری اروپاییها خواهد بود.
۲۱۲/۴۲
