خبر آنلاین – جواد مرشدی: دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده که در تبلیغات انتخاباتی گفته بود اگر پیروز شود می تواند یک روزه جنگ روسیه و اوکراین را متوقف کند پس از ماهها ارتباط با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای دستیابی به توافق و پایان دادن به جنگ در اوکراین، حالا وی را به وقت کشی متهم کرده و گفته : «حدود چهار بار ما فکر میکردیم به توافق رسیدهایم اما هر بار رئیس جمهور روسیه به بمباران اوکراین ادامه داد.»
ترامپ در آخرین واکنش های خود نسبت به جنگ اوکراین دوروز پیش ۵۰ روز به روسیه فرصت داد تا به جنگ در اوکراین پایان دهد ودرغیراین صورت با تحریمهای شدید روبرو خواهد شد. ترامپ حتی تهدید کرد علیه کشورهای دارای ارتباط اقتصادی با روسیه نیز تحریم اعمال می کند.
ترامپ همچنین در چرخشی بزرگ، از برنامه ارسال حجم زیادی سلاح آمریکایی برای اوکراین خبر داد،تسلیحاتی که از طریق ناتو و به هزینه اروپا در اختیار اوکراین قرار خواهند گرفت.
خیرگزاری «یولن» در گفتگو با محمود شوری، کارشناس مسائل بین الملل بویژه حوزه اوراسیا به موضع گیری اخیر ترامپ در مورد روسیه و تغییر سیاست رئیس جمهور ایالات متحده در این خصوص پرداخته است.
*** آیا با ضربالاجل ۵۰ روزه اخیر، شاهد تغییر اساسی در سیاست ترامپ در قبال جنگ اوکراین بودیم؟
آقای ترامپ از زمان بازگشت به قدرت، بارها تلاش کرده از نوعی «کنش کلامی» بهرهبرداری کند؛ از جمله تعیین ضربالاجلها و زمانبندیهایی برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی خود. او پیش از انتخابات بارها تأکید کرده بود که در صورت پیروزی، ظرف ۲۴ ساعت جنگ اوکراین را پایان خواهد داد. اما در عمل، با واقعیتهای پیچیدهتری روبهرو شد و دریافت که دستیابی به صلح در اوکراین به این سادگیها نیست.
*** چرا ترامپ نتوانست مطابق وعدهاش، جنگ اوکراین را در ۲۴ ساعت پایان دهد؟
ترامپ تصور میکرد صرفاً به دلیل موقعیت ریاستجمهوری آمریکا، میتواند در همه مسائل بینالمللی نقش مؤثر و قاطع ایفا کند. با این حال، این تصور در تضاد با پیچیدگیهای ساختاری و ژئوپلیتیکی جنگ اوکراین بود. بسیاری از کارشناسان از ابتدا نیز در تحقق چنین وعدهای تردید داشتند. ریشههای جنگ اوکراین به مسائل عمیقی بازمیگردد که بخش زیادی از آن به راهبردهای بلندمدت روسیه مربوط میشود. برای روسیه، موضوع اوکراین جنبهای هویتی و امنیتی دارد و طبیعتاً دلیلی نمیبیند که از مواضع خود کوتاه بیاید.
در حال حاضر نیز برتری نظامی در میدان جنگ با روسیه است. سیاستهای تحریمی غرب اگرچه فشاری ایجاد کردهاند، اما نتوانستهاند روسیه را وادار به عقبنشینی کنند. در عوض، روسیه توانسته خود را با شرایط جدید تطبیق دهد. کمکهای نظامی غرب به اوکراین هم تأثیر قابل توجهی در تغییر معادلات جنگ نداشته است. از سوی دیگر، غرب نیز به دلیل تعریف «خطوط قرمز» خودش، حاضر به عقبنشینی نیست. در واقع، این جنگ برای غرب به جنگی بین روسیه و ناتو و اروپا تبدیل شده، و پذیرفتن شکست در آن، برایشان دشوار و ناممکن است.
*** به بیمیلی روسیه به کوتاه آمدن اشاره داشتید، بنظر شما تصمیم ترامپ برای ارسال سلاح از طریق ناتو به اوکراین و تهدید تشدید تعرفهها و تعرفههای ثانویه علیه روسیه تا چه اندازه روی عزم روسیه برای ادامه جنگ تاثیرگذارخواهد بود؟
در مورد تعرفهها، باید گفت که تجارت مستقیمی بین روسیه و آمریکا در مقیاس بزرگ وجود ندارد که این تحریمها تأثیر جدی داشته باشد. اما آنچه ترامپ مطرح کرده، تهدید به اعمال تعرفه علیه شرکای تجاری روسیه است؛ کشورهایی نظیر هند، چین، برزیل، آفریقای جنوبی و… این یک ادعای بزرگ و بلندپروازانه است و مشخص نیست چقدر قابلیت اجرایی دارد. کارشناسان اقتصادی در آمریکا بهتر میتوانند درباره میزان تحققپذیری این طرح قضاوت کنند.
در خصوص کمک نظامی، ترامپ سعی میکند هزینه جنگ را بر دوش اروپاییها بیندازد و منافع آن را به آمریکا اختصاص دهد. اما اینکه اروپاییها بیایند سلاح آمریکایی بخرند و در اختیار اوکراین بگذارند، چندان واقعبینانه نیست. حتی اگر هم چنین اتفاقی بیفتد، تأثیر تعیینکنندهای در صحنه نبرد نخواهد داشت.
*** ناتوانی آمریکا در حل فوری مناقشه اوکراین چه تأثیر بلندمدتی بر روابط آمریکا و روسیه، و همچنین بر روابط روسیه و چین خواهد گذاشت؟
ترامپ با شعارهایی چون «صلح از موضع قدرت» و «جنگ تعرفهای» وارد دوره جدید ریاستجمهوری شد و تلاش کرد نشان دهد آمریکا قدرت بلامنازع تعیینکننده در نظام بینالملل است. اما گام به گام، این تصویر فرو ریخت و مشخص شد که او نیز توانایی تحقق آن ادعاها را ندارد.
زبان دیپلماتیک روسیه در مقابل آمریکا قویتر شده و همانطور که خود ترامپ گفته، پوتین «روز خوب صحبت میکند، شب عملیات انجام میدهد». به عبارتی، روسیه تحت تأثیر فشارهای آمریکا قرار نگرفته و مسیر خود را پیش میبرد. اگر ترامپ هم نتواند تغییری در سیاستهای روسیه ایجاد کند، میتوان گفت دیگر هیچ رئیسجمهور آمریکایی نخواهد توانست.
در مورد چین نیز شرایط مشابهی برقرار است. ترامپ از بسیاری از مواضع اولیه خود درباره جنگ تجاری عقبنشینی کرده و اکنون بیشتر به دنبال مدیریت تنشهاست. چینیها نیز با خویشتنداری، منتظر نتایج سیاستهای آمریکا در مناطق دیگر جهان ماندهاند تا از آنها بهرهبرداری کنند.
*** ترامپ همواره به دلیل روابط دوستانه با پوتین در داخل آمریکا تحت فشار قرار داشت، آیا اظهارات اخیر ترامپ نشانهای از تغییر اساسی در رویکرد او نسبت به رئیس جمهور روسیه است؟
بله، اظهارات اخیر ترامپ تفاوت زیادی با مواضع پیشین او دارد. او که پیشتر مدعی بود جنگ اوکراین را با صلح پایان میدهد و تمایلی به حمایت نظامی از اوکراین نداشت، اکنون از ارسال کمکهای نظامی سخن میگوید.
در خصوص پوتین نیز، ترامپ دیگر مانند گذشته با لحن مثبت دربارهاش صحبت نمیکند و میگوید «پوتین خوب حرف میزند اما شبها کار خودش را میکند». این نشان میدهد که او نیز متوجه نوعی عدم صداقت یا دوگانگی در رفتار روسیه شده و شاید دیگر نخواهد صرفاً با زبان نرم با پوتین تعامل داشته باشد. به نظر میرسد ترامپ در حال تطبیق مواضع خود با واقعیتهای ساختاری سیاست بینالملل است.
۲۱۲/۴۲
