غزال زیاری: در سال‌های اخیر، ظهور جزایر زنده پوشیده از نی در بستر خشک‌شده دریاچهٔ نمک بزرگ یوتا در آمریکا به شدت توجه دانشمندان و مردم محلی را به خود جلب کرده است.
بعد از مشاهده چنین پدیده عجیبی، دانشمندان تصمیم به بررسی این موضوع گرفتند و تحقیقات متعددی در این رابطه آغاز شد؛ نتایج پژوهش‌های گسترده دراین رابطه حاکی از آن است که این جزایر حاصل شبکه‌ای عظیم و طبیعی از آبراهه‌های زیرزمینی‌اند که آب شیرین را از اعماق زمین به سطح می‌رسانند. این جریان‌های پنهان باعث ایجاد شرایطی می‌شوند که گیاهان بتوانند در دل شوره‌زار رشد کرده و توده‌های سبزی را پدید آورند.
پیامدهای دردناک خشک شدن دریاچه
این کشف تازه، دریچه‌ای تازه به درک پیچیدگی‌های اکوسیستم دریاچه نمک بزرگ گشوده است؛ اکوسیستمی که هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین و در عین حال شکننده‌ترین زیست‌بوم‌های آمریکا محسوب می‌شود.
دانشمندان از دهه ۱۹۸۰ میلادی تا به امروز افت تدریجی سطح آب این دریاچه را ثبت کرده‌اند و در سال ۲۰۲۲ میلادی بود که سطح آب این دریاچه به پایین‌ترین میزان تاریخی خود رسید. با کاهش سطح آب، شوری آب دریاچه افزایش یافته و همین موضوع منجر به برهم‌خوردن تعادل حیاتی دریاچه و تهدید حیات موجودات وابسته به آن شده است.
از سوی دیگر پیامدهای انسانی این اتفاق هم کم نیستند: با خشک شدن کف دریاچه، رسوبات ریز به گرد و غبار تبدیل شده و در پی وزش باد، به شهرها و روستاهای اطراف نفوذ می‌کنند و بدین ترتیب سلامت ساکنان را به خطر می‌اندازند. از همین رو شناخت منابع آب دریاچه اهمیت ویژه‌ای دارد. چرا که خشک شدن کف دریاچه، ممکن است آثار جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
آنچه مسلم است این است که بخش عمده آب دریاچه از بارش‌ها و رواناب‌های سطحی تأمین می‌شود؛ اما در این میان همیشه نقش آب‌های زیرزمینی مبهم بوده است. از همین رو در فوریه سال ۲۰۲۵، تیمی به سرپرستی بیل جانسون از دانشگاه یوتا و با کمک شرکت Expert Geophysics، با استفاده از ابزارهایی مثل پیزومترهای (نوعی فشارسنج) تو در تو، نشتی سنج، پروفایل‌های شوری و داده‌های ردیاب‌های محیطی به سراغ روش‌های نوین رفتند. آن‌ها با بهره‌گیری از پیمایش‌های الکترومغناطیسی هوایی در منطقه Farmington Bay توانستند تصویری سه‌بعدی از ساختار زیرسطحی دریاچه تهیه کنند.
مخزنی بزرگ در زیر بستر دریاچه!
نتایج این بررسی نشان داد که یک مخزن عظیم آب شیرین زیر بستر دریاچه وجود دارد که احتمالاً تا عمق بیش از سه هزار متر امتداد دارد. در جزایر زنده، هرچه از مرکز جزیره به سمت بیرون حرکت کنیم، آب شورتر می‌شود؛ اما در قلب این جزیره‌ها آب تازه در جریان است.
طبق گفته جانسون، این پدیده نباید به چشم یک منبع جدید برای برداشت آب قلمداد شود؛ چرا که این سامانه بسیار شکننده است و هر گونه دست‌کاری هرچقدر کوچک، احتمالاً پیامدهای زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت. او در این باره یادآوری کرد که این مخزن می‌تواند نقشی حیاتی در کاهش گردوغبار ناشی از خشک شدن دریاچه ایفا کند.
یافته‌های این تیم در کنفرانس معتبر Goldschmidt ۲۰۲۵ ارائه شد و این اقدام گام مهمی در جهت شناخت بهتر و حفاظت از دریاچه نمک بزرگ آمریکا به شمار می‌آید.
منبع: sciencealert
۲۲۷۲۲۷
