رسول جعفریان: مبدع اصطلاح کذایی خلیج عربی جمال عبدالناصر نبود/ نوشته‌ی داخل عبای بحرینی برملا می‌کند

ماهرخ ابراهیم‌پور: بزرگداشت «روز ملی خلیج‌فارس» و رونمایی از ارج‌نامه‌ی دکتر محمدباقر وثوقی با همراهی گروه تاریخ دانشگاه تهران، انتشارات نگارستان اندیشه و انجمن ایرانی تاریخ دوشنبه ۱۰ اردیبهشت در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

دکتر محمدباقر وثوقی، استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران است که روز خلیج‌فارس به پیشنهاد او در تقویم ایرانی جای داده شد. او سال‌ها در زمینه مطالعات تاریخی خلیج‌فارس پژوهش می‌کند. همچنین چندین سال در چین و کره مطالعات ایران‌شناسی را دنبال کرد و در همین زمینه آثاری را به چاپ رساند. مطالعات پژوهشی وثوقی در کتاب‌های زیادی ثبت شده از جمله «اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران» که به عنوان کتاب برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شناخته شد.

جعفریان: عرب‌ها از سال‌ها قبل دنبال مسئله‌ی خلیج عربی بودند

رسول جعفریان، استاد تاریخ دانشگاه تهران طی سخنانی در این مراسم اظهار داشت: من دوستی داشتم که برایم خیلی عزیز بود و به رحمت خدا رفت. روزی در منزلش بودم که به من گفت: پدرم رفیق باقر کاظمی (وزیرخارجه پهلوی اول و دوم در چند کابینه و عضو جبهه ملی) بود. او عبایی را که از یک شیخ بحرینی گرفته بود، به پدرم داد. پدر دوست من فرد متدینی بود که او را دورا دور می‌شناختم. دوستم گفت حالا عبا به من رسیده و من می‌خواهم عبا را به شما بدهم. دوستم عبا را آورد و من فکر کردم. چه زمانی عبا را به پدر دوستم داده بود؟ به نظرم باید قبل از سال ۱۳۳۲ بوده باشد، چون باقر کاظمی در آن موقع آخرین سمت سیاسی را داشت. شاید در دوره رضاشاه و شاید در دهه ۱۳۲۰.

استاد تاریخ دانشگاه تهران عنوان کرد: وقتی عبا را برانداز کردم، پارچه‌ی قشنگ و لطیفی داشت و دارای قیطون‌هایی طلایی، مانند آنچه در عبای شیوخ عرب دیده‌اید. در پشت عبا نوشته شده بود که انتاج شرکت حاج علی بن احمد بوکنعان و اولاد. بالای آن نوشته البحرین الخلیج العربی

رسول جعفریان گفت: این عبا نشان می‌دهد که عرب‌ها از سال‌ها قبل دنبال مسئله خلیج عربی بودند و پارچه‌ای که پشت عبا چسبیده بود تعبیر غلط، نادرست و ساختگی را داشت و با زمان جمال عبدالناصر خیلی فاصله دارد. لذا عرب‌ها از سالها قبل این فعالیت را شروع کرده بودند حتی قبل از تاسیس اتحادیه عرب و پیش از آن‌که جمال عبدالناصر آن تعبیر غلط را درباره خلیج‌فارس به کار ببرد. البته که عبدالناصر در این بازی افتاد و این اصطلاح را علنی کرد. فعلا این عبا دست من است. با یک سند تاریخی که هیچ جا هم نمی‌توان آن را درآورد. چه باید کرد؟ مثلا بروم و بگویم من عبایی دارم که پشت آن نوشته شده خلیج کذا! اگرچه نوشته‌ی ‌پشت عبا نشان می‌دهد که فعالیت‌ها درباره‌ی تغییر نام خلیج‌فارس به پیش از تاسیس اتحادیه عرب و سخنان جمال عبدالناصر برمی‌گردد.

غصه خوردن وثوقی از ضربه به وحدت ملی

حمید احمدی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران‏ گفت: بیش از دو دهه است که با محمدباقر وثوقی آشنایی و ارتباط دارم و از فعالیت‌های پژوهشی او درباره‌ی لار و خلیج فارس اطلاع دارم و این آثار بسیار به لحاظ پژوهشی گران‌سنگ و مهم هستند.

او با اشاره به شحصیت ملی و میهنی وثوقی اظهار کرد: ما با هم درباره‌ی مسائل ملی، قومی و میهنی سخن می‌گوییم و درباره‌ی خرابکاری‌های داخلی علیه وحدت و تمامیت ارضی ایران، دسیسه‌های خارجی و بی‌خردی‌های تصمیم‌گیران داخلی و عوامل نفوذی برای درهم شکستن میراث ملی و فرهنگی‌مان غصه می‌خوریم. بارها با او مشورت کرده‌ایم که درباره‌ی فلان مسئله‌ی‌ قومی و ملی که به ایران ضربه می‌زند، چه باید بکنیم؟ او راهنمایی‌هایی می‌کرد که با توجه به آن سعی می‌کردیم فلان مسئله یا جریان را اصلاح کنیم.

این استاد علوم سیاسی بیان کرد: به یاد دارم در یک مسئله با هم بحث می‌کردیم؛ از حسن حبیبی یاد کرد که تا وقتی زنده بود در سیستم نفوذ داشت و در تلاش بود جلوی چنین خرابکارهایی را که بر اثر بی‌عقلی‌ها و نفوذ علیه وحدت ملی و فرهنگ و تمدن ما انجام می‌شد، بگیرد.

حمید احمدی با اشاره به پژوهش‌های ایران‌شناسی وثوقی در شرق گفت: او در این زمینه با آشنایی که با زبان چینی و کره‌ای دارد پژوهش‌هایی در شرق انجام داد و در همین رابطه به خاطر دارم یک مقاله نوشت که قرار بود به زبان انگلیسی منتشر شود که در آن بر این نظر بود؛ گنگ‌دژی که در شاهنامه آمده و سیاوش آن را در توران ساخته بود، در کره واقع شده است!

۲۵۹۵۷