به گزارش خبرگزاری یولن، سرویس و نگهداری خودرو امری پرهزینه و دردسرساز است. علت اصلی آن نیز به استفاده از مایعات و روان کارهای مختلف در وسایل نقلیه مربوط می‌شود. در بسیاری از موارد، این مایعات چسبان و خطرناک هستند و آنچه باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع شده شبیه بودن ظاهر بسیاری از روان کارها و مایعات خودروها به یکدیگر است هرچند هرکدام از آن‌ها کاربرد ویژه‌ای دارند و قطعاً ترکیب کردنشان با یکدیگر و استفاده از یک روان کار بجای روان کار دیگر تبعات زیادی در پی خواهد داشت.
به نقل از پدال، به‌طور مشابه، روغن موتور و گیربکس نیز جزو عناصر مهم خودروهای درون‌سوز هستند و همانند هر بخش دیگری در وسایل نقلیه، دانستن نقش و محل استفاده از آن‌ها اهمیت زیادی دارد. از طرف دیگر باید تفاوت‌های بین روغن موتور و گیربکس را نیز به خوبی دانست. با اینکه پیشرانه و گیربکس جزو مهم‌ترین قطعات خودروها هستند اما تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند و به همین خاطر سرویس و نگهداری آن‌ها نیز فرق می‌کند. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی و مقایسه روغن موتور و گیربکس خودرو بپردازیم و با اینکه شباهت‌های کلیدی بین آن‌ها وجود دارد اما تفاوت‌های موجود بسیار عمیق‌تر است.
پیشرانه‌های درون‌سوز مجموعه‌ای شگفت‌انگیز هستند که حرکات پیستون و میل‌لنگ را در نهایت به حرکت خودرو بدل می‌کنند. البته کارکرد این قطعات متحرک در کنار یکدیگر باعث ایجاد اصطکاک و گرمای زیادی می‌شود و اینجاست که روغن موتور برای رفع چنین مشکلاتی وارد میدان می‌شود. با اینکه خودروسازان و خریداران به فاکتورهایی همچون پرفورمنس و صفر تا صد خودروی خود افتخار می‌کنند اما واقعیت این است که اگر همه‌چیز به نرمی کار نکند عملکرد خودرو به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. برای حفظ عملکرد صحیح قطعات پیشرانه باید از روغن موتور باکیفیت استفاده کرد. این روان کار در انواع مختلفی تولید می‌شود.
روغن‌های تمام سنتتیک و نیمه سنتتیک به‌طور ویژه ساخته می‌شوند تا دوام بیشتری در مقابل دماهای بالاتر قطعات داشته باشند. این نوع روغن موتور در حقیقت با در نظر گرفتن حداکثر راندمان تولید می‌شود. البته روغن‌های سنتی همچنان طرفداران زیادی دارند و معمولاً با قیمت کمتر در دسترس هستند هرچند باید دانست طول عمر آن‌ها کمتر بوده و باید سریع‌تر تعویض شوند. وظیفه اصلی روغن موتور خودرو روان کاری و کاهش اصطکاک بین قطعات و دور کردن گرما از آن‌هاست.
روغن گیربکس یا واسکازین نیز در روی کاغذ عملکردی مشابه روغن موتور داشته و باعث روان کاری و کاهش اصطکاک بین قطعات گیربکس می‌شود. روغن گیربکس نیز به کاهش دمای قطعات درون این قطعه مهم کمک می‌کند. گیربکس‌های دستی نیازمند روغن مخصوص خود هستند و روغن‌های بکار رفته در گیربکس‌های اتوماتیک تفاوت‌های زیادی با انواع دستی دارند. یکی از تفاوت اصلی این است که روغن‌های اتوماتیک ویسکوزیته کمتری نسبت به گیربکس‌های دستی دارند چراکه علیرغم پیچیدگی بیشتر گیربکس‌های اتوماتیک نسبت به انواع دستی، دمای قطعات گیربکس‌های اتوماتیک معمولاً بالاتر از گیربکس‌های دستی نیست.
در مقایسه روغن موتور و گیربکس باید به این نکته اشاره کرد که روغن گیربکس در نسخه‌های گوناگون و خاص‌تری تولید می‌شود و برای هر نوع گیربکس باید از روغن مخصوصی استفاده کرد. به‌طور مثال روغن گیربکس ضریب متغیر وجود دارد که به‌طور خاص برای گیربکس‌های CVT تولید شده است. چنین گیربکس‌هایی فاقد دنده‌های سنتی هستند و از تسمه و سیستم متشکل از دو پولی برای انتقال قدرت پیشرانه به چرخ‌ها استفاده می‌کنند. اگرچه چنین گیربکسی راندمان کلی را بالا می‌برد اما می‌تواند اصطکاک و گرمای بیشتری تولید کند و بنابراین روغن گیربکس CVT ویسکوزیته بیشتری نسبت به روغن گیربکس اتوماتیک استاندارد دارد.
چرا نمی‌تواند روغن موتور و گیربکس را بجای یکدیگر استفاده کرد؟ اگرچه هر دو روغن وظایف مشابهی دارند اما تفاوت‌های کوچک ولی مهمی بین آن‌ها وجود دارد. یکی از مهم‌ترین خواص روغن موتور این است که نه تنها در مقابل دمای بالا مقاومت می‌کند بلکه به تنظیم دمای قطعات نیز کمک خواهد کرد. قطعات فلزی و به ویژه انواع بکار رفته در خودروهای درون‌سوز می‌توانند بسیار داغ شوند و گرمای بیش از حد باعث آسیب دیدن آن‌ها خواهد شد. پیشرانه‌های درون‌سوز اصولاً به سیستم خنک کاری مایع متکی هستند تا گرما را در حد بهینه نگه دارد. روغن موتور نیز به این کار کمک می‌کند. روغن موتور از گرم‌ترین بخش‌های پیشرانه عبور کرده و علاوه بر روان کاری باعث کاهش دمای قطعات نیز می‌شود. ویسکوزیته روغن یکی از عوامل تحقق این هدف است و باید دانست روغن موتور آستانه تحمل گرمای بیشتری نسبت به روغن گیربکس دارد. کم یا زیاد بودن روغن موتور و گیربکس می‌تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد این قطعات و داغ شدنشان شود. به همین خاطر باید روغن موتور و گیربکس را فقط با توجه به نوع خودرو و مشخصات آن استفاده کرد.
البته گاهی اوقات به سختی می‌توان با نگاه کردن به ظاهر روغن موتور و گیربکس آن‌ها را از یکدیگر تشخیص داد. اگر در زیر خودرو روغن دیده شود شاید تشخیص آن سخت باشد. خوشبختانه روغن موتور و گیربکس از نظر رنگ متفاوت هستند. همان‌طور که می‌دانید اکثر خودروهای موجود در آمریکا از گیربکس اتوماتیک استفاده می‌کنند. روغن گیربکس این خودروها معمولاً تیره و قرمز رنگ است و هرچقدر از عمر روغن گذشته باشد رنگ آن قهوه‌ای خواهد شد. روغن موتور نیز معمولاً به رنگ قهوه‌ای روشن است و آن هم با گذشت زمان تیره‌تر می‌شود. شرکت‌های سازنده معمولاً رنگ‌های متمایزی را به روغن گیربکس اضافه می‌کنند تا تشخیص آن آسان‌تر باشد. همین تفاوت رنگ یکی از فاکتورهای مهم در مقایسه روغن موتور و گیربکس است.
اما طول عمر روغن موتور بیشتر است یا روغن گیربکس؟ به‌طورکلی روغن موتور سریع‌تر تعویض می‌شود. بسته به نوع خودرو، سبک رانندگی و منطقه مورد استفاده، توصیه می‌شود روغن موتور بین ۴ تا ۶ هزار کیلومتر تعویض شود اما روغن گیربکس طول عمر بیشتری داشته و توصیه می‌شود آن را بین ۵۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر (گیربکس دستی) تعویض کنید. البته برای اطمینان از این قضیه حتماً به دفترچه راهنمای خودروی خود مراجعه نمایید.
۵۸۳۲۲
