یولن – این رویداد که عناصر نمادین آن برجسته بود و شامل اعداد طلایی و غول‌پیکر ۱۹۴۵ و ۲۰۲۵ در میدان تیان‌آنمن جهت یادآوری ۸۰ سالی که از پایان جنگ جهانی دوم و تسلیم ژاپن گذشته می‌شد، صرفاً یک مراسم تشریفاتی نبود؛ بلکه به مثابه بیانیه‌ای سیاسی و راهبردی، نشان داد که حزب کمونیست چین چگونه از ترکیب حافظه تاریخی، مشروعیت سیاسی و فناوری نظامی برای بازتعریف جایگاه خود در جهان بهره می‌گیرد.
تاریخ به‌عنوان منبع مشروعیت
چین روایت ویژه‌ای از جنگ جهانی دوم دارد: ملتی که با وجود فقر و ضعف، در کنار متفقین ایستاد و به شکست فاشیسم کمک کرد. پکن با یادآوری این روایت، تلاش می‌کند جایگاه خود را در تاریخ جهانی تثبیت و مشروعیت سیاسی حزب کمونیست را تقویت کند.
البته نگاه چین به تاریخ جنگ همواره ثابت نبوده است. از زمان پایان جنگ جهانی دوم تا سال ۲۰۱۲ حاکمان چین تمرکز ویژه‌ای بر تاریخ جنگ نداشتند، این نگاه حتی پس از اصلاحات اقتصادی سال ۱۹۷۸ نیز تغییری نکرد.
اما از سال ۲۰۱۲ و پس از رهبری شی جین پینگ تاریخ جنگ اهمیت بیشتری یافت. او که در حال پیشبرد چین به سمت یک کشور قدرتمند جهانی بود در سال ۲۰۱۴، روز سوم سپتامبر را به عنوان “روز بزرگداشت پیروزی” تعیین کرد و یک سال بعد، در هفتادمین سالگرد، اولین رژه نظامی خود را در این روز برگزار کرد. چینی‌ها شکست ژاپن را به عنوان نقطه عطفی که ملت چین را از بحران عمیق، به سوی تجدید حیات بزرگ متحول کرد یاد می‌کنند. روایتی که تاریخ را به عنوان ابزاری برای مشروعیت بخشیدن به حکومت حزب و رهبری شی جین پینگ به کار می‌گیرد و قدرت نظامی کنونی چین را به عنوان تضمین‌کننده کرامت ملی و اثبات اینکه این کشور دیگر تحت زورگویی قرار نمی‌گیرد نمایش می‌دهد.
در همین راستا و در رژه فوق الذکر، شی جین پینگ در سخنرانی خود تأکید کرد: “احیای ملت چین، توقف ناپذیر است”. این جمله به روشنی پیوند گذشته و حال را نشان داد: همان‌گونه که پیروزی بر ژاپن نشانۀ پایان “قرن تحقیر” بود، امروز ارتش آزادی‌بخش خلق (ارتش چین) تضمین می‌کند که چنین وضعیتی تکرار نخواهد شد و مسیر آنها رو به پیشرفت است.
مرکز ثقل رژه فوق، معرفی نسل تازه‌ای از موشک‌های بالستیک و مافوق صوت بود.
• DF-5C با قابلیت حمل ۱۲ کلاهک هسته‌ای، نماد ارتقای بازدارندگی استراتژیک چین.
• DF-26D که به “قاتل گوآم” مشهور شده، تهدیدی مستقیم برای پایگاه‌های آمریکا در اقیانوس آرام است.
• موشک‌های مافوق صوت YJ-21 نیز برای مقابله با ناوهای هواپیمابر طراحی شده‌اند.
این تسلیحات نشان می‌دهند که چین به جای رقابت سنتی در تعداد کشتی‌ها و هواپیماها، به دنبال ایجاد یک چتر بازدارندگی نامتقارن است، چتری که هزینه‌های هرگونه اقدام نظامی آمریکا در منطقه را بالا می‌برد.
جنگ اوکراین ثابت کرد که پهپادها می‌توانند موازنه میدان نبرد را تغییر دهند و چین نیز این درس را جدی گرفته است. در رژه پکن، صدها پهپاد رزمی پنهانکار، انتحاری و شناسایی به نمایش درآمدند.
همزمان، پکن “سه‌گانه ضدپهپادی” خود را معرفی کرد:
• موشک‌های رهگیر کوتاه برد.
• سلاح‌های لیزری با توان انهدام اهداف هوایی.
• سامانه‌های مایکروویوی برای از کار انداختن دسته‌های پهپادی.
این ترکیب، نشانه‌ای از تلاش چین برای بازطراحی قواعد جنگ‌های آینده است.
چین علاوه بر موشک‌ها و پهپادها، نسل جدیدی از تجهیزات نوین را نیز رونمایی کرد:
• تانک‌های Type-99A با سامانه‌های زرهی و ارتباطی پیشرفته.
• جنگنده‌های نسل پنجم J-20 و J-35 با قابلیت پرواز پنهانکار.
• زیردریایی‌های بدون سرنشین برای عملیات طولانی‌مدت در اعماق دریا.
• و حتی ربات‌های چهارپا موسوم به گرگ‌های رباتیک که در عملیات‌های زمینی آزمایش می‌شوند.
این نمایش‌ها بیش از آنکه صرفاً جنبه نمایشی داشته باشند، حامل این پیام بودند که ارتش چین در حال حرکت به سمت تلفیق فناوری‌های نوین با توان رزمی کلاسیک است.
یکی از بخش‌های نمادین رژه، نمایش تصاویری از رژه ۱۹۴۹ در کنار رژه امروز بود. مقایسه سربازان ساده‌پوش آن زمان با ارتش مجهز امروز، روایتی عینی از “تجدید حیات بزرگ ملت چین” بود، پروژه‌ای که شی جین پینگ آن را مأموریت تاریخی حزب کمونیست می‌داند.
پیام‌های داخلی و خارجی
پیام رژه برای داخل روشن بود: “دولت حاکم چین، حافظ افتخار تاریخی و تضمین‌کننده آینده‌ای امن است”. این پیام انسجام اجتماعی را تقویت و مشروعیت سیاسی حاکمیت را بازتولید می‌کند.
پیام خارجی اما پیچیده‌تر است. شی جین پینگ در این مراسم با بیان اینکه “امروز بشریت دوباره با انتخاب صلح یا جنگ، گفتگو یا رویارویی، و نتایج برد برد یا بازی‌های با حاصل جمع صفر مواجه است”، به آمریکا و متحدانش هشدار داد که دوران برتری مطلق واشنگتن در آسیا پایان یافته است. در عین حال، به کشورهای غیر غربی و در حال توسعه نیز این سیگنال را ارسال کرد که پکن نه تنها یک قدرت اقتصادی، بلکه یک قدرت نظامی قابل اتکا است.
در مجموع می‌توان چنین ادعا کرد که رژه ۲۰۲۵ پکن فراتر از یک نمایش نظامی، تاریخ را به ابزاری برای مشروعیت‌بخشی داخلی تبدیل کرد، دکترین نظامی جدید چین را که بر پایه بازدارندگی فناورانه و نامتقارن سازماندهی شده آشکار ساخت و آینده جنگ را با تأکید بر پهپادها، هوش مصنوعی و سلاح‌های نوین ترسیم نمود.
به بیان دیگر، این رژه یک بیانیه راهبردی بود: چین نشان داد که نه تنها از گذشته آموخته، بلکه برای آینده‌ای آماده است که در آن می‌تواند موازنه قوا در آسیا و جهان را تغییر دهد.
۳۱۵/۴۲
