به گزارش یولن و به نقل از مرکز آمار ایران، براساس آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ۱۴۰۰ در سه ماهه اول سال ۱۴۰۴ به رقم ۲۴۲۷ هزار میلیارد تومان با نفت و ۱۸۰۶ هزار میلیارد تومان بدون احتساب نفت رسیده است.
این در حالی است که رقم مذکور در سه ماهه نخست سال گذشته با نفت ۲۴۳۰ هزار میلیارد تومان و بدون نفت ۱۸۴۱ هزار میلیارد تومان بوده که نشان از رشد -۰.۱ درصدی محصول ناخالص داخلی نفت (به قیمت پایه) و -۰.۴ درصدی محصول ناخالص داخلی بدون در سه ماهه اول امسال دارد.
محاسبات مرکز آمار نشان می‌دهد که رشته فعالیتهای گروه کشاورزی -۲.۷ درصد، گروه صنایع و معادل -۰.۳ درصد و فعالیت گروه خدمات نیم درصد نسبت به بهار پارسال رشد کردند. در زیر مجموعه گروه صنایع و معادن، بخش نفت و گاز طبیعی ۰.۸ درصد، معادن ۲.۳ درصد، صنعت -۱.۷ درصد، تامین آب و برق -۱۱.۸ درصد و گروه ساختمان ۰.۴ درصد بوده است. رشد منفی بخش صنعت و رشد منفی دو رقمی گروه تامین آب و برق جزو نگران کننده ترین شاخص‌های رشد اقتصادی در بهار امسال بوده‌اند.
در روش هزینه یا مخارج، تولید ناخالص داخلی از مجموع اجزای تقاضای نهایی حاصل می‌شود. اجزای تقاضای نهایی به پنج سرفصل مصرف نهایی خصوصی، مصرف نهایی دولت، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، خالص صادرات و تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری تفکیک می‌شود.
بررسی روند رشد اجرای تقاضای نهایی در سه ماهه نخست امسال نسبت به سه ماهه اول سال گذشته نشان می‌دهد هزینه مصرف نهایی خصوصی معادل ۱.۱ درصد کاهش، هزینه مصرف نهایی دولت ۲.۵ درصد افزایش، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ۱.۹ درصد کاهش، صادرات کالا و خدمات ۴.۹ درصد کاهش و واردات کالا و خدمات هم معادل -۱۱.۸ درصد کاهش یافته‌اند.
بازگشت به رشد منفی پس از ۴سال
بدون تردید مهمترین نکته گزارش اخیر در منفی شدن دوباره رشد اقتصادی ایران است. این امر نشان می‌هد پس از بهار ۱۴۰۰ و گذشت چهار سال دوباره نرخ رشد اقتصادی منفی شده و رکود بر اقتصاد حاکم شده است. گفتنی است نرخ رشد تولید در فصل بهار سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ همواره مثبت بوده و حتی در بهار ۱۴۰۰ که آخرین فصل دولت روحانی بود به نرخ ۸.۳ درصد هم رسید.
در آن زمان بخش بزرگی از کارشناسان معتقد بودند به دلیل تغییر دولت در ایالات متحده و روی کار آمدن دولت بایدن و همچنین کنترل کرونا در عمل رکود و شوک حاصل از تحریم و کرونا تخلیه شده بود و به همین دلیل یک رشد اقتصادی بزرگ به دست آمد. البته بایدن پس از اینکه سکان کاخ سفید را به دست گرفت به سرعت سیاست «فشار حداکثری» را کنار گذشت و همین سبب شد تا فروش نفت ایران که به کمتر از ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود با افزایش چشمگیر به حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه افزایش یابد. به همین دلیل وقتی به وضعیت نرخ رشد اقتصادی در سالهای گذشته می‌نگریم، نقش رشد نفت بر کل رشد اقتصادی بسیار محسوس است. هر چند اگر نرخ رشد را بدون احتساب درآمدهای نفتی هم محاسبه کنیم باز تا بهار امسال نرخ رشد منفی تجربه نشده بود.
با توجه به جنگ ۱۲ روزه اخیر و احتمال اجرای مکانیسم ماشه باید منتظر اقدامات سیاستگذار بود. چنانچه انفعال بر نظام تصمیم‌گیری حاکم باشد احتمال تداوم و تشدید رشد منفی در ادامه سال جاری وجود دارد.
۲۲۳۲۲۹
