یولن – در هفتههای اخیر نبرد نیابی میان عربستان سعودی و امارات متحده عربی در دو جبهه سودان و یمن به شدت مورد توجه قرار گرفتهاست.
پیشروی نیروهای جداییطلب «شورای انتقالی جنوب» در استانهای المهره و حضرالموت یمن تحت حمایت امارات متحده عربی به شدت با واکنش عربستان سعودی مواجه شد. محمد الفرح، از مقامهای ارشد انصارالله یمن در واکنش به این درگیریها گفت: «رخدادهای حضرموت و المهره، تصادفی نیست، بلکه نشانگر توطئه ای از طرف عربستان و امارات است.ما انقلاب نکردیم تا یک قیمومیت را با قیمومیت دیگری عوض کنیم و تحت مدیریت ابوظبی یا ریاض قرار بگیریم.»
داود غرایاق زندی، استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که در مورد اختلافها میان عربستان سعودی و امارات متحده عربی مبالغه میشود و این دو کشور در اهداف استراتژیک خود در منطقه با یکدیگر هماهنگ هستند.
در ادامه متن کامل گفت و گوی «یولن» را با داود غرایاق زندی، استاد علوم سیاسی، را بخوانید:
*** چرا در ماههای اخیر تنشها میان متحدان امارات متحده عربی و عربستان سعودی در یمن و سودان تشدید شدهاست؟
کنشگری میان عربستان و امارات در یمن و سودان را شاید بتوان در قالب چند سناریو تعریف کرد: نخست این که عربستان سعی دارد که در سطح سیاسی و منطقهای فعالیت بیشتری داشته باشد و امارات درصدد بهرهگیری از تحولات میدانی در منطقه است. همچنان که غیر از دو استان حضر موت و المهره در دیگر مواضع غیرحوثیها، اماراتیها نقش بیشتری دارند. سناریو دوم این میتواند باشد که با تهدید به تقسیم دوباره یمن به حوثیها از طرف امارات زمینه یکدستی و انسجام داخلی در یمن تحت نظارت دولت منتخب مردمی قبلی فراهم سازند. بر این اساس، اقدام امارات در تحریک شورای انتقالی جنوب در دو شهر حضر موت و المهره در این راستا تصور میشود و علیرغم رویکرد متفاوت عربستان و امارات، این یک روال هدفمند و هماهنگ است. سناریوی سوم ممکن است با چراغ سبز آمریکا و اسراییل برای گسترش تحرک در منطقه و بهویژه یمن باشد تا زمینه نفوذ ایران را با بحرانی کردن این کشور و انتساب آن به حوثیها و ایران دنبال شود.
هر سه این سناریوها محتمل است ولی هنوز به طور قطع نمی توان گفت کدام سناریو بیشترین احتمال را دارد.
*** آیا این تحولات به معنای شکست ائتلاف چندین ساله میان امارات متحده عربی و عربستان سعودی است؟
به نظرم بین امارات و عربستان اختلاف جدی وجود ندارد و حتی اگر تصور شود که اختلافی هم هست، منجر به جدایی دو کشور از هم و یا انعکاس عمومی نخواهد داشت. به نظرم شورای همکاری خلیج فارس سعی دارد رویکرد واحدی در درون خود داشته باشد. موضع این شورا در قبال جزایر ایرانی نشان می دهد که یکی از اهداف امارات در یمن به چالش کشیدن ایران در منطقه است و در این زمینه تلاش این است که عربستان سعودی درگیری مستقیم با ایران و ترکیه نداشته باشد.
*** نقش روابط نزدیک اسرائیل و امارات متحده عربی را در تحولات اخیر تا چه اندازه مهم میدانید؟
درگیری سه طرف شورای انتقالی جنوب به طرفداری امارات، شورای سپر وطن به رهبری عربستان در کنار حوثیها به نفع اسراییل خواهد بود. در حالی که نتانیاهو در حال سفر به واشنگتن در ۸ دی ماه است تا در مورد غزه به توافق برسد، خلع سلاح غزه و یمن برای تداوم وضعیت غزه بسیار ضروری است.
*** تشکیل ائتلافهای جدید در خاورمیانه و نزدیک شدن احتمالی عربستان سعودی به محور قطر–ترکیه تا چه اندازه میتواند بر روابط ایران و عربستان تاثیرگذار باشد؟
اگر این فرض درست باشد که عربستان قصد ندارد به طور آشکار رابطه خود را با ایران به هم زند، در آینده ممکن است به واسطه کاهش موقعیت حوثیها در یمن تحت تأثیر قرار گیرد. ورورد عربستان در این جریان به نوعی در راستای وحدت سرزمینی یمن است و این امر باعث بهبود جایگاه این کشور در یمن و منطقه خواهد شد. در واقع، کارکرد امارات تنها برای فشار بر حوثیها برای ایجاد وحدت سرزمین دوباره یمن است و هر کس که مخالف این وضعیت باشد، مشروعیت خود را از دست خواهد داد.
حال آیا ایران تمایل دارد که در مورد یمن به یک توافق با عربستان دست پیدا کند؟ اگر اینطور است حملات حوثیها به اسراییل متوقف خواهد شد. اگر این توافق صورت نگیرد، شرایط به نفع حوثیها نخواهد بود. شاید زمان برای توافق بین ایران و عربستان در سراسر منطقه برای ایجاد اتحاد منطقهای همراه با ترکیه در قبال اسراییل فرا رسیده باشد.
۳۱۲/۴۲
