در جنوب بالیکسیر در غرب ترکیه، رژیم زمین‌ساختی کششی، به‌ویژه در امتداد گسل‌های با روند شرقی-غربی، بخشی از یک منطقه بزرگ‌تر از تغییر شکل کششی است که بر غرب آناتولی و دریای اژه حاکم است و با پهنه برخورد ورقه آفریقا در امتداد قوس هلنی هدایت می‌شود. منطقه گسلی سیندرگی که در زلزله ۱۰ اوت ۲۰۲۵ با زمین‌لرزه‌ای به بزرگای ۶٫۱ رخدادی جدید نشان داد، با گسلش نرمال و رژیم زمین‌ساختی کششی مشخص می‌شود و در پهنه گسلی هاوران-بالیکسیر با حرکت امتدادلغز راست‌گرد و تشکیل حوضه‌هایی مانند حوضه ادرمیت مرتبط است. رژیم تنش غالب با امتداد شمال‌شرقی-جنوب‌غربی، با سازوکار ژرفی زلزله ۱۰ اوت ۲۰۲۵ و زمین‌ساخت کششی کلی آناتولی غربی سازگار است.
گسل چپ‌گرد آناتولی شرقی و گسل راست‌گرد آناتولی شمالی، منابع اصلی زمین‌لرزه‌های بزرگ در ترکیه هستند و در کنار هم باعث حرکت بلوک آناتولی به سمت غرب در پاسخ به برخورد ورقه عربی با اوراسیا در امتداد گودال دریای اژه می‌شوند. شاخه شمالی گسل آناتولی شمالی، زمین‌لرزه‌های ازمیت (Mw ۷.۴) و دوزجه (Mw ۷.۲) را در سال ۱۹۹۹ ایجاد کرد که از افتادگی ساپانجا-کوجائلی عبور کرده و وارد دریای مرمره می‌شود. شاخه جنوبی، زمین‌لرزه ینیس ۱۹۷۲ با بزرگای ۷٫۲ را ایجاد کرد که با گسل‌های امتدادلغز راست‌گرد بین دریای ایزنیک و دریای اژه در امتداد منطقه مرمره جنوبی شناخته می‌شود. نرخ لغزش روی گسل شمال آناتولی در منطقه مرمره حدود ۲۰ تا ۲۵ میلی‌متر در سال است که در شاخه جنوبی حدود ۵ تا ۷ میلی‌متر در سال و در شاخه شمالی حدود ۱۷ میلی‌متر در سال است.
سازمان مدیریت بحران و فوریت‌های ترکیه (AFAD) اعلام کرد که زلزله ۱۰ اوت ۲۰۲۵ با بزرگای ۶٫۱ و ژرفای ۱۱ کیلومتر رخ داده و تخمین زده شد که حدود ۳۲ میلیون نفر این زلزله را احساس کرده‌اند، از جمله ۲۲۸٬۰۰۰ نفر که ممکن است لرزش «قوی» تا «شدید» را تجربه کرده باشند. شدیدترین لرزش در گولجوک، بیگادیچ و سیندرگی گزارش شده است.
کانون زمین‌لرزه در ۱۱ کیلومتری جنوب‌غربی بیگادیچ (با جمعیت ۱۵٬۲۴۲ نفر)، ۱۲ کیلومتری شمال‌غربی سیندرگی (با جمعیت ۱۰٬۹۰۷ نفر) و ۴۸ کیلومتری جنوب‌شرقی بالیکسیر (با جمعیت ۲۳۸٬۰۰۰ نفر) واقع است. جمعیت این منطقه در بناهایی زندگی می‌کنند که ترکیبی از سازه‌های آسیب‌پذیر و مقاوم در برابر زلزله هستند. انواع غالب ساختمان‌های آسیب‌پذیر، سازه‌های خشتی، سنگی و بلوکی هستند. در شهرک مجاور گولجوک، چندین خانه فرو ریخته و مناره مسجد محلی نیز ویران شده است.
سازمان مدیریت بحران و فوریت‌های پزشکی ترکیه (AFAD) از ساکنان خواسته است که وارد ساختمان‌های آسیب‌دیده نشوند. این منطقه پس از زلزله اصلی، پس‌لرزه‌های شدیدی را تجربه کرده که بزرگ‌ترین آن‌ها به بزرگای ۴٫۶ رسیده است. در ۱۲ ساعت اول پس از رخداد، حدود ۲۷۰ پس‌لرزه با بزرگای بیش از ۳ ثبت شد.
در گذشته، همین منطقه شاهد زلزله‌هایی مانند زلزله بالیکسیر در سال ۱۸۹۸ (با بزرگای ۷) با حدود ۵۰۰ کشته و ویرانی تقریباً کل شهر، زلزله آیوالیک در سال ۱۹۱۹ (با بزرگای ۷) با حدود ۳٬۰۰۰ کشته، زلزله خلیج ادرمیت-آیواجیک در سال ۱۹۴۴ (با بزرگای ۶٫۷) که باعث مرگ ۷۳ نفر و ایجاد سونامی محلی شد، و زلزله ینیس-گونن در سال ۱۹۵۳ (با بزرگای ۷٫۵) با بیش از ۱٬۰۰۰ کشته بوده است.
مطالعات دیرینه‌لرزه‌شناسی نشان می‌دهد که سیستم‌های گسلی محلی مانند منطقه گسل هاوران-بالیکسیر قادر به ایجاد زلزله‌هایی تا بزرگای ۷٫۲ هستند، با فواصل بازگشت تخمینی ۱٬۰۰۰ تا ۲٬۰۰۰ سال. برخی از قطعات این گسل ممکن است در حال حاضر نشان‌دهنده قفل‌شدگی و نبود لرزه‌ای باشند.
*زمین‌شناس و استاد پژوهشکده بین‌المللی زلزله‌شناسی
۴۷۲۳۲
