جواد مرشدی: بیش از نیم قرن از روابط دیپلماتیک ایران و عمان می گذرد ،روابطی که با روی کار آمدن سلطان قابوس و نامه وی به شاه ایران کلید خورد. بعد از انقلاب هم این کشور در طول چهل سال گذشته بجز سه سال ابتدایی انقلاب همواره روابط خوبی با ایران داشته و در وقایع و بحران های مختلف بین ایران و کشورهای غربی به عنوان میانجی عمل کرده است.
آنچنانکه در دوران دفاع مقدس این کشور با حفظ روابط دیپلماتیک خود با دو طرف از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد برای پایان دادن به جنگ حمایت کرد. همچنین در طول جنگ ایران و عراق مذاکرات مخفی آتش‌بس بین دو طرف متخاصم در مسقط برگزار شد. علاوه بر این، پس از جنگ، عمان با وساطت بین ایران و عربستان سعودی مذاکرات برای برقراری روابط دیپلماتیک بین این دو کشور و همچنین ایران و انگلستان را انجام داد.
اولین دور مذاکرات هسته ای نیز در مسقط برگزار شد و در آبان ۱۳۹۳ محمد جواد ظریف که برای مذاکرات هسته‌ای با کشورهای ۵+۱ به عمان رفته بود گفت که عمان در شروع روند مذاکرات هسته‌ای نقش داشته و در ادامه روند مذاکرات نیز می‌تواند نقش خود را ایفا کند.
حالا دور دوم گفتگوهای غیر مستقیم ایران و آمریکا نیز با میانجی گری “بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان” در مسقط و رُم آغاز شده و ظاهرا این عمان است که تاریخ و زمان گفتگو ها را معین می کند.
تاریخچه سفر روسای جمهور ایران به عمان را خاتمی کلید زد و حالا مسعود پزشکیان بعنوان پنجمین رئیس جمهوری که به عمان می رود در حالی راهی مسقط شد که برخی از کارشناسان این سفر را مربوط به مذاکرات ایران و آمریکا می‌دانند.
خبرگزاری “یولن“در گفتگو با حسین نوش‌آبادی سفیر پیشین ایران در عمان به بررسی ابعاد این سفر پرداخته است.
اهداف اصلی سفر رئیس جمهور به عمان چه بوده و چه نتایجی از آن انتظار می‌رود؟
سفر رئیس جمهور به عمان، به‌عنوان پنجمین رئیس‌جمهور ایران پس از انقلاب که به این کشور سفر می‌کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سفر، با توجه به شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی کنونی، بسیار مورد توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای داخلی و خارجی قرار گرفته است.
ما با کشور عمان روابط دوجانبه گسترده و دیرینه‌ای داریم. این سفر می‌تواند نقش مهمی در تعمیق روابط دوستانه و برادرانه ایفا کند؛ همان‌طور که چهار رئیس‌جمهور پیشین نیز هر یک در توسعه مناسبات میان دو کشور نقش مؤثری داشته‌اند. روابط ایران و عمان، روابطی راهبردی و استراتژیک است، و بدون تردید سفر آقای رئیس‌جمهور می‌تواند در گسترش همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دوجانبه بسیار مؤثر واقع شود.
این سفر همچنین فرصتی مناسب برای مشورت و رایزنی در خصوص موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی است و می‌تواند نقطه‌عطفی در تعمیق روابط دو کشور به شمار آید؛ به‌ویژه که پس از این سفر، شاهد تحکیم بیشتر همکاری‌های دوجانبه و تقویت روابط سیاسی خواهیم بود.
چه توافقات یا همکاری‌هایی در جریان این سفر برنامه‌ریزی شده است؟
خوشبختانه، در گذشته توافقات خوبی میان ایران و عمان شکل گرفته است. از جمله این توافقات، تشکیل “کمیته راهبردی ایران و عمان” بوده که می‌تواند در حوزه‌های منطقه‌ای و حتی بین‌المللی مؤثر واقع شود. همچنین، کمیته‌های مشترک اقتصادی، دفاعی-امنیتی، علمی، فرهنگی و قضایی میان دو کشور برقرار است که لازم است فعال‌تر شوند. حضور آقای دکتر پزشکیان در عمان می‌تواند زمینه‌ساز اجرای توافقات و مصوبات پیشین باشد.
نقش عمان در سیاست‌های منطقه‌ای ایران چیست و این سفر چه تأثیری در این زمینه دارد؟
همان‌طور که می‌دانید، عمان رویکردی مثبت، میانجی‌گرانه و خیرخواهانه در منطقه داشته و از سیاست‌های تنش‌زدا حمایت می‌کند. تلاش‌های دیپلماتیکی که در سال‌های گذشته آغاز شده‌اند، همچنان ادامه دارند. شخصاً در دوران مأموریتم به‌عنوان سفیر ایران در عمان (اواخر دهه ۱۳۸۰ و اوایل ۱۳۹۰)، شاهد تلاش‌های مستمری در زمینه میانجی‌گری و تنش‌زدایی بودم. اولین دور مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا نیز در همان سال‌ها با میزبانی عمان در مسقط برگزار شد.
اکنون نیز عمانی‌ها تنها میانجی فعال بین ایران و آمریکا هستند که تلاش می‌کنند مذاکرات را به نتیجه برسانند و تحریم‌ها کاهش یابند. ما از نزدیک شاهد حسن نیت و تلاش‌های مخلصانه آن‌ها در جهت کاهش تنش‌های منطقه‌ای بوده‌ایم. این سیاست، که بر همگرایی کشورهای منطقه تأکید دارد، ظرفیت بزرگی است که اکنون باید از آن بهره‌برداری کنیم.
افزون بر آن، ایران و عمان در مدیریت تنگه راهبردی هرمز همکاری نزدیکی دارند. این آبراه یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مسیرهای کشتیرانی در جهان است و تأمین امنیت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خلیج فارس و دریای عمان، ضرورت دارد که همکاری‌های دفاعی و امنیتی دو کشور نیز تقویت شود.
آیا این سفر می‌تواند به بهبود مناسبات اقتصادی و تجاری بین دو کشور کمک کند؟
همان‌طور که اشاره کردم، حوزه‌های همکاری ما با عمان بسیار گسترده‌اند. توافقات اقتصادی قابل‌توجهی، به‌ویژه در بخش تجارت، میان دو کشور برقرار است که عمدتاً در قالب همان کمیته‌های اقتصادی طراحی شده‌اند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که این توافقات وارد فاز اجرایی شوند. سفر آقای رئیس‌جمهور می‌تواند محرکی مهم برای فعال‌سازی و عملیاتی‌سازی این توافقات باشد.
رهبر معظم انقلاب نیز در دو سال گذشته، ضمن اشاره به روابط با عمان، تأکید کرده‌اند که تصمیمات خوبی در این زمینه اتخاذ شده، اما برای تحقق نتایج آن‌ها، نیاز به پیگیری و اجرای مؤثر داریم.
در مقایسه با سفرهای قبلی مقامات ایرانی به عمان، این سفر چه تفاوت‌هایی دارد؟
سفر آقای دکتر پزشکیان نسبت به سفرهای روسای جمهور پیشین (آقایان خاتمی در سال ۱۳۸۱، احمدی‌نژاد، روحانی و رئیسی) از حساسیت بیشتری برخوردار است. شرایط فعلی شامل افزایش فشارهای بین‌المللی، تشدید تحریم‌های ظالمانه، تهدیدات مستمر برخی رژیم‌ها از جمله رژیم صهیونیستی، و همچنین فشارهای وارد بر جبهه مقاومت است. در کنار این تحولات، ما نیز وارد مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا شده‌ایم.
در چنین شرایطی، هماهنگ‌سازی و همگرایی کشورهای اسلامی و عربی ضرورت بیشتری پیدا کرده است. اصول همیشگی ما در سیاست خارجی، از جمله اولویت‌بخشی به روابط با همسایگان، بیش از پیش اهمیت یافته است. اکنون نیاز داریم روابط خود را با کشورهای منطقه، به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی، دفاعی و نظامی، گسترش دهیم تا بتوانیم به‌طور جمعی امنیت منطقه را تضمین کنیم.
همگرایی اخیر ایران با کشورهای عربی و گشایش‌های دیپلماتیک، بستر مناسبی برای اعتمادسازی و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای ایجاد کرده است. در همین راستا، روابط نزدیک ایران و عمان می‌تواند به‌عنوان الگویی موفق برای سایر کشورهای منطقه نیز مطرح شود.
212
