دکتر سام زراعتیاننژاد دوانی با انتشار نخستین بخش از ویدیوی سهگانهی خود با محوریت «اهدای عضو، فرآیند پیوند و زندگی پس از پیوند»، تلاش کرده است تا زوایای علمی، فنی و انسانی این مسیر حساس را برای عموم و جامعه پزشکی به تصویر بکشد. او در این مجموعه، نهتنها بیماران و خانوادهها، بلکه پزشکان متخصص و فوقتخصص را نیز مخاطب قرار داده است.
وی در بخشی از این ویدیو بر اهمیت تشخیص بهموقع و ارجاع درست بیماران به پزشک معالجشان تأکید میکند و میگوید: «تشخیص زودهنگام و ارجاع به پزشکِ در جریان پرونده، اولویت ماست؛ نه صرفاً انتخاب پزشک جدید. این مسأله میتواند سرنوشت بیماران پیوندی را تغییر دهد.»
زراعتیاننژاد با اشاره به تجربهای نوآورانه در کشور خاطرنشان میکند: «برای اولینبار در ایران، این روند در دانشگاه علوم پزشکی اجرایی شده و برخی رسانهها نیز آن را پوشش دادهاند. اگر این شیوه بهصورت روتین دنبال شود، آمار بیماران در لیست انتظار پیوند بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش خواهد یافت.»
پیشرفت در انتقال عضو؛ کاهش آسیب سلولی، افزایش شانس بقا
وی دربارهی توسعه فناوریهای نگهداری و انتقال عضو افزود: «قبلاً انتقال عضو در دمای ۴ درجه و طی حدود ۴ ساعت انجام میشد. اما با تکنولوژیهای جدید—بهویژه برای ریه و قلب—دمای نگهداری به حدود ۱۲ درجه و زمان انتقال به ۱۰ تا ۱۲ ساعت افزایش یافته است. این کار نهتنها آسیب سلولی را کاهش میدهد، بلکه امکان انتقال هوایی عضو را نیز فراهم میکند.»
به گفتهی او، دستگاههایی نیز طراحی شدهاند که تنفس درونارگانی را شبیهسازی میکنند و نقش بسزایی در افزایش ماندگاری عضو دارند.
پسزدن پیوند؛ یک بحران خاموش در ماههای اول و پس از شش ماه
زراعتیاننژاد هشدار میدهد که یکی از اصلیترین نگرانیها در ماههای ابتدایی بعد از پیوند، خطر پسزدن عضو است.
«شاخصهایی فراتر از گروه خونی—آنچه ما به آن شاخصهای MHC میگوییم—باید بهدقت بررسی شوند. خطر انتقال عفونت از دهنده به گیرنده، فعال شدن عفونتهای نهفته، و ورود عفونتهای محیطی از دیگر نگرانیهای جدی ماست.»
وی همچنین به شروع فرآیند پسزدن مزمن پس از شش ماه اشاره میکند که در صورت شناسایی دیرهنگام، پیامدهای جبرانناپذیری خواهد داشت.
شفافیت کامل؛ قاچاق عضو در ایران موضوعیت ندارد
در پاسخ به دغدغههای افکار عمومی درباره قاچاق عضو، زراعتیاننژاد صراحتاً اعلام میکند: «در کشور ما با وجود سامانههای شفاف تحت نظارت وزارت بهداشت، اساساً موضوع قاچاق اعضا مطرح نیست و کاملاً مردود است.»
از رضایتگیری تا ثبت و پیوند
او درباره ساخت این ویدیوی سهگانه میگوید: «در این ویدیو تمام مراحل، از رضایتگیری، ثبت، اهدای عضو، و نحوه مدیریت غیبتِ اهداکننده تا پذیرش گیرنده عضو، به زبان ساده و دقیق برای همه اقشار—از بیمار تا پزشک متخصص—تشریح شده است.»
به گفتهی او، این قسمت نخست از مجموعهای سهگانه است که قرار است برای تمامی ارگانها آماده شود و با فناوریهای روز ایران و جهان همراستا گردد.
