تینا مزدکی_حدود ۱۳۰ هزار سال پیش، نئاندرتالهایی که در منطقهای از بلژیک امروز زندگی میکردند، کاری فراتر از بقا انجام داده بودند. آنها از استخوان شیرهای غارنشین ابزارهایی چندمنظوره ساخته بودند، چیزی شبیه نسخهای پیشاتاریخی از چاقوی سوئیسی!
این ابزارهای باستانی در غاری به نام اسکلادینا کشف شدهاند؛ محوطهای که پیشتر نیز بهخاطر کشف اسکلت نسبتاً سالم یک کودک نئاندرتال به شهرت رسیده بود. حالا اما، یافتههای تازه نشان میدهند نئاندرتالهای آن منطقه نهتنها با شکارچیان بزرگ روبهرو میشدند، بلکه از بقایای آنها برای ساخت ابزار استفاده میکردند.
پژوهشگران در مقالهای جدید، این کشف را بیسابقه و استثنایی توصیف کردهاند. آنها میگویند قطعات استخوانی کشفشده از شیر غارنشین، که برای ساخت ابزارهایی به نام «ترمیمکننده» به کار رفتهاند، قدیمیترین نمونههای شناختهشده از استفاده انسانهای پیشاتاریخ از استخوان این جانورند.
در اسناد باستانشناسی، شواهدی از شکار گربهسانان بزرگ بسیار نادر است. یکی از معدود نمونههای موجود به غار «گران دولینا» در اسپانیا مربوط میشود؛ جایی که نیاکان نئاندرتالها، حدود ۳۰۰ هزار سال پیش، گونهای از شیرهای اولیه را شکار کرده بودند. در دورههای بعد، نئاندرتالهایی که در آلمان زندگی میکردند از پوست شیر غارنشین برای درست کردن پوشش استفاده میکردند.
اما کشف تازه در اسکلادینا نکتهی متفاوتی را نشان میدهد. شاید برخی گروههای نئاندرتال، شیرهای غارنشین را نه برای گوشت یا پوستشان، بلکه صرفاً به خاطر استخوانهای محکم و مناسبشان برای ساخت ابزار شکار میکردند. شواهدی هم وجود دارد که آنها از استخوان خرسهای غارنشین نیز به همین شکل بهره میبردند؛ نشانهای از اینکه این نئاندرتالها، در برخورد با شکارچیان بزرگ، چندان ترسی به دل راه نمیدادند.
چهار قطعه ابزار از استخوان شیر در این غار کشف شده که همگی در گروه «ترمیمکننده» قرار میگیرند؛ ابزارهایی که برای تیز کردن لبهی ابزارهای سنگی به کار میرفتند. بررسیهای انجامشده نشان میدهد این قطعات پیش از آنکه در نقش ترمیمکننده ظاهر شوند، احتمالاً کاربردهای دیگری هم داشتهاند. برای مثال، یکی از آنها در یک انتها به شکلی تراش خورده که میتواند نشانهای از استفاده به عنوان اسکنه ( نوعی ابزار دستی که عمدتاً برای شکل دادن و تراشیدن چوب استفاده میشود) باشد.
پژوهشگران همچنین به شباهت فرایند ساخت این ابزارها با ابزارهایی که از استخوان خرس ساخته شدهاند اشاره کردهاند. این شباهت نشان میدهد که نئاندرتالهای اسکلادینا احتمالاً برخلاف برخی فرهنگهای بعدی، نگاه نمادین یا تقدسآمیزی به جانورانی چون شیر یا خرس نداشتند و صرفاً استخوانهای مناسب را برای کار انتخاب میکردند.
در مورد شیر غارنشین، نئاندرتالها بهطور خاص استخوان درشتنی یا همان تیبیا را انتخاب کرده بودند که استخوانی بزرگ، محکم و از نظر هندسی مناسب برای ساخت ابزار است. به گفتهی نویسندگان، این انتخاب نشاندهندهی تصمیمگیری آگاهانه و مبتنی بر کارکرد است، نه صرفاً انتخاب تصادفی یا نمادین و این موضوع میتواند گواهی بر درک پیشرفتهی نئاندرتالها از مواد اولیه و طراحی ابزار باشد.
منبع: iflscience
۲۲۷۳۲۳
