گروه تاریخ یولن ـ امین رحیمی: برگزاری نمایشگاه کتاب برای عموم مردم آن‌‌هم از نوع بین‌المللی‌اش کاری بود که آن‌روزها خیلی‌ها نشدنی می‌دانستند؛ اصلا به فکرشان نمی‌رسید امکان چنین کاری. مهم‌ترین دلیل اینکه زیر موشک‌باران رژیم بعثی، تجمع عمومی در یک مکان مشخص خطرناک بود. البته دلایل دیگری هم بود؛ بودجه نبود و جایی برای برپایی نمایشگاه نبود و تجربه‌ای هم نبود و معلوم نبود ناشران خارجی حاضر باشند در شرایط جنگ تحمیلی به ایران بیایند.
البته هر جوری بود بالاخره «بزرگترین رویداد بین‌المللی فرهنگی ایران تا آن‌زمان» برگزار شد و ماجرا این‌طوری بود: «برپایی نمایشگاه کتاب بودجه زیادی می‌خواست، در حالی که کشور درگیر جنگ بود و کمبود بودجه داشت. در نهایت هیأت دولت مشکل را حل کرد و بودجه نمایشگاه از طریق کاستن از بودجه همه دستگاه‌های دولتی تامین شد». و این‌طوری بود: «مکانی که آن‌زمان، برای برگزاری اولین دوره نمایشگاه کتاب تهران در نظر گرفته شد محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در شمال بزرگراه چمران بود. ساخت این نمایشگاه از سال ۱۳۳۸ آغاز شد و در سال ۱۳۴۶ اولین نمایشگاه بین‌المللی ایران تحت‌عنوان نمایشگاه آسیایی در آن برگزار شده بود». و این‌طوری بود: «نمایشگاه کتاب با همراهی ۲۰۰ ناشر داخلی با ۸ هزار عنوان کتاب و ۱۹۶ ناشر خارجی با ۲۶ هزار عنوان کتاب از ۳۲ کشور جهان برگزار شد».
پوستر نخستین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
چگونه نوستالژی شد؟
۱۴ آبان سال ۱۳۶۶ شمسی که نخستین نمایشگاه کتاب تهران برپا شد، غوغا شد؛ تهرانی‌ها که معطلش نکردند و شهرستانی‌ها هم در اولین فرصت خود را رساندند به آن جشن بزرگ فرهنگ. خیلی از تهرانی‌ها هم مکرر و مکرر از نمایشگاه بازدید کردند؛ یک‌بار خودشان رفتند و چندباری افراد خانواده و نزدیکان و حتی افراد فامیلشان را که از شهرستان آمده بودند به نمایشگاه بردند و چرخاندند در میان غرفه‌های ایرانی و خارجی نمایشگاه. خیلی از کوچکترها هم بیگانه بودند با مفهوم نمایشگاه کتاب و با وسعت نمایشگاهی بزرگ برای همه مردم و خیلی‌ها اولین‌بار بود که در عمرشان نمایشگاه می‌رفتند و همین‌ها نخستین دوره نمایشگاه کتاب تهران را تبدیل کرد به یک رویداد اجتماعی خاطره‌انگیز و البته یکی از مهم‌ترین نوستالژی‌های دهه شصت! به‌خصوص آنکه نمایشگاه کتاب میزبان برنامه‌های فرهنگی و تفریحی هم بود و در حد خودش خدمات رفاهی خوبی هم داشت و خوشایند بود برای بزرگترها و خوش می‌گذشت به کوچکترها و خوشامد داشت برای خانواده‌ها.
نقشه راهنمای اولین دوره نمایشگاه کتاب تهران برای کسانی که یادشان بیاید خودش یک تصویر نوستالژیک است!
عاقبت معلوم شد بیش‌از ۷۰۰ هزار نفر از نمایشگاه بازدید کرده‌اند که در آن شرایط و در آن‌روزها خودش رقم بزرگی محسوب می‌شد؛ مسئولان دولتی ایران و فعالان فرهنگی و رسانه‌های خارجی هم حیرتشان را پنهان نکردند از این‌همه استقبال مردم از کتاب در روزگار سختی و جنگ و قناعت و پایمردی.
صف ورود به نخستین نمایشگاه کتاب تهران در سال ۱۳۶۶
از فصل سرما آمد به بهار
نخستین دوره نمایشگاه کتاب عنوانی هم داشت که این بود: «عنوان این نمایشگاه فرهنگ و تمدن اسلامی نام گرفت، چرا که بیش از دو هزار عنوان کتاب مرجع درباره فرهنگ و تمدن اسلامی در این نمایشگاه عرضه شد». از همان نخستین دوره هم بود که آیت‌الله خامنه‌ای که آن‌سال‌ها ریاست جمهوری را برعهده داشتند در نمایشگاه حاضر شدند و بازدید ایشان از نمایشگاه کتاب به یک سنت و رویداد فرهنگی در دوره‌های بعدی تبدیل شد.
بازدید آیت‌الله خامنه‌ای از نمایشگاه کتاب از همان سال ۱۳۶۶ یک سنت و رویداد فرهنگی در حوزه کتاب و نشر محسوب می‌شود
دومین دوره نمایشگاه کتاب تهران با وقفه‌ای یک‌ساله در سال ۱۳۶۸ و پس از پایان جنگ تحمیلی برگزار شد و باز هم پرشور بود. آن‌سال زمان برگزاری نمایشگاه به‌دلیل کمبود امکانات نمایشگاهی و تجهیزات گرمایشی و تهویه‌ای از فصل سرما آمد به اردیبهشت بهاری تا هوا خوب باشد و بازدیدکنندگان رفاه بیشتری داشته باشند. به‌این‌ترتیب نمایشگاه کتاب تهران که یادگار دهه شصت است هر سال در میانه بهار برگزار شد و در دهه‌های بعدی رویدادی بین‌المللی در پایتخت ایران بود تا امروز.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ یادگاری ارزشمند از دهه شصت!
انتهای پیام/
