مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی اخیرا در مراسمی به مشکلات مبتلابه سازمان تامین اجتماعی اشاره داشته و بطور سربسته به عدم همکاری ها برخی از اجزاء و عناصر حاکمیت و دولت در ایفای تعهدات قانونی دولت در قبال سازمان تامین اجتماعی اشاره نموده است . در سایت رسمی سازمان مزبور به نقل از آقای دکتر سالاری آمده است : « ما باید این وضعیت را به مردم توضیح دهیم تا فکر نکنند سازمان تأمین اجتماعی ورشکسته است یا بدعهدی می‌کند. مردم باید بدانند دلیل این وضعیت این است که در بسیاری از موارد، حق بیمه‌ها وصول نمی‌شود و به دلیل شرایط جامعه بویژه در برابر کارفرمایان، انعطاف نشان داده می‌شود تا فضای اقتصادی کشور آسیبی نبیند . اگر هم سهم دولت به موقع به تأمین اجتماعی نمی‌رسد، به این دلیل است که ظرفیت بودجه‌ای دولت اجازه پرداخت به موقع را نمی‌دهد. ما باید به مردم بگوییم که اگر گاهی تعهدات خود را با تاخیر انجام می‌دهیم، به این دلیل است که منابعی که باید به دست ما برسد، به دلیل قوانین و شرایط جامعه، وصول نمی‌شود و در مقابل با انبوهی از تعهدات انباشته شده مواجه شدیم . این خلاصه‌ای از وضعیت فعلی ماست و البته اولین بار نیست که سازمان تامین اجتماعی در طول حیات خود با شرایطی این‌چنین مواجه شده و مثل همیشه به طور قطع از این روزها عبور خواهیم کرد و البته این روزها را فراموش نمی‌کنیم و میزان همکاری‌ها و عدم همکاری‌های دیگران در حافظه شرکای اجتماعی تأمین اجتماعی ثبت خواهد شد. همه ما باید این موارد را ثبت کنیم تا بدانیم در چنین روزهایی، چه کسانی با سازمان همراهی و همدلی کردند».
قبلا در مقاله ای حال و روز سازمان تامین اجتماعی را به «چشم» تشبیه کردم که در زمان بیماری و آزردگی همه اعضای بدن ، می گرید ولی وقتی که خودش دچار عارضه و بیماری می شود ، عضوی نیست که برایش گریه کند و خودش باید برای خودش گریه کند ؟! حال حکایت سازمان تامین اجتماعی است که در طول عمر خود بارها و بارها ” ضربه گیر” کشور و نظام شده است و به نوعی وظیفه “مدیریت پسماند ” تصمیمات و اقدامات و سیاستهای ادوار مختلف دولت و مجلس را به انجام رسانده است و در بحران ها و مخاطرات مختلف به کمک دولت و حاکمیت آمده است ولی آنطور که از شواهد و قرائن بر می آید مدتی است که بدنه دولت همراهی و همکاری لازم را با این سازمان بزرگ مقیاس بین نسلی و ملی معمول نمی دارند .
بهر تقدیر سازمان تامین اجتماعی در مقطع انقلاب و پاکسازی های اول انقلاب و نیز پاکسازی های اول دولتها ،جنگ تحمیلی و بازسازی مناطق جنگ زده ، طرح تعدیل نیروی انسانی دولت دوره کارگزاران ، زلزله های طبس ، رودبار و منجیل ، بم و سرپل ذهاب ، سیل پل دختر ، طرح بازسازی و نوسازی صنایع دولت اصلاحات که برای اخراج محترمانه کارگران و آماده سازی بنگاههای دولتی برای واگذاری و خصوصی سازی دولت اصولگرایان صورت گرفت ، طرح بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور ، طرح مهرورزی دولت اصولگرایان که بمنظور بازنشستگی ارفاقی و زودرس پرسنل قدیمی دولت و جایگزینی منسوبین دولت موصوف صورت گرفت ، دوره کرونا ، دوره تحریم ها و حصر اقتصادی ظالمانه ایران ، طرح های به اصطلاح اشتغالزای دولت ها اعم از طرح ضربتی ( شربتی ) دوره اصلاحات و طرح بنگاههای زودبازنده ( زودبازده) دوره اصولگرایان و طرح توسعه مشاغل روستایی دوره اعتدال که هیچکدام به اشتغال پایدار منجر نشد و حتی در کاهش فشار روانی و اجتماعی ناشی از برخی حوادث انسان ساز نظیر حوادث معادن ، کشتی سانجی ، پلاسکو ، متروپل به کمک دولت آمده است و ضربه گیر دولت شده است و جالب توجه اینکه در غالب این موارد دولت ها و مجالس وقت ،اعتبارات و بودجه های دولتی فراوانی در اختیار دستگاههای اجرایی دولتی ذیربط قرار دادند ولی دریغ از یک ریال از این منابع که به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود بطور مثال سازمان نه از اعتبارات مربوط به بازسازی مناطق جنگ زده برخوردار شد و نه از اعتبارات در مانی و امدادی و بازسازی مربوط به سیل ها و زلزله ها برخوردار شد و نه اعتبارات مربوط به پاندمی کرونا و وزارت بهداشت که هزاران میلیارد تومان بودجه و اعتبار بابت این موضوعات دریافت نمود نه تنها یک ریال از هزینه درمان بیماران غیر بیمه شده بستری شده در بیمارستانهای سازمان تامین اجتماعی را نپرداخت بلکه دریغ از اعطای سهمیه ماسک و مواد ضدعفونی به واحدهای درمانی سازمان و حتی فروش ماسک و لوازم و مواد ایمنی و ضدعفونی به سازمان تامین اجتماعی
صرفنظر از اینکه بخش قابل توجهی از مشکلات مبتلابه سازمان تامین اجتماعی بخاطرتصمیمات مغایر با اصول ، قواعد و محاسبات بیمه‌ای دولتها و مجالس مختلف ایجاد شده و تحمیلات غیربیمه‌ای و سر ریزهای حمایتی دولتها و مجالس ۵ دهه گذشته مسبب اصلی ناترازی سازمان تامین اجتماعی است ، طی دهه اخیر عامل کسری نقدینگی و ناترازی نقدی سازمان تامین اجتماعی نیز دولت است که این روند با تحمیل اجرای طرح تحول سلامت در دولت اعتدال شروع شد و با عدم پرداخت بدهی های بیمه ای جاری دولت به سازمان تامین اجتماعی عمق و شدت بیشتری پیدا کرده و این سازمان را دچار معضل ساخته است .
بعبارت دیگر بر اساس محاسبات انجام شده تا سال ۱۴۱۵ اگر دولت حق بیمه های جاری تعهد شده خود را نقدا به سازمان تامین اجتماعی بپردازد سازمان مزبور دچار کسری نقدی نخواهد بود . ولی تفاوت این دولت با دولتهای قبل این است که در دولتهای قبل ، دولتی ها با درک شرایط سازمان حداقل در بازپرداخت غیر نقدی بدهی های بیمه ای دولت ، صدور اوراق با تضمین اصل و فرع آن بابت تادیه بدهی یا تعریف خط اعتباری و سپس تهاترسه جانبه بدهیهای بانکی و بانک مرکزی بابت تادیه بدهی با سازمان تامین اجتماعی همراهی می کردند هرچند تبعات منفی تامین مالی به این روش را سازمان متقبل و متحمل می شد ولی بحشی از این دولت نه تنها در این زمینه ها با سازمان تامین اجتماعی همراهی نمی کند بلکه با غصب بانک رفاه کارگران و بلوکه کردن اموال سازمان در بانک مزبور ، دست سازمان را برای تامین مالی تعهدات به بیمه شدگان و بازنشستگان و طرفهای قرارداد درمانی بسته است که بنظر می رسد می تواند سه علت داشته باشد اول عدم درک و فهم مدیریت کلان و راهبردی و کژفهمی نسبت به شرایط سازمان ( درحالی که الان هیچ چیزی در مورد سازمان نزد آنان پنهان نمی تواند باشد )، رقیب پنداشتن متولیان فعلی سازمان و یا حال گیری از سازمان توسط برحی دولتمردان که چشم به مدیریت سازمان داشتند و سوم تحت فشار گذاشتن سازمان برای فروش سهام مرغوب خود به ثمن بخس با خریداران دندان تیزکرده .
رجاء واثق دارد که مسئولان سازمان، بتوانند این نهاد بین نسلی را از این گردنه خطیر عبور دهند ولی افرادی که مورد خطاب مدیرعامل سازمان قرار گرفتند ( میزان همکاری‌ها و عدم همکاری‌های دیگران در حافظه شرکای اجتماعی تأمین اجتماعی ثبت خواهد شد. همه ما باید این موارد را ثبت کنیم تا بدانیم در چنین روزهایی، چه کسانی با سازمان همراهی و همدلی کردند ) باید متوجه باشند که این لقمه «گلوگیر» است و اگر خدای ناکرده وقفه و خللی در ایفای تعهدات سازمان تامین اجتماعی ایجاد شود ، احتمالا تبدیل به عبرت خواهند شد.
*کارشناس رفاه و تامین اجتماعی
21212
