به گزارش خبرگزاری یولن، وب سایت خبری مریتایم اگزکتیو لوگو گزارش داد: در روز دوشنبه، دولت جدید سوریه قرارداد اجاره ۴۹ ساله روسیه در بندر طرطوس را لغو کرد و حضور دریایی چند دههای روسیه در مدیترانه شرقی به پایان رسید. این در حالی است که یک کشتی باری نظامی که در نزدیکی ساحل در حال حرکت بود، اکنون در اسکله نیروی دریایی روسیه جایی که خودروهای نظامی برای یک احتمال تخلیه آماده شدهاند پهلو گرفته است.
بر اساس گزارش آژانس خبری محلی Levant24، “به گفته مدیر گمرک طرطوس، توافقنامهای که با شرکت روسی برای سرمایهگذاری در بندر طرطوس امضا شده بود، لغو شده و همه درآمدهای آن اکنون به نفع دولت سوریه است.”
این سایت خبری در ادامه نوشت: در اوایل دسامبر، گروه تروریستی تحت تحریمهای آمریکا به نام “هیئت تحریر الشام” (HTS) رئیسجمهور سوریه بشار اسد را از کشور اخراج کرد و نیروهای نظامی حامی اسد، شامل ارتش روسیه، به پایگاههای خود در طرطوس و حمیمیم عقبنشینی کردند.
در دوران ریاستجمهوری اسد، روسیه توانسته بود تمدید ۴۹ ساله قرارداد اجاره پایگاه خود در بندر طرطوس را به دست آورد که تنها پایگاه نیروی دریایی روسیه در مدیترانه است. زمانی که HTS اسد را مجبور به فرار از کشور در دسامبر کرد، توافق بلندمدت بندر طرطوس به طور جدی تحت تاثیر قرار گرفت، زیرا نیروی هوایی روسیه در طول جنگ داخلی به بمباران HTS و متحدان آن پرداخته بود.
به عنوان یک اقدام احتیاطی، ناوگان مدیترانهای نیروی دریایی روسیه به طور کلی از طرطوس خارج شد و در نزدیکی ساحل مستقر شد. کشتیهای باری نظامی اسپارتا و اسپارتا II به نیروهای مسلح پیوستند و در اوایل ژانویه به حالت آمادهباش در الگوی یک مسیر دایرهای باقی ماندند، که باعث گمانهزنیها درباره احتمال تخلیه شد.
در میان شایعاتی مبنی بر شکست مذاکرات برای ادامه حضور روسیه در سوریه، نیروهای زمینی روسیه یک انبار از تجهیزات ارزشمند را در ساحل طرطوس جمعآوری کرده بودند. سازمان اطلاعات نظامی اوکراین (HUR) ادعا کرده بود که مقامات جدید سوریه اجازه نمیدهند کشتیهای روسی وارد طرطوس شوند تا این حجم عظیم تجهیزات را که ممکن است شامل سامانههای دفاع هوایی پیشرفته S-400 باشد، از آنجا خارج کنند.
روز سهشنبه، پس از انتشار خبر لغو قرارداد بلندمدت بندر طرطوس، اسپارتا II وارد بندر داخلی شده و در کنار انبار تجهیزات پهلو گرفت. تصویربرداری ماهوارهای به زودی تایید خواهد کرد که آیا این کشتی شروع به بارگیری خودروهای نظامی برای حمل و نقل کرده است یا خیر. مقصد بعدی، چه در روسیه یا در جای دیگری در مدیترانه، هنوز نامشخص است.
“هیچ پایگاه جایگزینی قابل مقایسه برای نیروی دریایی روسیه در این منطقه وجود ندارد”، وزارت دفاع بریتانیا در روز سهشنبه اعلام کرد. “توانایی روسیه در حمایت لجستیکی از نیروهای نظامی و پیمانکاران نظامی خصوصیاش در آفریقا، همچنین کاهش آسیبهای شهرتی ناشی از سقوط رژیم اسد، به احتمال زیاد اولویتهای دولت روسیه خواهند بود.”
این گزارش در نهایت بیان کرد: تغییرات کلیدی دیگری نیز ممکن است به زودی در بندرهای سوریه رخ دهد. نشانههایی اولیه وجود دارد که نشان میدهد هیئت تحریر الشام در حال برچیدن صنعت قاچاق مواد مخدر است که رژیم بشار اسد در سالهای آخر جنگ داخلی به آن وابسته بود. تولید و صادرات مواد محرک غیرقانونی میلیاردها دلار درآمد برای خانواده اسد و ارتش سوریه به ارمغان میآورد. تحت رهبری برادر بشار اسد، ماهر اسد، سوریه تبدیل به بزرگترین صادرکننده آمفتامین معروف به “کپتاگون” شد؛ قرصهای زرد کوچک که در سراسر خاورمیانه رایج شده و گروههای تروریستی مانند دولت اسلامی (داعش) به دلیل تاثیر آنها در افزایش انرژی و شجاعت در نبرد، به شدت از آنها استفاده میکردند.
براساس گفتههای پژوهشگران امنیتی، بندر لاذقیه، بندر اصلی صنعت کپتاگون برای واردات پیشسازهای مورد نیاز برای تولید این دارو بود. بیشتر صادرات از طریق مرز اردن قاچاق میشد، اما مقادیر قابل توجهی نیز در محمولههای بار دریایی که از طریق طرطوس و لاذقیه ارسال میشد، مخفی میشد.
تبعات سیاسی، امنیتی و اقتصادی برای روسیه
به گزارش یولن، بنا بر گزارشی که از نظر گذراندید؛ لغو این قرارداد به معنای ضربهای مهلک بر نفوذ ژئواستراتژیک روسیه است. لغو این قرارداد ممکن است بر روابط روسیه با حکومت سوریه و دیگر کشورهای منطقه تاثیرگذار باشد.
اگر دولت جدید سوریه در آینده تصمیم بگیرد که روابط خود را با روسیه محدود کند یا سیاستهای مستقلتری را در پیش گیرد، روسیه ممکن است مجبور شود به دنبال یافتن سایر پایگاهها و راههای نفوذ در منطقه باشد. این تغییرات ممکن است موجب کاهش اعتماد بین طرفین شود.به ویژه در شرایطی که کشورهای غربی و متحدان منطقهای آنها همچنان به سیاستهای ضد روسی در خاورمیانه ادامه میدهند، از دست دادن بندر طرطوس میتواند به فرصتی برای نفوذ بیشتر آمریکا، ترکیه یا حتی کشورهای عربی در سوریه تبدیل شود. این امر ممکن است موجب تضعیف موقعیت روسیه در مذاکرات آینده و در حل و فصل بحرانهای سوریه شود.
از سوی دیگر یکی از منابع درآمدی مهم برای روسیه در سوریه، قراردادهای نظامی و انرژی بوده است. روسیه همچنین از دسترسی به بندر طرطوس برای انتقال تجهیزات نظامی و کالاهای استراتژیک به سوریه و دیگر نقاط منطقه استفاده میکرد. لغو این قرارداد میتواند بر روابط تجاری و اقتصادی روسیه با سوریه تأثیر منفی بگذارد و موجب اختلال در صادرات و واردات کالاهای روسی از طریق این بندر شود.
همانطور که در پایان این گزارش اشاره شده است؛ صنعت قاچاق مواد مخدر (کاپتاگون) که از طریق بندرهای سوریه انجام میشود، یکی از منابع غیررسمی درآمد برای رژیم اسد و برخی گروههای وابسته به آن بوده است. در صورتی که روسیه همچنان بخواهد از این منابع بهرهبرداری کند، از دست دادن کنترل بر این بنادر میتواند به از دست دادن فرصتهای اقتصادی خاص برای کشور منجر شود.
همچنین روسها در سالهای اخیر برای حفظ نفوذ خود در خاورمیانه تلاش کردهاند. حضور در سوریه به عنوان یکی از آخرین پایگاههای اصلی خود در منطقه به روسیه این امکان را میداد که در تحولات منطقهای حضور داشته باشد و رقابت با آمریکا و دیگر قدرتهای غربی را تقویت کند. در صورت کاهش یا حتی از دست دادن این پایگاهها، روسیه ممکن است مجبور شود استراتژیهای جدیدی برای حفظ نفوذ خود در منطقه اتخاذ کند.افزایش نفوذ آمریکا، اسرائیل و حتی ترکیه در منطقه ممکن است برای روسیه چالشهای جدید امنیتی به همراه داشته باشد. این تغییرات میتوانند به رشد و گسترش گروههای مخالف روسیه و نیروهای تحت حمایت کشورهای رقیب منجر شوند.
از سوی دیگر از آنجا که روسیه همچنان به عنوان یکی از بازیگران اصلی در بحران سوریه حضور دارد، احتمال دارد که در صورت ادامه تغییرات، روسیه مجبور به تغییر استراتژیهای خود در این کشور و منطقه شود. این استراتژیها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
1- پیوستن به تلاشهای دیپلماتیک برای حل بحران: ممکن است روسیه برای حفظ نفوذ خود در سوریه به دیپلماسی روی آورد و از طریق مذاکرات با کشورهای غربی و کشورهای منطقه به دنبال یک راهحل سیاسی برای بحران سوریه باشد.
2- اعتماد به پایگاههای دیگر: روسیه ممکن است به دنبال ایجاد پایگاههای جدید در کشورهای همسایه سوریه مانند عراق یا لبنان باشد تا توانایی خود را در منطقه حفظ کند.
یولن بیش از این نیز به تبعات از دست دادن بندر طرطوس از سوی روس ها پرداخته بود و پیشبینی کرده بود که احتمالا روس ها با از دست دادن طرطوس به شمال افریقا یعنی لیبی مهاجرت کنند. که در اینجا و اینجا می توانید درباره آن بخوانید.
این ضربه مهلک به روس ها در حالی اتفاق افتاده است که ترکیه در لاذقیه در حال ساخت یک پایگاه پیشرفته نظامی است.
*ترجمه و تحلیل: زهره نوروزپور
315 315
