الماسی جمعیت شناس و استاد دانشگاه استان ایلام صبح امروز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در ایلام، اظهارکرد: از دیرباز و ابتدای تشکیل جوامع انسانی از زمانی که حکومت‌ها به وجود آمده‌اند موضوع جمعیت موضوع مهم و استراتژیک بوده است؛ در آن زمان‌ها به دلیل گرفتن مالیات از مردم و همچنین داشتن سپاه قدرتمند برای جنگ‌ها جمعیت مهم بوده؛ کشوری یا امپراتوری که جمعیت زیادی داشت قوی به شمار می‌آمد.
وی افزود: بر اثر گذر زمان کم کم علم پیشرفت کرد نوع حکومت تغییر پیدا کرد و دولت و کشورها به وجود آمدند اینها وظیفه تامین معاش مردم را برعهده گرفتند؛ از طرف دیگر پزشکی پیشرفت کرد و مرگ و میر را کاهش داد و با کاهش مرگ و میر جمعیت نیز زیاد شد و سپس با افزایش جمعیت شیوه حکومت داری تفاوت یافت و باید به مردم خدمات ارائه می‌شد.
این استاد دانشگاه گفت: بنابراین رشد جمعیت برای کشورها به یک آسیب تبدیل شد و سیاست‌های کنترل جمعیت را در پیش گرفتند و دانشمندان جمعیت شناسان هم آمدند مراحل مختلفی برای این گذار جمعیت تدوین کردند؛ از گذشته باروری بالا، مرگ و میر هم بالا و رشد تقریبا ثابت بود اما کم کم علم پیشرفت کرد و مرگ و میر کاهش و باروری نیز همچنان بالا بود به همین ترتیب در مرحله بعد به فکر افتادند باروری هم کاهش دهند.
وی ادامه داد: در این اواخر چون جمعیت پیر بود و از طرف دیگر باروری کم می‌شد جمعیت به سمت منفی شدن می‌رفت؛ مرگ و میرهای ناشی از پیر بودن جمعیت زیاد بود و از طرفی باروری کم می‌شد بنابراین جمعیت به سمت کاهش رفت و این فرآیند در کشورهای مختلف طی شد و سمت کشور ما هم آمد.
این کارشناس جمعیت شناسی گفت: در ایران تا قبل از سال ۱۳۳۵ سرشماری وجود نداشت خیلی درباره جمعیت نمی‌توان اظهار نظر کرد از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ رشد جمعیت بالای ۳/۱۳ نرخ رشد جمعیت بود دولت آن زمان به این نتیجه رسید که افزایش جمعیت زیاد است و در اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ طرح اندازه‌گیری رشد جمعیت را ایجاد و شروع به کاهش جمعیت کردند آن زمان‌ها درآمدهای هنگفتی از نفت نصیب کشور ما شده بود و نرخ رشد جمعیت به ۲/۷ پایین آوردند.
این استاد دانشگاه افزود: بعد از وقوع انقلاب اسلامی یکسری تغییراتی در ارزش‌ها و فرهنگ‌های مردم به وجود آمد یعنی فرهنگی که از باروری جلوگیری می‌کرد اینجا حرام دانسته شد؛ ازدواج و سن ازدواج پایین آمد و باعث افزایش باروری شد و در آن زمان با وقوع جنگ یک انسجام و اتحاد بین مردم به وجود آمد که به یکباره نرخ رشد جمعیت افزایش پیدا کرد به طوری که سال ۱۳۶۵ نرخ رشد جمعیت به ۳/۹ رسید.
وی تصریح کرد: با پایان جنگ مسوولین به فکر افتادند تا جلوی رشد جمعیت را بگیرند و شعار دو بچه کافی است را آن زمان اجرا کرده و نرخ رشد جمعیت در سال ۱۳۷۵ به ۱/۹۶ رسید و باعث شد جمعیت ایران در سراشیبی نزول قرار بگیرد این سیاست همچنان ادامه پیدا کرد تا سال ۱۳۸۵ که نرخ رشد جمعیت به ۱/۶ رسید و نگرانی‌هایی در مردم و دولت ایجاد کرد که جمعیت به سمت نزول و رشد منفی می‌رود بخشی به خاطر سیاست‌های دولت و بخش به خاطر وارد شدن مدرنیته به کشور و بخشی دیگر نیز به خاطر مهاجرت و زندگی شهرنشینی که ایجاب می‌کند که فرزند کمتر داشته باشند، بود.
الماسی افزود: در آن زمان تصمیم گرفتند سیاست‌ها را تغییر دهند یکسری سیاست‌های افزایش جمعیت را پیشنهاد کردند فرزندانی که به دنیا می آید مبلغ یک میلیون به عنوان یک سیاست تشویقی در نظر گرفتند که باز جمعیت را افزایش دهند.
وی ادامه داد: با توجه به مقدمه‌ای که گفته شد در حال حاضر نرخ رشد به زیر یک رسیده و حدود ۰/۷ است بنابراین نگرانی در مردم و مسوولین به وجود آورده که رشد طبیعی جمعیت ما به صفر و حتی منفی برسد و جمعیت به سمت پیری حرکت کند.
این استاد دانشگاه استان ایلام اضافه کرد: امروز جمعیت کشور حدود ۱۰ درصد به سمت سالمندی و سالخوردگی رفته و کشوری که پنجره جمعیتی داشت و جمعیت جوان درصد خیلی بالایی داشت می‌توان از آن بهره ببرد و الان شرایط به سمت حاد و نگران‌کننده پیش می‌رود.
این کارشناس افزود: شاید ده سال پیش طرحی را در مجلس در حال مصوب بود و رفتند وضعیت جمعیت و تعالی خانواده را بهبود بخشند با اسم (جمعیت، تعالی خانواده) ولی این طرح در حد همین بحث‌هایی که در مجلس شده بود مسکوت ماند و تازه مجلس دوباره شروع به تصویب طرح جوانی جمعیت کرد.
وی ادامه داد: طرح از ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی توسط کارشناسان مطالعه شده اما طرحی که ۱۰ سال است که در مجلس خاک خورده است؛ اگر این طرح اجرا شود چه ضمانتی دارد که این طرح اجرایی شود و بیاید در سطح جامعه و مردم نهادینه شود؛ آیا می‌شود این طرح را در عمق وجود مردم نهادینه کرد؟ با توجه به شرایطی که الان در جامعه ما حاکم است جامعه از سنت گذشته و به سمت مدرنیته رفته، فردگرایی در این جامعه زیاد می‌شود و افراد بیشتر به سمت زندگی‌ای هسته‌ای سوق پیدا می‌کند.
الماسی تصریح کرد: شهرنشینی افزایش، خانه و فضای کوچک و وضعیت اقتصادی نیز ثبات لازم را ندارد و چند اتفاق عمده در کشور تغییرات ناگهانی و چندباره ارز، کرونا که باعث شد ملت بترسند و از باروری جلوگیری کنند و همه مسائل دست به دست هم داده و نرخ رشد کشور ما را پایین آورده و از طرف دیگر یک احساس ناامنی فکری و ذهنی در افراد ایجاد کرده و خیلی تمایل به ازدواج کم شده و به تبع آن تولیدمثل نیز کاهش می‌یابد.
وی افزود: طرح جوانی جمعیت طرح خوبی است اما ضمانت اجرایی می‌خواهد و برای اجرایی کردن آن باید به فرهنگ مردم توجه شود و از روش‌های متعددی نیز بهره برد تا در بین مردم نهادینه شود؛ ما می‌توانیم از تجربه کشورهایی که باروری آنها بالا بوده است استفاده کنیم اما کشور ما یک محدودیت‌هایی دارد.
وی ادامه داد: بعضی کشورهای غربی با مهاجرپذیری مشکل را حل کرده‌اند و یکسری کشورهای دیگر ازدواج سفید دارند که باز هم جامعه ما آنها را نمی‌پذیرد؛ بنابراین باید به این موضوع فکر شود چطوری می‌توان با توجه به فرهنگ و داشته‌های خود ما هم از منفی شدن رشد جمعیت جلوگیری و هم افزایش نرخ رشد جمعیت را در پی داشته باشیم.
الماسی گفت: به طور مثال الان حدود ۳/۵ میلیون زوج نابارور داریم این زوج ها اگر دولت امکاناتی را در اختیار آنها قرار دهد و وضعیت اقتصادی آنها را بهبود ببخشد این تعداد زوج نابارور بخواهند ۲ بچه هم داشته باشند شاید ۷ میلیون نفر به جمعیت کشور ما اضافه کنند.
وی ادامه داد: یک راهکار دیگر الان ما ۵/۳۷۰/۰۰۰ نفر مرد مجرد که در سن ازدواج هستند و ۴/۴۲۳/۰۰۰ نفر هم دختران هستند و اگر شرایط ازدواج برای این تعداد فراهم شود بالای ۴ میلیون زوج خواهیم داشت؛ بخواهند حدود ۹/۸۰۰/۰۰۰ نفر جوان داریم که در سن متعارف ازدواج هستند ولی هنوز ازدواج نکرده‌اند اگر برای بخشی از این جمعیت شرایط اقتصادی، امنیت شغلی و مسکن فراهم شود و ازدواج کنند اگر هر کدام ۲ فرزند داشته باشد حدود ۸ میلیون نفر به جمعیت کشور ما اضافه کنند.
الماسی افزود: با فراهم کردن شرایط زندگی مناسب برای جوان‌ها قطعاً اینها ازدواج خواهند کرد و مشکل کاهش جمعیت ما می‌تواند رفع شود؛ البته همه اینها به دلیل مسائل اقتصادی نمی‌توان گفت ازدواج نکردند؛ یک تعدادی از اینها تحت تأثیر فرهنگ مدرنیته که زندگی فردگرایی و مجردی است را ترجیح می‌دهند.
وی ادامه داد: نکته‌ای که تذکر می توان داد اگر در این موضوع بخواهیم اقتصاد را زیر بنا قرار دهیم و به خانواده‌ها کمک هایی داشته باشیم که اینها به سمت فرزندآوری سوق پیدا کنند قطعاً هزینه یک بچه زیاد است؛ مثال اگر هزینه بچه دو میلیون تومان باشد و بخواهیم یک میلیون تومان به خانواده کمک کنیم معمولا خانواده‌های فقیر برای گرفتن یک میلیون تومان اقدام می‌کنند و افزایش جمعیت را در طبقات فقیر خواهیم داشت و این تسلسل باطل فقر را در آنها همچنان ادامه خواهیم داد؛ بنابراین این نکته را هم مد نظر باید داشت که ما چه بخشی از جامعه را باید هدف قرار دهیم که در افزایش جمعیت به ما کمک کند؟
این کارشناس جمعیت شناسی گفت: بخش زیادی از جامعه طبقه متوسط جدید و طبقه متوسط به بالا هستند اینها عمدتاً از نظر مالی وضعیت مناسبی دارند و می‌توانند در افزایش جمعیت کمک کنند بدون اینکه آسیب‌های افزایش جمعیت را به جامعه وارد کنند؛ به طور مثال کارمندان و مدیران را در کشور بررسی کنید بخش عمده‌ای از این ها تعداد فرزندان آنها دو یا یک فرزند است بایستی تدابیری اتخاذ شود این مدیران و طبقه مرفه تشویق به فرزندآوری شوند؛ از طرف دیگر فرهنگ فقر را ترویج نمی‌دهیم و فقرا در جامعه افزایش نمی‌دهیم اینها موارد ریزی است که در افزایش جمعیت باید به آنها توجه کنیم.
انتهای پیام/
