گداخت هسته ای، فرایند جوش هسته‌های سبک به یکدیگر و تشکیل هسته‌های سنگین‌تر است که انرژی بسیار زیادی را بدون تولید زباله‌ها و پسمانهای رادیواکتیو بلندمدت و انتشار گازهای گلخانه ای و تولید کربن، آزاد میکند. این امر باعث می‌شود که گداخت به عنوان یک منبع انرژی پاک و بدون تأثیرات منفی بر تغییرات آب و هوایی شناخته شود. ویژگی برجسته گداخت هسته‌ای، سازگاری آن با محیط زیست و استفاده از سوخت ارزان و فراوان است. ایزوتوپهای هیدروژن که به عنوان سوخت در این فرآیند استفاده می‌شوند، به وفور در طبیعت یافت می‌شوند و هزینه تولیدشان در مقایسه با سوختهای فسیلی پایین تر است. همچنین، گداخت هسته‌ای به طور ذاتی ایمن است؛ به این معنا که اگر شرایط لازم برای جوش هسته ها فراهم نشود، واکنش به خودی خود متوقف می‌شود و هیچ خطر انفجار یا حادثه بزرگ وجود نخواهد داشت. ایران با درک اهمیت این فناوری، در راستای گسترش آن با دو محوریت اصلی قدم برداشته است:
- تحقیق و توسعه دانش گداخت هسته ای با تعریف پروژه های کلان ملی و ایجاد کنسرسیوم های تحقیقاتی میان دانشگاهی
- توسعه‌ی صنعتی و تجاری سازی گداخت هسته ای از طریق تشکیل شبکه های دانش بنیان و انتقال سر ریزهای فناوری و محصولات جانبی به صنعت
ایران، همچنین در استراتژی خود به سمت دستیابی به گداخت هسته ای چند عامل کلیدی را در نظر گرفته است.
- نقش دانشگاه‌ها و صنعت در توسعه گداخت هسته‌ای
یکی از راهبردهای کلیدی ایران در این حوزه، ایجاد شبکه دانشی از طریق اتصال دانشگاه‌ها به یکدیگر و به صنعت است. دانشگاه‌ها به عنوان مراکز تحقیقاتی و آموزشی می‌توانند نقش بسزایی در توسعه فناوری گداخت هسته‌ای ایفا کنند. با برقراری پلی بین دانشگاه و صنعت، می‌توان تحقیقات علمی و نظری را به کاربردهای عملی و صنعتی پیوند داد. تلفیق نبوغ دانشگاهی و روحیه ی صنعتی در گداخت هسته‌ای باعث می‌شود که دانش و فناوری تولید شده در دانشگاه‌ها به سرعت وارد چرخه صنعتی شود و به توسعه پایدار و رشد اقتصادی کمک کند.
- مشارکت بخش خصوصی و دولتی
ایران در راهبرد خود با الگو برداری از کشورهای پیشرو، برقراری ارتباط مستقیم بخش خصوصی و دولتی را در نظر دارد. تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد که ورود بخش خصوصی به پروژه‌های گداخت هسته‌ای می‌تواند میزان جذب سرمایه عمومی و سرعت رشد فناوری را افزایش دهد. در ایران نیز، با راه اندازی مرکز ملی گداخت و پارک های فناوری هسته ای، شبکه سازی و ایجاد ارتباطات، همکاریها و تبادل دانش و منابع میان شرکت‌های دانش‌بنیان، علاوه بر کاهش ریسک، ارتقای فناوری و افزایش نوآوری، توسعه پایدار گداخت هسته ای، همسو با سیاستهای اقتصاد دانش بنیان هدف گذاری شده است.
- برقراری ارتباطات بین‌الملل
یکی از جنبه‌های مهم راهبرد ایران در زمینه گداخت هسته‌ای، برقراری ارتباطات بین‌المللی و اکتساب دانش و فناوری از این طریق است. همکاری با کشورهای پیشرو در این زمینه می‌تواند به تسریع در توسعه فناوری‌های گداخت هسته‌ای کمک کند. در این راستا، ایران به دنبال همکاری‌های نزدیک با کشورهای شرق آسیا، به ویژه چین و کشور روسیه است. چین و روسیه در سال‌های اخیر دستاوردهای چشمگیری در زمینه گداخت هسته‌ای داشته‌اند. چین با ساخت توکامک‌های پیشرفته مانند “EAST” (Experimental Advanced Superconducting Tokamak) توانسته است به رکوردهای جدیدی در نگهداری پلاسما و تولید انرژی دست یابد. روسیه نیز با توسعه کلان پروژه‌ها مانند “T-15MD” (Tokamak Reactor for Controlled Thermonuclear Fusion) به عنوان یکی از پیشروان این فناوری شناخته می‌شود.
روابط ژئوپولیتیک بین ایران، چین و روسیه به عنوان همکاران استراتژیک، فرصت‌های بسیاری برای همکاری در زمینه گداخت هسته‌ای فراهم میکند. این همکاریها می‌تواند شامل تبادل دانش فنی، مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک و انتقال فناوری‌های پیشرفته باشد. از طریق این همکاریها، ایران می‌تواند به دانش و فناوری‌های نوین دست یابد و به توسعه فناوری گداخت هسته‌ای در کشور سرعت بخشد. از طریق این همکاریها، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به فناوری‌های پیشرفته‌تری که در دستیابی به گداخت هسته ای موردنیاز است، دست یابد؛ همچنین، این همکاریها فرصت مناسبی را برای تبادل دانش و تخصص بین دانشمندان و متخصصان ایرانی و خارجی فراهم میکند. علاوه بر این، ایران می‌تواند با مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، از تجربیات و دستاوردهای دیگر کشورها نیز بهرهمند شود و به توسعه فناوری گداخت هسته‌ای در کشور کمک نماید.
توسعه فناوری گداخت هسته‌ای در کشور نه تنها به تأمین انرژی پایدار کمک میکند، بلکه می‌تواند به توسعه اقتصادی و صنعتی کشور نیز منجر شود. با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و تقویت صنایع مرتبط، این فناوری می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک شایانی نماید. در واقع، ایران با تعهد به مردم خود و تمرکز بر انرژی گداخت هسته‌ای، به دنبال حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی برای همگان است.
