ظریف به دفتر بیضی دعوت شد؛دستور مستقیم از تهران صادر شد/بولتون استعفا داد و شینزو آبه به تهران رفت/حالا ترامپ تندروها را حذف کرده است!

به گزارش خبرگزاری یولن، سینا عضدی، استادیار امور بین‌الملل در دانشکده بین‌المللی امور دانشگاه جورج واشنگتن که در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و امنیت ملی تخصص دارد در یادداشتی برای فارن پالسی نوشت: ترامپ علیرغم لفاظی‌های تند خود، بارها ادعا کرده است که به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و همچنین می‌خواهد روابط بهتری با این کشور داشته باشد. در کمپین انتخاباتی سال گذشته، او استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را به عنوان “بزرگترین تهدید برای جهان” شناسایی کرد. در دوران ریاست جمهوری، او بارها تلاش کرد با رهبری ایران صحبت کند، از جمله تلاش در آگوست ۲۰۱۹ برای دیدار با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران در فرانسه و در سپتامبر ۲۰۱۹ با حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت ایران. پس از ترک دفتر، ترامپ علاقه‌مندی خود را به تحول در روابط ایالات متحده و ایران ابراز کرده است. به عنوان مثال، در آگوست گذشته او اظهار داشت: “من به دنبال بدی برای ایران نیستم.  ما دوستانه خواهیم بود، اما آنها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند.” این دوستی در دوره اول ترامپ به دلایل مختلفی محقق نشد.

اولاً، در حالی که خود ترامپ علاقه‌مند به گفتگو با ایرانیان بود، او توسط تندروهای ایدئولوژیک مانند وزیر امور خارجه مایک پمپئو و مشاور امنیت ملی جان بولتون احاطه شده بود که سال‌ها برای “بمباران ایران” تبلیغ کرده بودند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۴، پمپئو پیشنهاد بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران را با بیان اینکه “کمتر از ۲۰۰۰ سورتی پرواز برای نابودی ظرفیت هسته‌ای ایران لازم است” مطرح کرد. به طور مشابه، بولتون در گذشته خواستار بمباران برنامه هسته‌ای ایران شده بود.هر دو نفر نقش محوری در تضعیف دیپلماسی بین دو کشور ایفا کردند. به عنوان مثال، زمانی که سناتور رند پال، ظاهراً به نمایندگی از ترامپ، ظریف را در ژوئیه ۲۰۱۹ به دفتر بیضی دعوت کرد، بولتون، طبق خاطراتش، نامه استعفای خود را آماده کرد. در حالی که ظریف، به دستور تهران، دعوت را رد کرد و به همین دلیل تحریم شد، این واقعه به هر حال نشان‌دهنده میزان مخالفت بولتون با دیپلماسی با ایران است.
علاوه بر این، آخرین خاطرات ظریف، “جسارت مقاومت”، روشن می‌کند که چگونه پمپئو شخصاً برای جلوگیری از به اصطلاح ابتکار مسکو در ژوئیه ۲۰۲۰ مداخله کرد، زمانی که ایران و ایالات متحده قرار بود اقدامات متقابل برای حل مسائل مربوط به رفع تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای تهران انجام دهند. به لطف مداخله دیپلمات ارشد، فرصت دیپلماسی بین تهران و واشنگتن دوباره از بین رفت.

ثانیاً، در دوره اول ترامپ، موقعیت ژئواستراتژیک ایران بسیار مطلوب‌تر از اکنون بود و تهران نیازی به گفتگو با ایالات متحده یا کاهش تنش‌ها در منطقه نمی‌دید. در واقع، برعکس عمل کرد. زمانی که نخست‌وزیر وقت ژاپن، شینزو آبه، در ژوئن ۲۰۱۹ به عنوان واسطه بین ایران و ایالات متحده به تهران رفت، رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله علی خامنه‌ای، به صراحت هرگونه گفتگو با واشنگتن را رد کرد و گفت: “من ترامپ را به عنوان فردی که ارزش تبادل پیام دارد نمی‌دانم و پاسخی برای او ندارم و در آینده نیز به او پاسخ نخواهم داد.” در سپتامبر ۲۰۱۹، حوثی های تحت حمایت ایران به دو تأسیسات کلیدی نفتی در داخل عربستان سعودی حمله کردند و نیمی از تولید روزانه این کشور را متوقف کردند. به طور خلاصه، تهران موضعی مطمئن و قاطع اتخاذ کرد و در فعالیت‌های منطقه‌ای خود موضع تهاجمی حفظ کرد. همزمان، شروع به گسترش قابلیت‌های هسته‌ای خود کرد و محدودیت‌های توافق هسته‌ای را کنار گذاشت.

دوره دوم ترامپ فرصتی منحصر به فرد برای بازتعریف روابط ایالات متحده و ایران ارائه می‌دهد. با حذف تندروهای ایدئولوژیک مانند بولتون و پمپئو از دولت او، ترامپ تیمی از وفاداران را که با دیدگاه او همسو هستند، گرد هم آورده است. این تغییر نه تنها موانع کلیدی برای دیپلماسی را از بین می‌برد، بلکه مسیری برای رویکردی بازنگری شده به تهران ایجاد می‌کند که اولویت را به توافقات معاملاتی بر ایدئولوژی سخت‌گیرانه می‌دهد.

مشروح یادداشت را اینجا بخوانید.

315 315