متأسفانه عملکرد نادرست و غیراخلاقی برخی پزشکان و دندان‌پزشکان و… که اقلیت بسیار کمی از جامعهٔ پزشکی را شامل می‌شوند، یکی از دلایل نگاه‌هایی این‌چنینی در بین بعضی سیاست‌مداران و مردم شده است. شاید این وظیفهٔ نظام پزشکی باشد که با نظارت بیشتر بر عملکرد نادرست این اقلیت نابکار، به این مشکل بیشتر بپردازد. دادرسی عادلانه و سریع و راحت به شکایت‌های مردم و مجازات و معرفی این‌ها به جامعه، اعتماد مردم را افزایش می‌دهد. بارها از زبان وزیر و مسئولان حوزهٔ سلامت واژهٔ «متأسفانه زیرمیزی وجود دارد»، «متأسفانه تقاضای القایی رو به فراوانی است» و «متأسفانه»های بسیار را شنیده‌ایم؛ و این «متأسفانه»ها سال‌هاست که ادامه دارد…
به‌نظر می‌رسد مشکل ظرفیت پزشکی و نسبت‌های پزشک به جمعیت، که برایش استانداردهای جهانی وجود دارد، متعدد هستند. در کل، گرایش افراطی والدین و جوانان به سمت‌وسوی رشتهٔ پزشکی و دندان‌پزشکی و رشته‌های درآمدزا، کشور را از ظهور چهره‌های برجستهٔ حوزه‌های دیگر مانند علوم پایه و علوم انسانی و مانند این‌ها تهی کرده و موجب شده گه‌گاه و به‌ندرت ظهور چهره‌هایی برجسته و استثنایی چون مریم میرزاخانی را شاهد باشیم. این موضوع از یک طرف به کشور آسیب رسانده و از طرفی باعث ورود افرادی به رشته‌های پزشکی شده که نه علاقه و انگیزهٔ کافی و نه شخصیت و ویژگی‌های مناسب برای این رشته‌ها را دارند؛ و گه‌گاه شاهد عوارض این مشکل در رفتار رزیدنت‌ها و پزشکان، مانند بالا رفتن میزان خودکشی، هستیم.
تعادل منطقی در توزیع درآمدها، عدالت در توزیع منابع کشور و حتی جایگاه‌ها و محبوبیت‌های اجتماعی، در کنار آموزش و اصلاح نگرش مردم، از جمله موارد اساسی در حل مسئله است. از طرفی، نظام سلامت در درون خود نیازمند یک بازمهندسی اساسی در ساختار و نظام عرضهٔ خدمات است. شاید طرح‌هایی مانند پزشک خانواده، اگر بلای طرح تحول سلامت بر سرش نیاید، تا حدودی بتواند این اصلاح درونی را موجب شود؛ ولی قطعاً کافی نخواهد بود. این کار اساسیِ بازمهندسی درونی و تغییر نگرش اساسیِ حاکمیت نسبت به عدالت در توزیع قدر و ثروت و جایگاه اجتماعی، به‌عنوان عامل بیرونی، چگونه و توسط چه افراد یا نهادهایی باید شکل بگیرد، مبحث مهمی است که خود جای کار بسیار دارد.
به‌هرحال، موافقان و مخالفان افزایش ظرفیت پزشکی، بیشتر برای پشتیبانی از منظور خود، دنبال استدلال‌های دم‌دستی و گاه سوگرایانه همراه با تعارض منافع می‌گردند؛ و این مشکل سال‌هاست ادامه داشته و خواهد داشت.
*اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه
۲۳۳۲۳۳
