تینا مزدکی_وقتی پرنده بزرگی را در حال اوج‌گیری در آسمان می‌بینید، تشخیص اینکه آن پرنده عقاب است یا شاهین اصلا آسان نیست. هر دو از پرندگان شکاری قدرتمند با بینایی تیز، پنجه‌هایی قوی و مهارت‌های شکار خارق‌العاده هستند، اما در جنبه‌های کلیدی با یکدیگر تفاوت دارند که به دوست‌داران طبیعت در شناسایی آن‌ها کمک می‌کند. از اندازه و رفتار پروازشان گرفته تا رژیم غذایی، آواها و زیستگاه‌هایشان، هر یک از این پرندگان شکاری ویژگی‌های منحصربه‌فردی را به آسمان می‌آورند.
عقاب در برابر شاهین
وقتی نوبت به شناسایی پرندگان شکاری در طبیعت می‌رسد، اندازه یکی از قابل‌اعتمادترین سرنخ‌هاست. عقاب‌ها معمولا بسیار بزرگتر از شاهین‌ها هستند و بال‌های پهن، پاهای بزرگ و منقارهای قلاب‌مانند و قدرتمندی دارند که برای پاره کردن طعمه‌های بزرگ طراحی شده است. نمونه‌های مشهور آن نیز شامل عقاب طلایی، عقاب هارپی و عقاب سرسفید می‌شوند. در عین حال، شاهین‌ها معمولاً کوچکتر و جمع‌وجورتر هستند، هرچند گونه‌هایی مانند شاهین پاسرخ گاهی می‌توانند در اندازه با عقاب‌های کوچکتر رقابت کنند. شاهین‌ها اغلب به سرده Buteo تعلق دارند و بال‌های پهنشان برای پرواز بر فراز دشت‌ها سازگار شده است که آن‌ها را از پسرعموهای بزرگترشان متمایز می‌سازد.
تکنیک‌های شکار عقاب و شاهین
هم عقاب‌ها و هم شاهین‌ها برای یافتن طعمه از فواصل دور به بینایی استثنایی خود تکیه می‌کنند، اما سبک شکارشان تفاوت قابل‌توجهی دارد. عقاب‌ها معمولاً پستانداران بزرگتر و ماهی‌ها را شکار کرده و از اندازه و قدرت خود برای غلبه بر طعمه بهره می‌برند. حتی انواع مختلفی همچون عقاب‌های ماهی‌گیر و عقاب‌های مارخور بر روی شکار حیوانات آبزی یا خزندگان تمرکز دارند. اما شاهین‌ها شکارچیانی همه‌فن‌حریف با رژیم غذایی متنوعی هستند که شامل پرندگان، جوندگان، خزندگان و حتی حشرات می‌شود. آن‌ها پرندگانی چابک هستند و با سریع بال زدن و شیرجه‌های ناگهانی، طعمه‌های کوچکتر و سریع‌تر را شکار می‌کنند. این تفاوت در رفتار شکار اغلب به افراد کمک می‌کند تا این دو را در طبیعت از هم تشخیص دهند.
الگوهای پرواز و زیستگاه‌های طبیعی
نحوه پرواز این پرندگان شکاری یکی دیگر از تمایزات آشکار آن‌هاست. عقاب‌ها برای دوره‌های طولانی به‌شکلی باشکوه اوج می‌گیرند و با بال‌هایی که صاف یا کمی بالا نگه داشته شده، سوار بر جریان‌های هوای گرم می‌شوند. این سُر خوردن بی‌دردسر، یک ویژگی معرف آن‌هاست. در مقابل، شاهین‌ها بال‌های خود را با تناوب بیشتری به هم می‌زنند و اغلب در حال حرکت ماهرانه از میان درختان یا گشت‌زنی در دشت‌های باز دیده می‌شوند. زیستگاه نیز در شناسایی نقش دارد. عقاب‌ها جنگل‌ها، خطوط ساحلی و مناطق کوهستانی را ترجیح می‌دهند؛ جایی که می‌توانند آشیانه‌های عظیم خود را بر روی صخره‌ها یا درختان بلند بسازند. شاهین‌ها بیشتر در امتداد جاده‌ها، حاشیه جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی مشاهده می‌شوند، در حالی که روی تیرهای تلفن یا حصارها نشسته‌اند و محیط را برای یافتن طعمه زیر نظر دارند.
عقاب‌ها به جفت خود وفادار هستند و به آشیانه‌های بزرگشان شهرت دارند که سال به سال از آن استفاده کرده و وسعتش را بیشتر می‌کنند. دسته تخم‌های آن‌ها معمولاً شامل یک تا سه تخم است، هرچند اغلب تنها یک یا دو جوجه تا زمان پرواز زنده می‌مانند. در مقابل، عادات لانه‌سازی شاهین‌ها بسته به گونه بسیار متفاوت است، اما بسیاری از آن‌ها لانه‌های خود را در درختان بلند می‌سازند و در طول فصل زادآوری، رفتار شدیداً قلمروطلبانه‌ای از خود نشان می‌دهند. گرچه لانه‌هایشان به بزرگی آشیانه‌های عقاب‌ها نیست، اما برای پرورش جوجه‌هایشان به همان اندازه حیاتی است. محل لانه، نوع ساخت و زیستگاه اطراف نیز می‌توانند سرنخ‌های مهمی برای شناسایی فراهم کنند، زیرا هر گونه به طور منحصربه‌فردی با محیط خود سازگار می‌شود. مشاهده محل‌های لانه‌سازی اغلب می‌تواند نشانه دیگری به افراد بدهد که آیا در حال تماشای یک عقاب هستند یا یک شاهین. علاوه بر این، زمان‌بندی لانه‌سازی، آواهایی که در نزدیکی لانه شنیده می‌شود و الگوهای مراقبت والدین، علائم ظریف اما قابل‌اعتمادی برای تمایز بین این پرندگان شکاری ارائه می‌دهند و تفاوت در نوع تغذیه، دفاع از لانه و نرخ رشد جوجه‌ها، دید بهتری به دوست داران این پرندگان می‌دهد.
گرچه عقاب‌ها و شاهین‌ها در یک آسمان پرواز می‌کنند، اما اندازه، نحوه پرواز، سبک شکار و عادات لانه‌سازی‌شان تفاوت‌های چشمگیری را نشان می‌دهد. مشاهده رفتارها، الگوهای مهاجرت و تعاملات آن‌ها با دیگر گونه‌های حیات وحش نیز دید خوبی در مورد تنوع زیستی فراهم می‌کند و می‌تواند راهنمای خوبی برای محافظت از این پرندگان باشکوه در نسل‌های آینده باشد.
منبع: timesofindia
۵۸۳۲۳
